Yapay zeka uygulamalarının mavi yüzgeçli orkinos (Thunnus thynnus (Linnaeus, 1758))'un avcılığında ve besiciliğindeki rolü
The role of artificial intelligence applications in fishing and livestock management of bluefin tuna (Thunnus thynnus (Linnaeus, 1758)
- Tez No: 944527
- Danışmanlar: PROF. DR. HÜLYA EMİNÇE SAYGI
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Su Ürünleri, Aquatic Products
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Su Ürünleri Yetiştiriciliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 185
Özet
/Yapay Zeka (YZ); öğrenme, problem çözme ve karar verme gibi tipik olarak insan zekası gerektiren görevleri yerine getirebilen bilgisayar sistemlerinin geliştirilmesi ve uygulanması anlamına gelmektedir. Son yıllarda birçok sektörde YZ'nın kullanımı yaygınlaşmıştır. YZ; balık yetiştiriciliğinde balık büyümesi ve sağlığının anlaşılmasını ve yönetimini önemli ölçüde artırabilecek gerçek zamanlı izleme, veri analitiği, tahmine dayalı modelleme ve karar destek sistemleri için fırsatlar sunmaktadır. Bu tez çalışmasında, ilk olarak su ürünleri yetiştiriciliğinde YZ akademik yolculuğu hakkında kapsamlı bir inceleme sağlamayı ve su ürünleri yetiştiricilik sistemlerinde ve süreçlerde YZ tabanlı ilerlemeyi benimsemedeki zorlukları ve fırsatları vurgulamayı amaçlamaktadır. İkinci olarak ise çalışmamızın amacı; YZ'nın balıkçılık ve su ürünleri yetiştiriciliğindeki kullanımı, orkinoslarda YZ'nın kullanımının ne durumda olduğunu ortaya çıkartmaktır. İlk amaç doğrultusunda alandaki gelişmenin durumunu anlamak için su ürünleri yetiştiriciliğinde YZ ile ilgili mevcut literatürün bibliyometrik bir analizini gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma sonucunda, Yapay zekâ teknolojilerinin su ürünleri yetiştiriciliğinde benimsenmesini etkileyen faktörler üzerine yapılan analizler sonucunda, bu benimseme sürecini şekillendiren dört temel unsur ortaya konmuştur: Kurumların içsel yapıları ve yönetsel kapasitelerini ifade eden kurumsal faktörler; sektörel rekabet, talep düzeyi ve ekonomik fırsatlarla ilişkili pazar dinamikleri; teknolojik altyapı, erişilebilirlik ve kullanım kolaylığı gibi teknolojiye özgü değişkenler; ve son olarak, üreticiler, tüketiciler, kamu otoriteleri ile diğer ilgili aktörlerin yapay zekâya yönelik tutum ve algılarını kapsayan paydaş algısı. Ayrıca, bu tez çalışmasında daha önce yapılmış araştırma ve iş alanında fırsatlarla birlikte çevresel, operasyonel, teknolojik, ekonomik ve sosyal kategoriler altında zorluklar olduğunu belirttiler. İkinci amaç doğrultusunda ise YZ'nın son yıllarda orkinos avcılığı ve orkinos et kalitesinin belirlenmesinde de kullanılmaya başlandığı görülmektedir. Orkinosun kalitesini değerlendiren bir YZ sistemi olan TUNA SCOPE, Cermaq ve Umitron Corporation gibi şirketlerin balık sağlığını ve refahını iyileştirmek için çeşitli girişimlerde bulundukları görülmektedir. YZ'nın su ürünleri yetiştiriciliğine entegrasyonunun, işgücü maliyetlerini ve çevresel etkileri azaltırken verimliliği ve balık refahını artıran veri odaklı kararlara olanak tanıyarak sürdürülebilir uygulamalarda devrim yaratması beklenmektedir. Bu amaçla su ürünlerinde YZ'nın kullanımı ile ilgili yapılmış olan çalışmalar için Web of Science, Google Akademik ve Scopus'da“Artificial intelligence”,“Artificial intelligence AND (fisheries OR aquaculture)”,“Artificial intelligence AND Aquaculture)”anahtar kelimeleri ile 2000-2024 yılları arasında yapılmış çalışmalar taranmış ve tarihsel geçmişini grafiklerle ortaya çıkartarak yorumlamaktadır. Tez çalışmasının sınırlamaları/çıkarımları ele alınacak olursa, önerilen kavramsal modelin etkinliğini ve alaka düzeyini anlamak için ülkeler veya eyaletler arasında ampirik doğrulamaya ihtiyacı vardır. Pratik olarak, uygulayıcılar ve araştırmacılar, bu girdileri kullanarak, su ürünleri yetiştiriciliği üretimini artırmak için daha büyük ölçekte bu teknolojiden faydalanmak üzere belirli tasarım öğelerine sahip teknoloji ve iş çözümleri geliştirebilirler. Buna ilaveten sosyal çıkarım olarak bu tez çalışması toplumun iyileştirilmesi için su ürünleri yetiştiriciliğinde yeni geliştirilen yöntemleri ve uygulamaları ortaya koymaktadır. Bu tez çalışmasında, mevcut literatürün kapsamlı bir incelemesini sunar ve araştırmacıların su ürünleri yetiştiriciliğinde YZ'nın benimsenmesinden sorumlu bağımsız değişkenlerin etkileşimini daha fazla incelemeleri için teorik bir çerçeve sunmaktadır. Bu çalışma sayesinde ileride yapılacak su ürünleri yetiştiriciliği çalışmalarında YZ uygulamaları için bir alt yapı oluşturulmalıdır.
