Mevsılî'nin El-İhtiyâr adlı eserinde borçlar hukuku bağlamında kullanılan fıkhî kaidelerin tespit ve değerlendirilmesi
A jurisprudential analysis of legal maxims in the law of obligations section of Al-Mawsilī's Al-Ikhtiyār
- Tez No: 945824
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MEHMET ÜMİTLİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Hukuk, Religion, Law
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Pamukkale Üniversitesi
- Enstitü: İslami İlimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Hukuku Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 141
Özet
İslam hukuku, Müslümanların hem bireysel hem de toplumsal hayatlarını düzenlemeyi amaç edinmiştir. Bu hukuk sistemi içinde önemli bir yere sahip unsurlardan biri de, fer'î meseleleri genel ilkeler altında toplayan fıkıh kaideleridir. Bu kaideler, benzer meseleleri ortak mantık çerçevesinde anlamaya ve çözmeye yardımcı olur. Bu haliyle kaideler, hem teorik hem de pratik açıdan İslam hukukunun anlaşılmasında büyük katkı sağlar. Bu yönüyle söz konusu kaidelerin mahiyeti, tarihi gelişimi, kaynakları, delil değeri ve fıkıh eserlerindeki yeri üzerine yapılacak derinlemesine incelemeler büyük bir önem arz etmektedir. Çalışmamızda fıkıh kaidelerinin klasik fıkıh eserlerindeki fonksiyonu ele alınmış olup, bu amaç doğrultusunda Mevsılî'nin el-İhtiyâr li-Ta'lîl'il-Muhtâr adlı eserinin borçlar hukukuna dair bölümleri incelenmiştir. İlgili bölüme geçmeden ilk olarak kaide kavramının tanımı, tarihi gelişimi, özellikleri ve kaynakları açıklanmıştır. Ardından Mevsılî'nin, eserinde kullandığı fıkıh kaideleri tespit edilmiştir. Bu kaidelerin ne amaçla ve hangi bağlamda kullanıldığı analiz edilmiştir. Ayrıca bu kaidelerin Hanefî mezhebi literatüründeki geçmişi araştırılarak Mevsılî'nin bu kaideleri özgün biçimde mi kullandığı yoksa önceki eserlerden mi iktibas ettiği ortaya konmuş, bazı kaidelerde müellifin özgün katkısının olduğu tespit edilmiştir. Bu nedenle çalışmamızda Mevsılî'nin, kavâid literatüründe önemli bir konuma sahip olduğuna, fıkıh kaidelerinin hüküm çıkarma sürecindeki yol gösterici rolünü ortaya koymakla birlikte fıkıh kaidelerinin oluşması, anlaşılması ve uygulanmasında katkısının olduğuna dikkat çekilmiştir.
Özet (Çeviri)
Islamic law aims to regulate both the individual and social lives of Muslims. Among the significant elements of this legal system are the fiqh maxims (qawāʿid al-fiqhiyyah), which serve to bring detailed legal issues together under general principles. These maxims help in understanding and resolving similar matters within a shared rational framework. In this respect, they make a substantial contribution to the comprehension of Islamic law in both its theoretical and practical aspects. Therefore, an in-depth examination of their nature, historical development, sources, evidentiary value, and place within the classical fiqh literature is of great importance. This study explores the function of fiqh maxims in classical legal texts and, in line with this aim, examines the sections related to the law of obligations in al-Mawṣilī's al-Ikhtiyār li-Taʿlīl al-Mukhtār. Before delving into the relevant chapters, the concept of qāʿidah is defined, its historical development, essential features, and sources are outlined. Subsequently, the maxims used by al-Mawṣilī in his work are identified, and an analysis is provided regarding the purpose and context in which these maxims are employed. Furthermore, the study investigates the presence of these maxims in earlier Ḥanafī literature to determine whether al-Mawṣilī used them originally or borrowed them from previous works. It has been established that, in certain instances, the author made original contributions. Therefore, this study emphasizes that al-Mawṣilī holds a notable position in the literature on legal maxims. In addition to demonstrating the guiding role of these maxims in the process of deriving legal rulings, the study also highlights his contribution to the development, understanding, and application of fiqh maxims.
Benzer Tezler
- El-Mevsilî'nin el-İhtiyâr adlı eserinde şeklen birbirine benzeyip hüküm açısından farklı olan meselelerin tahlîli
The analysis of the subjects in al-Ihtiyar of al-mawsili, which are similar as form but different in terms of judgement
ASLAN GÜLAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinAtatürk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ İHSAN PALA
- Mevsılî'nin el-İhtiyâr'ında maslahat düşüncesi
The thought of maslaha (Public interest) in Mawsili's el-Ikhtiyar
FATİH AVCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERTUĞRUL BOYNUKALIN
- Mevsılî'nin el-İhtiyâr adlı eseri bağlamında Hanefî usûl kaidelerinin tespit ve değerlendirilmesi
Determination and evaluation of the Hanafic principles in the context of Mavsilî's work named el-İhtiyar
NECİP RIZA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİMCAN BUĞDA
- 'El-ihtiyâr' adlı kitaptaki akli deliller (İbâdât ve muâmelât örneği)
'Ikhtiyar sharh al-mukhtar' mental evidence in book(Sample and muammad)
FERAS SAFSAF
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinIğdır ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA HARUN KIYLIK
- El-İhtiyar ve el-Bahrü'r-râ'ik adlı eserler çerçevesinde örfe dayalı meseleler
The issues based on customs within the framework of al-ihtiyar and al-Bahru'r-ra'ik
ABDÜLKADİR ŞANALMIŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
DinSakarya ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OSMAN GÜMAN