Türk sigorta sektöründe suistimaller: Bilirkişilerin tespit, önleme, sonuçlar ve adli süreçteki rolleri üzerine bir araştırma
'fraud in the Turkish insurance sector: A study on the role of experts in detection, prevention, consequences, and the judicial process'
- Tez No: 944638
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET DEMİR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sigortacılık, Insurance
- Anahtar Kelimeler: Sigorta Sektörü, Sigortacılık, Sigorta Suistimalleri, Bilirkişilik, Açıklayıcı Faktör Analizi, Insurance Industry, Insurance, Insurance Fraud, Expert Witness, Exploratory Factor Analysis
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Muhasebe, Finans ve Bankacılık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 209
Özet
Sigorta sektörü, ekonomik kayıpların önlenmesi, ekonomik kalkınmaya uzun süreli fon sağlaması ve bünyesinde on binlerce çalışana istihdam imkânı sunması gibi açılardan önemli bir sektördür. Her sektörün işleyişinde aksamalar, sorunlar ve suistimaller yaşanmaktadır. Ancak büyüklüğü, kapsamı ve etkisi dikkate alındığında sigorta sektöründeki suistimallerin gerek birey gerek sigorta şirketi gerekse de genel ekonomi açısından ciddi sorunlar doğurduğu ortadadır. Bu tezin amacı, sigorta sektöründeki suistimallerin sebepleri, tespiti, önlenmesi, sonuçları ve bilirkişilerde olması gereken mesleki özellikler konusunda bilirkişilerin düşüncelerini belirlemektir. Araştırma amacına ulaşmak için kullanılan anket formu Sigorta Tahkim Komisyonu'na kayıtlı 321 bilirkişi üzerinde 2025 yılı Ocak ve Şubat aylarında uygulanmıştır. Anket verileri, belirlenen 6 problem cümlesi temelinde uygun istatistiki model ve yöntemlerle analiz edilmiştir. Araştırmada kullanılan ölçeğin yapısal geçerliliğini değerlendirmek amacıyla sırasıyla Açıklayıcı Faktör Analizi (AFA) ve Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) uygulanmıştır. AFA ile geliştirilen yapının DFA sonuçlarıyla da doğrulandığı ve modelin ampirik verilerle desteklendiği belirlenmiştir. Bu sonuçlar, modelin güçlü bir yapı geçerliliğine sahip olduğunu göstermektedir. Ölçeğin güvenilirliğine yönelik değerlendirmelerde Cronbach's Alpha (α) değerlerinden yararlanılmıştır. Ölçeğin genel Cronbach Alfa değeri 0,855 olarak tespit edilmiştir. Araştırma ölçeğinin alt boyutlarına ilişkin güvenilirlik katsayıları ise 0,879 ile 0,645 arasında bulunduğundan bir bütün olarak veri toplama aracının güvenilir olduğu saptanmıştır. Araştırmada elde edilen veri setinin dağılım özelliklerini belirlemek amacıyla Kolmogorov-Smirnov (K-S) normallik testi uygulanmıştır. Test sonucunda veri setinin normal dağılım varsayımını karşılamadığı ortaya konulduğundan gruplar arası karşılaştırmalarda parametrik olmayan analiz yöntemlerine başvurulmuştur. Bu kapsamda; ikili grup karşılaştırmalarında Mann-Whitney U testi, üç ve daha fazla gruba ilişkin karşılaştırmalarda ise Kruskal-Wallis H testi tercih edilmiştir. Analiz sonucunda, suistimal eğiliminin“tamirhaneler-servisler”,“hasar danışmanlık şirketleri”ve“sigortalı”kesiminde daha çok görüldüğü; en sık“sürücü değişikliği/sürücü firar”,“abartılmış hasar tutarı”ve“yalan beyan/vurup kaçtı beyanı”türünde suistimallerin yaşandığı; suistimal şüphesi ile incelenen dosyaların yarısından fazlasında suistimal tespit edildiği; bilirkişilerin“sigorta hukuku”,“davranış bilimi”,“hile psikolojisi”ve“suç psikolojisi”alanlarında yüksek düzeyde bilgilerinin olması gerektiği; yasalardaki boşlukların suistimale zemin hazırladığı; suistimal yapanlara uygulanan yaptırımların ve suistimallere karşı alınan tedbirlerin yeterli olmadığı; sigorta şirketlerinin sayıca artmasının, düşük sigorta primi belirlenmesinin ve sigorta ürünü konusundaki bilgi eksikliğinin suistimali derinleştirdiği bulgularına ulaşılmıştır. Bu suistimallerin sonucunda sektör itibarının zedelendiği ve sektöre ağır maliyetler yüklendiği; suistimallerin önlenmesi/çözümü için yasal düzenlemeler, işletme iç kontrolleri ve sürekli eğitim ve bilirkişiler üçgeninde çalışmalar yapılması gerektiği vurgulanmıştır. Suistimalleri tespitte bilirkişilerin mesleki şüphecilik çerçevesinde hareket etmelerinin; yakın bir gelecekte yapay zekâ uygulamalarının önemli rol oynayacağının altı çizilmiştir. Ayrıca seçilmiş demografik değişkenler açısından bazı ifadeler için anlamlı farklılıklar saptanmıştır.
