Cumhuriyet dönemi Türkiye iktisadi düşüncesinde İslâm iktisadı fikrinin temellük edilmesi: Hareket ve Diriliş dergileri örneği
The appropriation of the idea of Islamic economics in the Turkish economic thought of the Republican period: The case of the Hareket and Diriliş journals
- Tez No: 945027
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEVLÜT CAMGÖZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bursa Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İşletme Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 182
Özet
İktisat, tarihsel süreç boyunca toplumların varlığını sürdürmesinde ve toplumsal yapının biçimlenmesinde belirleyici bir rol oynamıştır. Bu rol, özellikle modern dönemde daha görünür hâle gelmiş; Batının iktisadi alanda elde ettiği üstünlük, birçok toplumda Batılılaşma eğilimlerini hızlandırmıştır. Osmanlı-Türkiye toplumunda ise bu eğilim, özellikle Tanzimat sonrası dönemde iktisadi sistem tartışmalarını ön plana çıkarmıştır. Batı kökenli iktisadi modellerin İslâm toplumlarında çeşitli sorunlara yol açması, İslâmi değerler temelinde alternatif sistem arayışlarını beraberinde getirmiştir. Bu bağlamda, 20. yüzyılın ilk yarısında Hindistan alt kıtasında temelleri atılan İslâm iktisadı düşüncesi, Türkiye'de 1950'li yıllardan itibaren tartışılmaya başlanmış; ilerleyen dönemlerde ise Müslüman Türk mütefekkirlerin katkılarıyla daha sistematik bir yapıya kavuşmuştur. Söz konusu gelişim, İslâm iktisadı düşüncesinin Türkiye'deki yerini ve anlamını kavramak açısından büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmanın temel motivasyonu da İslâm iktisadi düşüncesinin Türk entelektüel zemininde kazandığı özgün anlam çerçevesini belirlemeye yöneliktir. Bu doğrultuda çalışma, muhafazakâr düşünce hareketleri içerisinde öne çıkan Hareket ve Diriliş ekolleri ile bu ekollerin kurucuları olan Nurettin Topçu ve Sezai Karakoç'un İslâm iktisadi düşüncesine ilişkin görüşlerini analiz etmeyi amaçlamaktadır. Analiz kapsamında, bu düşünce çevrelerinde İslâm iktisadının nasıl kavramsallaştırıldığı, tarihsel meselelerle nasıl ilişkilendirildiği ve ne tür çözüm önerileri geliştirildiği ortaya konulmaktadır. Çalışmanın veri tabanını, söz konusu düşünce çevrelerinin ana yayın organları olan Hareket ve Diriliş dergileri oluşturmaktadır. Metodolojik açıdan ise muhteva analizi yöntemi benimsenmiştir. Dergilerin tüm sayılarına yönelik sistematik bir tarama gerçekleştirilmiş; iktisadi bağlamda ele alınan metinlerde, yazarların söylemleri, yorumları ve önerileri detaylı biçimde analiz edilmiştir. Bu çalışma,“İslâm iktisadi düşüncesi, Türkiye iktisadi düşüncesinde yalnızca bir tercüme hareketi olarak mı yer bulmuştur, yoksa özgün yorumlamalarla yeni bir anlam mı kazanmıştır?”sorusuna yanıt aramaktadır. Çalışmanın temel hipotezi ise, Hareket ve Diriliş ekolleri doğrultusunda geliştirilen İslâm iktisadı fikrinin, Türkiye iktisadi düşüncesine doğrudan iktibas edilmeksizin, yeniden yorumlanarak özgün bir ruh kazandığı yönündedir. Araştırmanın temel bulgusu, kapitalist iktisadi teoriye karşı alternatif olarak önerilen İslâm iktisadı modelinin“Anadolu Sosyalizmi”ve“Diriliş Ruhu”gibi özgün kavramlarla yeniden inşa edilerek Türkiye iktisadi düşüncesinde kendine özgü bir yer edindiğidir.
Özet (Çeviri)
Throughout history, economics has played a decisive role in the survival of societies and the formation of social structure. This role has become more visible, especially in the modern period; the superiority of the West in the economic field has accelerated the Westernization tendencies in many societies. In the Ottoman-Turkish society, this tendency has brought economic system discussions to the forefront, especially in the post-Tanzimat period. The fact that economic models of Western origin caused various problems in Islamic societies brought about the search for alternative systems based on Islamic values. In this context, the Islamic economic thought, whose foundations were laid in the Indian subcontinent in the first half of the 20th century, began to be discussed in Turkey from the 1950s onwards; in later periods, it gained a more systematic structure with the contributions of Muslim Turkish thinkers. This development is of great importance in terms of understanding the place and meaning of Islamic economic thought in Turkey. The main motivation of this study is to determine the original meaning framework that Islamic economic thought has gained in the Turkish intellectual ground. In this context, the study aims to analyze the views of the Hareket and Diriliş schools, which are prominent in conservative thought movements, and the founders of these schools, Nurettin Topçu and Sezai Karakoç, on Islamic economic thought. The analysis reveals how Islamic economics is conceptualized in these thought circles, how it is associated with historical issues, and what kind of solution proposals are developed. The database of the study consists of the Hareket and Diriliş journals, which are the main publications of the said thought circles. In terms of methodology, the content analysis method has been adopted. A systematic scan has been conducted for all issues of the journals; in the texts discussed in the economic context, the discourses, comments, and suggestions of the authors have been analyzed in detail. This study seeks to answer the question,“Has Islamic economic thought found a place in Turkish economic thought only as a translation movement or has it gained a new meaning through original interpretations?”The basic hypothesis of the study is that the idea of Islamic economics developed in line with the Hareket and Diriliş schools has gained an original spirit by being reinterpreted without being directly quoted in Turkish economic thought. The basic finding of the study is that the Islamic economic model, proposed as an alternative to capitalist economic theory, has gained a unique place in Turkish economic thought by being reconstructed with original concepts such as“Anatolian Socialism”and“Spirit of Resurrection”.
Benzer Tezler
- Liberal düşüncenin gelişiminde iktisat politikasının evrimi ve Türk örneği
The Evolution of economic policy in the development of liberal thought and the Turkish case
KIVANÇ ACAR
- Билим, илим жана маданият тармагындагы Кыргызстан менен Түркиянын кызматташтыгы (1992-2012 жж.)
Kırgız Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti arasında eğitim, bilim ve kültürel ilişkiler (1992-2012)
KADRİ AĞGÜN
Doktora
Kırgızca
2016
TarihKyrgyz State University named after I ArabaevTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÖLÖBEK ABDRAHMANOV
- Türk siyasetine yön veren 'liberal siyasal partilerin' programlarında özgürlük algısı
Perception of freedom in the programs of the 'liberal political parties' that shape Turkish politics
YASİN ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Kamu YönetimiKaradeniz Teknik ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN BAL
- 'Anadolu'da Yeni Gün' gazetesinde Milli Mücadele Dönemi ekonomisi
National Struggle Period economy in 'Anadolu'da Yeni Gün'
BERNA ARSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
EkonomiMarmara Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÖKÇEN COŞKUN ALBAYRAK
- The emergence and transformation of Dersaadet chamber of commerce as a meta-organization during late Ottoman and early republic era, 1882-1929
Dersaadet ticaret odası'nın geç Osmanlı ve erken cumhuriyet dönemlerinde bir meta-organizasyon olarak ortaya çıkışı ve dönüşümü, 1882-1929.
ALİ DOĞAN
