Tescile aday ayçiçeği ıslah genotiplerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi
Determination of yield and quality traits of sunflower breeding genotypes candidate for regi̇strati̇on
- Tez No: 946572
- Danışmanlar: PROF. RAHİM ADA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 76
Özet
Bu araştırma; 2022 yılında sitoplazmik erkek kısır ve restorer hatlar ile elde edilen ayçiçeği genotiplerinin morfolojik özelliklerin belirlenmesi, bölge açısında üstün verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi amacıyla Edirne koşullarında 2023 yılında yürütülmüştür. Deneme; tohum miktarının az olması sebebiyle augmented deneme desenine göre 4 blok ve her blok 15 sıra olacak şekilde kurulmuştur. Araştırmada, Türkiye'nin ilk tohumculuk şirketlerinden biri olan Beta Ziraat ve Tic. A.Ş'nin TÜBİTAK ve TAGEM Ar-Ge projelerinden elde ettiği yarı yol materyalleri kullanılmıştır. 2022 yılında yapılan melezlemelerde elde edilen farklı kademelerdeki 17 sitoplazmik erkek kısır hat (cms) ve 38 baba (restorer) hat kullanılarak 40 adet test hibriti elde edilmiştir. Ayrıca bölge ekolojik koşullarına uygun 5 kontrol çeşidi (P64LP130, TR2242, P63MM54, LG5485 ve LG50521) kullanılmıştır. Denemede %50 çiçeklenme gün sayısı, tabla merkezinde tohum bağlama, bitki boyu (cm), tabla çapı (cm), sap kalınlığı (cm), bin tane ağırlığı (g), tohum verimi (kg/da), yağ oranı (%) ve yağ verimi (kg/da) özellikleri incelenmiştir. Ayrıca melez bitkilerin (F1) heterosis ve heterobeltiosis değerleri hesaplanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre melezlerin %50 çiçeklenme gün sayısı 56-63 gün, tabla merkezinde tohum bağlama değeri 2-4, bitki boyu 128,67-184,33 cm, tabla çapı 10,67-22 cm, sap kalınlığı 15,33-32 cm, 1000 tohum ağırlığı 35,02-79,15 g, tohum verimi 89,90-459,26 kg/da, yağ oranı %34,69-45,31 ve yağ verimi 37,31-189,90 kg/da arasında bulunmuştur. Elde edilen heterosis değerleri bitki boyu %2,96 ile %59,87, tabla çapı %-28,89 ile %100, sap kalınlığı %-40,26 ile %42,61, 1000 tohum ağırlığı %-24,40 ile %77,13, tohum verimi %-14,23 ile %595,26, yağ oranı %-7,69 ile %13,42, yağ verimi %-18,85 ile %567,96 arasında ve heterobeltiosis değerleri bitki boyu%-8,96 ile %51,27, tabla çapı%-31,91 ile %93,94, sap kalınlığı%-43,21 ile 34,43, 1000 tohum ağırlığı %-42,2 ile %53,93, tohum verimi %-34,19 ile %463,85, yağ oranı %-16,02 ile %9,71 ve yağ verimi %-32,69 ile %314,87 arasında hesaplanmıştır. Çalışma sonucunda, yapılan gözlemler, analizler ve hesaplamalara dayanarak kontrol çeşitlerinden üstün verim ve kalite özelliklerine sahip melez bitkiler makro verim denemeleri için seçilmiştir. Ek olarak heterosis ve heterobeltiosis hesaplamaları ile üstün ana ve baba hatlar seçilmiş yeni kombinasyonlar oluşturmak için belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
This research was conducted in 2023 under the ecological conditions of Edirne with the aim of determining the morphological characteristics, yield, and quality performance of sunflower genotypes obtained in 2022 using cytoplasmic male sterile (CMS) and restorer lines. Due to the limited amount of seeds, the trial was established using an augmented experimental design with 4 blocks and 15 rows in each block. The study utilized intermediate-stage breeding materials obtained from R&D projects of TÜBİTAK and TAGEM, conducted by Beta Trade Co., one of Turkey's first seed companies. A total of 40 number of hybrids were developed by crossing 17 CMS lines and 38 restorer lines of different development