Özet (Çeviri)
Artificial Intelligence (AI) refers to the development and application of computer systems that can perform tasks that typically require human intelligence, such as learning, problem solving and decision making, and its use has become widespread in many industries in recent years. AI offers opportunities for real-time monitoring, data analysis, predictive modelling and decision support systems that can significantly improve the understanding and management of fish growth and health in aquaculture. This thesis aims, firstly, to provide a comprehensive review of the academic journey of AI in aquaculture and highlight the challenges and opportunities in adopting AI-based advances in aquaculture systems and processes. Secondly, our study aims to explore the use of AI in fisheries and aquaculture and the status of the use of AI in tuna. In line with the first objective, a bibliometric analysis of the existing literature on AI in aquaculture was carried out to understand the state of development in the field. As a result of this study, four factors influencing the adoption of AI in aquaculture were identified, namely organisational factors, market factors, technology factors and stakeholder perceptions. It was also noted that this area of research and business presents both opportunities and challenges, which can be categorised as environmental, operational, technological, economic and social. In accordance with the second objective, it has been observed that Artificial Intelligence has recently emerged as a prominent tool in the field of tuna fishing and the assessment of tuna meat quality. Initiatives have been undertaken by companies such as TUNA SCOPE, Cermaq and Umitron Corporation, an AI system that evaluates the quality of tuna, with a view to improving fish health and welfare. The integration of AI in aquaculture is expected to engender a paradigm shift towards sustainable practices by enabling data-driven decisions that increase efficiency and fish welfare while reducing labour costs and environmental impacts. For the purpose of this study, research papers on the use of artificial intelligence in aquaculture were identified and reviewed. The research was conducted between 2000 and 2024, and the literature was searched in Web of Science, Google Scholar and Scopus using the keywords“Artificial intelligence”,“Artificial intelligence AND (fisheries OR aquaculture)”, AND“Artificial intelligence AND Aquaculture”. The results were then interpreted by revealing the historical background with graphs. In consideration of the limitations and implications of the thesis, it is essential that the proposed conceptual model be subjected to empirical validation across a range of countries or states in order to ascertain its effectiveness and relevance. Practically, using these inputs, practitioners and researchers can develop technology and business solutions with specific design elements to utilize this technology on a larger scale to increase aquaculture production. In addition, as a social implication, this thesis presents newly developed methods and practices in aquaculture for the betterment of society. This thesis presents a comprehensive review of the existing literature and provides a theoretical framework for researchers to further examine the interaction of independent variables responsible for the adoption of AI in aquaculture. This study should provide a foundation for the application of AI in future aquaculture studies.
Benzer Tezler
- Current status of industry 4.0 transformation and impact of industry 4.0 on engineering work in Turkish white goods industry
Endüstri 4.0 dönüşümünün Türkiye beyaz eşya sektöründeki mevcut durumu ve mühendislik işi üzerindeki etkisi
KÜBRA ŞİMŞEK DEMİRBAĞ
Doktora
İngilizce
2020
Bilim ve Teknolojiİstanbul Teknik Üniversitesiİşletme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NİHAN YILDIRIM
- Investigation of artificial intelligence-based point cloud semantic segmentation
Yapay zeka tabanlı nokta bulutu semantik bölümlendirmesinin incelenmesi
MUHAMMED ENES ATİK
Doktora
İngilizce
2022
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZAİDE DURAN
- Yapay zeka uygulamalarının uluslararası ticaret operasyonları yönetimine etkisi: Sanayi işletmeleri araştırması
The impact of artificial intelligence technologies on international trade operations management: A research in industrial enterprises
SELİN AYDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Uluslararası TicaretSelçuk ÜniversitesiUluslararası Ticaret Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ ŞÜKRÜ ÇETİNKAYA
- Yapay zeka uygulamalarının sanat algısı üzerinde yarattığı etki
The impact of artificial intelligence applications on the perception of art
EGEMEN UMUT ŞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Güzel SanatlarNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiGörsel İletişim Tasarımı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATİH ÖZDEMİR
- Yapay zeka uygulamalarının habercilik pratiklerine etkileri
Effects of artificial intelligence applications on journalism practices
NOUR CHETOUANI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
GazetecilikSelçuk ÜniversitesiGazetecilik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SALİH TİRYAKİ