Azerbaycan'ın ekolojik ayak izi: Çevresel Kuznets Eğrisi ve genişletilmiş ARDL yönteminden kanıtlar
Azerbaijan's ecological footprint: Evidence from the Environmental Kuznets Curve and the augmented ARDL method
- Tez No: 946580
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SEYHAT BAYRAK GEZDİM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonometri, Ekonomi, Enerji, Econometrics, Economics, Energy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kütahya Dumlupınar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Ekonometri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 82
Özet
Son yıllarda, çevresel bozulma ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki, sürdürülebilir kalkınma hedefleri bağlamında yoğun bir şekilde araştırılmaktadır. Çevresel Kuznets Eğrisi (ÇKE) hipotezi, ekonomik büyümenin belirli bir aşamaya kadar çevresel tahribata neden olduğunu, ancak bu aşamadan sonra çevresel iyileşmeyi teşvik ettiğini öne sürerek bu tartışmalara önemli bir perspektif sunmaktadır. Bu tez, Azerbaycan'da ekonomik büyüme, kentsel nüfus, doğrudan yabancı yatırımlar, yenilenebilir ve yenilenemeyen enerji tüketiminin ekolojik ayak izi üzerindeki etkilerini ÇKE hipotezi çerçevesinde inceleyen ilk çalışma olma özelliğini taşımaktadır. Bu kapsamda, Azerbaycan'a özgü bir analiz sunarak literatüre önemli bir katkı sağlaması hedeflenmektedir. 1996-2022 dönemi yıllık verilerinin kullanıldığı çalışmada, değişkenlerin durağanlıkları yeni nesil birim kök testleriyle analiz edilmiş ve farklı seviyelerde durağan oldukları tespit edilmiştir. Genişletilmiş ARDL yöntemiyle yapılan eş-bütünleşme analizi, değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişki olduğunu ortaya koymuştur. Sonuçlar, ekonomik büyüme ile ekolojik ayak izi arasında ters U şeklinde bir ilişki bulunduğunu ve ÇKE hipotezinin Azerbaycan için geçerli olduğunu göstermiştir. Doğrudan yabancı yatırımların ekolojik ayak izini %0,14 oranında artırdığı, yenilenebilir enerji tüketiminin ekolojik ayak izini %0,10 oranında azalttığı, yenilenemeyen enerji tüketiminin ise ekolojik ayak izini %0,25 oranında artırdığı tespit edilmiştir. Buna karşın, kentsel nüfusun ekolojik ayak izi ile istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkisi bulunmamıştır. Toda-Yamamoto ve Fourier Toda-Yamamoto testleri ile yapılan nedensellik analizi, ekonomik büyüme ile ekolojik ayak izi ve yenilenemeyen enerji tüketimi ile ekolojik ayak izi arasında çift yönlü, kentsel nüfustan ekolojik ayak izine doğru ise tek yönlü bir nedensellik ilişkisinin varlığını ortaya koymuştur. Çalışma, elde edilen bulgular doğrultusunda Azerbaycan için çeşitli çevre ve kalkınma politikası önerileri sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
In recent years, the relationship between environmental degradation and economic growth has been extensively studied within the context of sustainable development goals. The Environmental Kuznets Curve (EKC) hypothesis provides an important perspective to these discussions by suggesting that economic growth leads to environmental degradation up to a certain point, but after this stage, it promotes environmental improvement. This thesis is the first study to examine the impact of economic growth, urban population, foreign direct investments, renewable and non-renewable energy consumption on the ecological footprint in Azerbaijan within the framework of the EKC hypothesis. In this context, the aim is to provide a significant contribution to the literature by presenting an analysis specific to Azerbaijan. In the study, annual data from 1996 to 2022 is used, and the stationarity of the variables is analyzed with new generation unit root tests, revealing that they are stationary at different levels. Cointegration analysis using the Augmented ARDL method shows that there is a long-run relationship between the variables. The results indicate an inverted U-shaped relationship between economic growth and ecological footprint, confirming that the EKC hypothesis is valid for Azerbaijan. It has been found that foreign direct investments increase the ecological footprint by 0.14%, renewable energy consumption reduces the ecological footprint by 0.10%, and non-renewable energy consumption increases the ecological footprint by 0.25%. However, no statistically significant relationship was found between urban population and ecological footprint. Causality analysis using the Toda-Yamamoto and Fourier Toda-Yamamoto tests reveals bidirectional causality between economic growth and ecological footprint, and non-renewable energy consumption and ecological footprint, while a unidirectional causality is found from urban population to ecological footprint. Based on the findings, the study offers various environmental and development policy recommendations for Azerbaijan.
Benzer Tezler
- Çevresel sürdürülebilirlik çerçevesinde ekolojik ayak izi ve ekonomik büyüme ilişkisi: Azerbaycan üzerine ampirik bir analiz
Ecological footprint and economic growth relationship within the framework of environmental sustainability: An empirical analysis on Azerbaijan
SEYMUR AHMEDOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
EkonomiDokuz Eylül Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BAŞAK KARŞIYAKALI
- İsmayıllı (Azerbaycan) bölgesinde turizm potansiyelinin belirlenmesine yönelik çalışma
Research on determining tourist potential in Ismailli (Azerbaijan) region
AİDA MALİKOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
TurizmMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CAFER TOPALOĞLU
DOÇ. DR. FLORA ALASGAROVA
- Azerbaycan'da farkli yabanci ot mücadele yöntemlerinin badem bahçesinde scarabaeidea (coleoptera) türleri üzerine olan etkisinin araştirilmasi
Azerbaycan'da farklı yabancı ot mücadele yöntemlerinin badem bahçesinde scarabaeidea (coleoptera) türleri üzerine olan etkisinin araştırılması
HACI MURAT BERKSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
ZiraatÇukurova ÜniversitesiBitki Koruma Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ASİME FİLİZ ÇALIŞKAN KEÇE
- Transformation of solid waste management in baku: a gis-based MCDM approach to landfill site selection beyond balakhani
Bakü'de katı atık yönetiminin dönüşümü: balahani'nin ötesinde çöp depolama alanı seçimine yönelik CBS tabanlı MCDM yaklaşımı
KANAN ALAKBARLI
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DURSUN ZAFER ŞEKER
- Hazar bölgesi ve Azerbaycan: Enerji kaynakları ve sorunlar
Caspian region and Azerbaijan: Energy sources and problems
GADİR BAYRAMOV