Yûnus Emre Dîvânı'nda olay yapısı metaforları (Zorluklar hareketin engelleridir metaforu üzerine bir inceleme)
Event structure metaphors in the Divan of Yûnus Emre: A study on the metaphor difficulties are impediments to motion
- Tez No: 944636
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ CEREN SELVİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Metafor, kavramsal metafor, olay yapısı metaforları, Yûnus Emre, Dîvân, Metaphor, conceptual metaphor, event structure metaphors, Yûnus Emre, Divan
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 194
Özet
Edebiyat, dil bilimi, felsefe, psikoloji, sinema gibi pek çok alanla ilişkili bir kavram metafor, tarih içerisinde değişik şekillerde yorumlanmış ve ele alınmıştır. Esas itibarıyla felsefede ortaya çıksa da George Lakoff ve Mark Johnson'ın geliştirdiği Kavramsal Metafor Teorisi (KMT) ile 1980 yılından bu yana bilişsel bir yaklaşımla ele alınmaktadır. KMT, metaforun insan bilişinin asli unsurlarından biri olduğunu savunur ve öncelikle günlük konuşmalarda ortaya çıktığı görüşüne dayanır. Bununla birlikte edebî eserlerin bu bağlamda incelenmesiyle yazarların anlamsal ve kavramsal dünyalarına dair fikir sahibi olunabilecektir. Bu anlayışla Eski Anadolu Türkçesiyle yazılmış Yûnus Emre Dîvânı KMT içerisinde gelişim gösteren olay yapısı metaforlarının bir alt görünümü olan ZORLUKLAR HAREKETİN ENGELLERİDİR bakımından incelenmiştir. Çalışmanın Kavramsal Çerçeve'sinde; bilişsel dil bilimi, metafor, KMT, olay yapısı metaforları ve Yûnus Emre ile eserleri ele alınmıştır. Bulgular bölümünde, Dîvân'da ZORLUKLAR HAREKETİN ENGELLERİDİR metaforuna dair dilsel kanıtlar sunan beyitlere yer verilmiştir. Bu beyitlerdeki zorluk türleri (tıkanıklıklar, arazi özellikleri, yükler, karşı kuvvetler ve enerji kaynağının eksikliği) tespit edilmiştir. Tartışma bölümünde, metaforu destekleyici kanıtlar sunan beyitler KMT açısından değerlendirilmiştir. Yûnus Emre'nin zorlukları kavramsallaştırırken somut engeller açısından ele alışı yorumlanmıştır. Sonuç ve Öneriler'de, Dîvân'ın olay yapısı metaforları açısından tutarlı veriler sunabileceğine varılmış ve teorinin geçerliliği ortaya konmuştur.
Özet (Çeviri)
Metaphor, a concept related to various fields such as literature, linguistics, philosophy, psychology, and cinema, has been interpreted and addressed in different ways throughout history. Although it originally emerged within the domain of philosophy, it has been approached from a cognitive perspective since 1980 through the development of Conceptual Metaphor Theory (CMT) by George Lakoff and Mark Johnson. CMT posits that metaphor is a fundamental component of human cognition and argues that it primarily arises in everyday language. Nonetheless, examining literary works within this framework may provide valuable insights into the semantic and conceptual worlds of their authors. Adopting this perspective, the present study investigates the Divan of Yûnus Emre—written in Old Anatolian Turkish—in terms of the metaphor DIFFICULTIES ARE IMPEDIMENTS TO MOTION, which represents a subdomain of event structure metaphors developed within CMT. The Conceptual Framework section of the study discusses cognitive linguistics, metaphor, CMT, event structure metaphors, and Yûnus Emre along with his works. In the Findings section, couplets from the Divan that provide linguistic evidence for the metaphor DIFFICULTIES ARE IMPEDIMENTS TO MOTION are presented. The types of difficulties conceptualized in these couplets—including blockages, terrain features, burdens, opposing forces, and lack of energy sources—are identified and analyzed. In the Discussion section, the couplets providing supporting evidence for the metaphor have been evaluated from the perspective of CMT. Yûnus Emre's approach to conceptualizing difficulties in terms of concrete obstacles has been interpreted accordingly. In the Conclusion and Suggestions, it is argued that the Divan offers consistent data for the study of event structure metaphors, thereby affirming the applicability and validity of the theory.
Benzer Tezler
- Yûnus Emre Dîvânı'nda dervişlik
The concept of dervish in poetry of Yûnus Emre
NİLGÜN YALIM EREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinÜsküdar ÜniversitesiTasavvuf Kültürü ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE YENİTERZİ
- Yûnus Emre Dîvânı'nda Anâsır-ı Erba'a
Anâsir-i Erba'a in the Dîvân of Yûnus Emre
BURCU YAŞIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SEVİM BİRİCİ
- Yunus Emre Divanı'nda hoşgörü değerini içeren şiirlerin Türkçe ders kitaplarındaki temalarda kullanılabilirliği
The use of poems with the value of tolerance in the division of Yunus Emre in the themes in Turkish textbooks
GÖZDE SARIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıAkdeniz ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EMEL NALÇACIGİL ÇOPUR
- Yunus Emre Divanı'nda edatlar
The postpositions in the Divan of Yunus Emre
SENA YİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEDİHA MANGIR
- Yûnus Emre Divanı'nda ve Risâletü'n-Nushiyye'de kelime grupları ve söz varlığı
Word groups and verbal expressions in Yunus Emre Divan and Risâletü?n-Nushiyye
CANAN DURMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
DilbilimSakarya ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET MEHDİ ERGÜZEL