Özet (Çeviri)
The insurance sector is a critical component of the economy due to its role in preventing economic losses, providing long-term funding for economic development, and offering employment opportunities to tens of thousands of individuals. Like all sectors, the insurance industry is also susceptible to operational disruptions, problems, and fraudulent activities. However, considering the sector's size, scope, and impact, it is evident that fraud in the insurance sector leads to serious consequences for individuals, insurance companies, and the broader economy. The aim of this thesis is to identify expert opinions on the causes, detection, prevention, and consequences of insurance fraud, as well as the professional qualifications that experts should possess in this context. To achieve this objective, a questionnaire was administered to 321 experts registered with the Insurance Arbitration Commission during January and February of 2025. The data collected from the survey were analyzed using appropriate statistical models and methods, based on six identified research questions. In order to assess the structural validity of the scale used in the study, both Exploratory Factor Analysis (EFA) and Confirmatory Factor Analysis (CFA) were conducted. The CFA results confirmed the structure developed through EFA, and the model was supported by empirical data. These findings indicate that the model possesses strong construct validity. The reliability of the scale was evaluated using Cronbach's Alpha (α) coefficients. The overall Cronbach's Alpha value for the scale was found to be 0.855. The reliability coefficients for the sub-dimensions of the scale ranged between 0.879 and 0.645, indicating that the data collection instrument is reliable as a whole. To examine the distribution characteristics of the dataset, the Kolmogorov-Smirnov (K-S) normality test was applied. The test results revealed that the data did not meet the assumption of normal distribution. Therefore, non-parametric analysis methods were employed for group comparisons. Specifically, the Mann-Whitney U test was used for binary group comparisons, while the Kruskal-Wallis H test was applied for comparisons involving three or more groups. The analysis revealed that the tendency toward fraudulent behavior was more prevalent among“repair shops/service centers,”“damage consultancy firms,”and“policyholders.”The most frequent types of fraud included“driver substitution/driver absconding,”“inflated damage estimates,”and“false statements/hit-and-run claims.”It was also found that fraud was detected in more than half of the files investigated due to suspicion. Experts were expected to possess a high level of knowledge in areas such as“insurance law,”“behavioral science,”“psychology of deception,”and“criminal psychology.”Legal loopholes were identified as enabling conditions for fraud. Furthermore, the sanctions imposed on perpetrators and the measures taken to combat fraud were found to be inadequate. Factors such as the increasing number of insurance companies, the setting of low insurance premiums, and the lack of public awareness regarding insurance products were also identified as contributors to the deepening of fraudulent practices. As a result of such fraud, the reputation of the sector has been damaged, and significant financial burdens have been imposed. It was emphasized that efforts to prevent and resolve insurance fraud should be carried out within a framework involving legal regulations, internal business controls, continuous training, and expert involvement. The importance of experts acting with professional skepticism in the detection of fraud was highlighted, along with the future significance of artificial intelligence applications in this domain. Moreover, significant differences were observed in certain survey items based on selected demographic variables.
Benzer Tezler
- Sigorta sektöründe suistimaller ve önlenebilirliği üzerine bir araştırma
A research on frauds and their preventability in the insurance industry
SEVDA VURAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
SigortacılıkMarmara ÜniversitesiSigortacılık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NECLA TUNAY
- Sigorta suistimallerinin makine öğrenmesi yöntemleri ile incelenmesi
Investigation of insurance fraud using machine learning methods
KÜBRA AKILLI
- Mahkeme kararları ışığında sigortacılıkta adli bilimsel yöntemler
Forensic scientific methods in insurance in the light of court decisions
HARİKA DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
SigortacılıkHitit ÜniversitesiAdli Bilimler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ VEYSEL DİNLER
- Türk sigorta sektöründe finansal performans analizi: Hayat dışı sigorta şirketleri üzerine bir araştırma
Financial performance analysis in the turkish insurance sector: A Research on non-life insurance companies
ALİ SİNER
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
SigortacılıkBilecik Şeyh Edebali ÜniversitesiBankacılık ve Finans Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FARUK AKIN