İmam-hatip lisesi müdürlerinin görüşlerine göre liderlik rolleri ve özellikleri
Leadership roles and traits according to the views of imam hatip high school principals
- Tez No: 945384
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA KÖYLÜ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Eğitim ve Öğretim, Religion, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 507
Özet
Bu araştırmanın temel amacı, imam hatip lisesi müdürlerinin kendi deneyimlerine dayalı olarak liderlik rollerini ve liderlik özelliklerini ortaya koymaktır. Çalışma, nitel araştırma desenlerinden fenomenoloji yöntemiyle, özel olarak Moustakas'ın soyut fenomenoloji prosedürü temel alınarak yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini, 2022-2023 eğitim-öğretim yılında Türkiye'nin Karadeniz Bölgesinde yer alan, Çorum, Ordu, Rize, Samsun, Sinop, Tokat ve Trabzon illerinde görev yapan imam hatip lisesi müdürleri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise evrenden maksimum çeşitlilik örnekleme yoluyla seçilen 34 gönüllü okul müdürü oluşturmaktadır. Veriler, yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla, müdürlerle yapılan yüz yüze ve derinlemesine mülakatlarla toplanmıştır. Veriler, MAXQDA nitel veri analiz programı aracılığıyla çözümlenmiş; analiz sürecinde kavram kodlama ve örüntü kodlama tekniklerinden yararlanılmıştır. Kodlama süreci boyunca kategoriler ve temalar oluşturularak müdürlerin liderlik rollerine ve özelliklerine ilişkin algı ve deneyimleri sistematik biçimde sınıflandırılmıştır. Son olarak, doku ve yapı sentezi yoluyla fenomenin özü ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Araştırma bulgularına göre, katılımcıların okul müdürü olma nedenleri; okul müdürlerinin yetersizliği, amirlerin isteği ve hedefleri gerçekleştirme arzusu olarak belirlenmiştir. Müdürler, liderlik gelişimlerinde; eğitim ve okumaların, rol model kişilerin ve doğuştan gelen özelliklerin etkin rol oynadığını dile getirmişlerdir. Katılımcıların, imam hatip liselerine yükledikleri anlamlar temelde üç kod altında toplanmıştır. Bunlar; eğitim perspektifinde iki boyut, maneviyat ve huzur ile aidiyet ve bağlılık kodlarıdır. İmam hatip lisesi müdürlerinin öğrencilere yönelik liderlik rolleri; akademik gelişim, dini ve ahlaki gelişim, çağın ihtiyaçlarına yönelik gelişim, öğrenci başarısının değerlendirilmesi, öğrencilerle etkileşim ve sosyal ilişkiler ile öğrenci disiplini başlıklarında toplanmıştır. Öğretmenlere yönelik roller ise öğretmen gelişimini destekleme, performans ve motivasyonu artırma, iletişim kurma ve kriz yönetimi olarak belirlenmiştir. Liderlik özellikleri kodlarının; dönüşümcü, hizmetkâr, spiritüel, etik ve etkileşimci liderlik kuramlarıyla örtüştüğü sonucuna ulaşılmıştır.
Özet (Çeviri)
This study aimed to determine the leadership roles and leadership traits of Imam Hatip High School principals based on their lived experiences. The study was conducted using the phenomenological method, one of the qualitative research designs. The population of the study consisted of Imam Hatip High School principals working in the provinces of Çorum, Ordu, Rize, Samsun, Sinop, Tokat, and Trabzon in the Black Sea Region of Türkiye during the 2022–2023 academic year. The sample comprised 34 volunteer school principals selected through maximum variation sampling. Data were collected through face-to-face and in-depth interviews using a semi-structured interview form. The data were analyzed using MAXQDA qualitative data analysis software, and conceptual coding and pattern coding techniques were applied. Through the coding process, themes and categories were developed, systematically revealing the principals' experiences regarding their leadership roles and traits. Finally, the essence of the phenomenon was sought to be revealed through the synthesis of textural and structural descriptions. According to the research findings, the reasons for the participants becoming school principals were the inadequacy of current principals, the directives of superiors, and the desire to achieve specific goals. The principals stated that educational activities and readings, role models and innate characteristics played an active role in their leadership development. The meanings that the participants attributed to Imam Hatip high schools were gathered under three codes: two dimensions from an educational perspective, spirituality and tranquility and belonging and commitment. The findings indicate that the principals' leadership roles toward students focus on academic development, religious and moral development, development aligned with contemporary societal needs, student assessment, interaction and social relations, and discipline. Roles toward teachers include supporting professional development, enhancing performance and motivation, communication, and managing conflict and crises. The leadership traits identified in the study align closely with transformational, servant, spiritual, ethical, and transactional leadership theories.
Benzer Tezler
- Öğretmen görüşlerine göre lise müdürlerinin sosyal sermaye düzeyleri ile öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki: Muğla ili örneği
The relationship between school administrators' social capital levels perceived by high school teachers and teachers' burnout levels: Muğla sample
ELİF ILİMAN PÜSKÜLLÜOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET DUMAN
- Okul müdürlerinin kullandıkları güç kaynakları: Bir karma yöntem çalışması (Aydın İli Efeler ilçesi örneği)
The power sources used by school principals: A mixed method study (Aydin Province Efeler district sample)
YASEMİN YEŞİLBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimAydın Adnan Menderes ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BERTAN AKYOL
- Proje okullarındaki okul müdürlerinin rol ve yeterliklerinin hesap verebilirlik açısından incelenmesi
Examining the roles and competencies of principals of project schools in terms of accountability
FİKRİYE USUL
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimYıldız Teknik ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM KOCABAŞ
- Okul müdürlerinin algılarına göre öğretmenlerin sosyal kaytarma davranışları
Teachers social loafing behaviours acording to perceptions of school principals
ÖMER ÖNDER KILIÇARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ ÜNAL
- Kamu ortaöğretim okulu müdürlerinin hukuksal yetkilerini kullanımına ilişkin görüşleri
Opinions of public secondary school principals related to the use of their legal authorities
YAĞMUR KOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiEğitim Yönetimi ve Politikası Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YASEMİN KEPENEKCİ