stages obtained from the 2022 crosses. Additionally, five commercial hybrids (P64LP130, TR2242, P63MM54, LG5485, and LG50521) adapted to regional ecological conditions were used as controls. The study evaluated the following traits: days to 50% flowering, seed setting in the head center, plant height (cm), head diameter (cm), stem diameter (cm), thousand seed weight (g), seed yield (kg/da), oil content (%), and oil yield (kg/da). Furthermore, heterosis and heterobeltiosis values of the F1 hybrid plants were calculated. According to the results, the hybrids exhibited the following ranges: days to 50% flowering: 56–63 days, seed setting in the head center: 2–4, plant height: 128.67–184.33 cm, head diameter: 10.67–22 cm, stem diameter: 15.33–32 cm, thousand seed weight: 35.02–79.15 g, seed yield: 89.90–459.26 kg/da, oil content: 34.69–45.31%, and oil yield: 37.31–189.90 kg/da. The observed heterosis values ranged between 2.96% and 59.87% for plant height, -28.89% and 100% for head diameter, -40.26% and 42.61% for stem diameter, -24.40% and 77.13% for thousand seed weight, -14.23% and 595.26% for seed yield, -7.69% and 13.42% for oil content, and -18.85% and 567.96% for oil yield. Heterobeltiosis values were found to range between -8.96% and 51.27% for plant height, -31.91% and 93.94% for head diameter, -43.21% and 34.43% for stem diameter, -42.2% and 53.93% for thousand seed weight, -34.19% and 463.85% for seed yield, -16.02% and 9.71% for oil content, and -32.69% and 314.87% for oil yield. Based on observations, analyses, and calculations, hybrids with superior yield and quality characteristics compared to control cultivars were selected for macro-yield trials. Additionally, through the calculation of heterosis and heterobeltiosis values, superior parental lines were identified for the creation of new combinations.
Benzer Tezler
- Çerezlik ayçiçeği (Helianthus annuus L.) çeşit ve popülasyonlaırnın verim ile kalite unsurları açısından değerlendirilmesi
The evaluation of confectionary sunflower (Helianthus annuus L.) cultivars and populations for yield and quality components
GÜLER CEBBAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
ZiraatTekirdağ Namık Kemal ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FADUL ÖNEMLİ
- Tribenuron methyl herbisitine dayanıklı ayçiçeği genotiplerinde yabancı ot mücadele yöntemlerinin verim ve kalite üzerine etkilerinin belirlenmesi
Determination of the effects of weed control methods on yield and quality on sunflower genotypies resistant to tribenuron methyl herbicide
CENGİZHAN ÖZKAHRAMAN
- Buğday ekiliş alanlarında kullanılan yeni bazı Sulphonylurea grubu herbisitlerin topraktaki kalıntılarının ayçiçeğine etkileri üzerinde araştırmalar
Investigations on residual effects of some Sulphonylurea herbicides on sunflower, used in wheat growing areas
AHMET TANSEL SERİM
- Altı adet tescilli ve iki adet tescile aday arpa ( Hordeum vulgare L.) çeşidinin genotip x çevre interaksiyonu ile bunların adaptasyonu üzerine araştırmalar
An Investigation on adaptation and genotype x environment interactions of six cultivars and two candidate advanced lines of barley ( Hordeum vulgare L.)
HÜSEYİN TOSUN
- Pamuk çeşit tescil denemelerinde genotip x çevre interaksiyonu ve stabilite analizi
Genotype x environment interaction and stability analysis in cotton varieties registration trials
ZÜLEYHA YÜKSEKKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
ZiraatAdnan Menderes ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AYDIN ÜNAY