Seçilen güneş ve jeomanyetik aktivite indekslerinin doğrusallığının incelenmesi ve tahmini
Investigation and prediction of the linearity of selected solar and geomagnetic activity indices
- Tez No: 945891
- Danışmanlar: PROF. DR. ALİ KILÇIK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Astronomi ve Uzay Bilimleri, Astronomy and Space Sciences
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uzay Bilimleri ve Teknolojisi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 102
Özet
Bu tez çalışmasında, Güneş ve Dünya arasındaki etkileşimleri yansıtan seçili güneş (SSN, F10.7) ve jeomanyetik (aa, Dst) aktivite indekslerinin doğrusal olmayan özellikleri, nedensellik ilişkileri ve bu indekslerin gelecek dönemlerdeki davranışlarının tahmini amaçlanmıştır. Güneş aktivitesi, uzay havası koşullarını şekillendirmesi ve Dünya ve civarında konuşlandırılmış teknolojik sistemler üzerindeki etkileri nedeniyle ciddi önem arz etmektedir. Bu nedenle, güneş çevrimlerinin doğasında var olan kaotik özelliklerin anlaşılması ve indekslerin nedensellik yapılarının ortaya konulması hem sistemlerin dinamiklerinin daha iyi anlaşılması hem de tahmin modellerinin geliştirilmesi açısından kritik rol oynamaktadır. Literatürde güneş ve jeomanyetik aktivite indeksleri arasındaki ilişkiler üzerine birçok çalışma yapılmış olup, son yıllarda bu ilişkilerin doğrusal olmayan dinamiklerle açıklanabileceğine yönelik güçlü bulgular elde edilmiştir. Bu çalışmada, SSN, F10.7, aa ve Dst indekslerine ait aylık ortalama veriler kullanılarak Hurst üssü, Lyapunov üssü ve korelasyon boyutu yöntemleriyle serilerin doğrusal olmayan özellikleri analiz edilmiş, Convergent Cross Mapping (CCM) yöntemi ile de indeksler arası nedensellik ilişkileri değerlendirilmiş ve Simplex Projection yöntemi kullanılarak da Güneş Çevrimi 25 ve bir sonraki Güneş Çevrimi 26'ya yönelik tahminler gerçekleştirilmiştir. Analiz sonuçları, çalışmada kullanılan hem güneş hem de jeomanyetik aktivite indekslerinin pozitif otokorelasyon, uzun bellek ve deterministik kaotik davranışlar sergilediğini ortaya koymuştur. Nedensellik analizleri, özellikle SSN'nin aa ve Dst indeksleri üzerinde yönlü ve anlamlı bir etkisi olduğunu göstermiştir. Tahmin aşamasında elde edilen sonuçlar, Simplex Projection yönteminin kısa, orta ve görece uzun vadeli güneş ve jeomanyetik aktivite tahminlerinde oldukça başarılı sonuçlar verdiğini ortaya koymuştur.
Özet (Çeviri)
In this thesis, the nonlinear properties, causal relationships, and future behavioral predictions of selected solar (SSN, F10.7) and geomagnetic (aa, Dst) activity indices, which reflect the interactions between the Sun and the Earth, are examined. Solar activity is of great importance because of the shapes space weather conditions and its impact on technological systems deployed on and around the Earth. Therefore, understanding the intrinsic chaotic nature of solar cycles and uncovering the causal structures among related indices play a vital role in both enhancing the understanding of system dynamics and improving prediction models. There have been many studies in the literature on the relationships between solar and geomagnetic activity indices, and in recent years there has been strong evidence that these relationships can be explained by nonlinear dynamics. In this study, monthly mean values of SSN, F10.7, aa, and Dst indices, the nonlinear properties of the series were analyzed by Hurst exponent, Lyapunov exponent, and correlation dimension methods, the causal relationships between the indices were evaluated by Convergent Cross Mapping (CCM) method, and predictions for Solar Cycle 25 and the next Solar Cycle 26 were performed using Simplex Projection method. The analysis results revealed that both solar and geomagnetic activity indices used in this study exhibit positive autocorrelation, long-term memory, and deterministic chaotic behavior. Causality analysis demonstrated that SSN has a directional and statistically significant influence on both the aa and Dst indices. The prediction results showed that the Simplex Projection method gives very successful results for short-term, mid-term, and relatively long-term predictions of solar and geomagnetic activity.
Benzer Tezler
- Jeomanyetik aktif durumlar için manyetik eşlenik noktalarındaki iyonosferik toplam elektron içeriğindeki (TEİ) değişimlerin incelenmesi
The investigation of changes in the ionospheric total electron content (TEC) at magnetic conjugate points for geomagnetic active conditions
SERHAT KORLAELÇİ
Doktora
Türkçe
2020
Fizik ve Fizik Mühendisliğiİnönü ÜniversitesiFizik Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM ÜNAL
- Statistical investigation of magnetosphere-ionosphere-ground interaction over mid-latitudes during geomagnetic storms
Jeomanyetik fırtınalar sırasında orta enlemlerdeki manyetosfer-iyonosfer-yer etkileşiminin istatistiksel olarak incelenmesi
EZGİ GÜLAY
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Astronomi ve Uzay Bilimleriİstanbul Teknik ÜniversitesiMeteoroloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEREFŞAN KAYMAZ
- Investigation on the reliability of earthquake prediction based on ionospheric electron content variation
İyonküre elektron içeriği kullanılarak deprem öncül tespit başarımı incelenmesi
ALİ ALP AKYOL
Yüksek Lisans
İngilizce
2013
Deprem Mühendisliğiİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiElektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü
PROF. DR. ORHAN ARIKAN
- İzmir Tire yerleşiminde saatlik sıcaklık değerlerinin fotovoltaik sistem performansına etkisinin farklı makine öğrenmesi modelleriyle incelenmesi ve optimizasyonu
Investigation and optimization of the effect of hourly temperature values on photovoltaic system performance in Izmir Tire district with different machine learning models
RÜŞDİ ERDEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
EnerjiPamukkale ÜniversitesiEnerji Yönetimi ve Teknolojileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER ALTAN DOMBAYCI
- Güneş radyasyon tahmini için bulanık zaman serisi yöntemleri ve fotovoltaik sulama sistemi optimizasyonunda uygulanması
Forecasting solar radiation with fuzzy time series and optimization application in photovoltaic irrigation system
CEYDA OLCAN
Doktora
Türkçe
2015
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ELMKHAN MAHMUDOV