Mu'tezile kelamında aslah-dua ilişkisi
The aslah-dua relationship in Mu'tazilite theology
- Tez No: 947187
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ HAYRETTİN NEBİ GÜDEKLİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 85
Özet
Dua konusu üzerine yapılan çalışmaların büyük bir kısmında, duanın kelamî boyutu yeterince ele alınmamıştır. Oysa dua; irade, nedensellik, aslah ve kader gibi kelamın temel meseleleriyle doğrudan ilişkilidir. Bu yönüyle dua, çağdaş kelam araştırmaları açısından dikkate değer bir inceleme alanı sunmaktadır. Mevcut literatürdeki sınırlı sayıdaki çalışma ise genellikle duanın kaderle olan ilişkisine odaklanmıştır. Bu çalışma, Mu'tezile'nin aslah ilkesi ile dua anlayışı arasındaki ilişkiyi ele almıştır. Aslah ilkesi, Mu'tezile mezhebinin Allah'ın fiillerinde kulların maslahatını gözetmesini zorunlu gören bir yaklaşımdır. Bu ilke benimsendiğinde ise kişinin mevcut durumunu değiştirme talebi anlamına gelen dua fiilinin işlevi sorgulanmaktadır. Nitekim bu konuda Mu'tezile'ye, özellikle Sünnî kelamcılar tarafından çeşitli eleştiriler yöneltilmiştir. Çalışmanın ilk bölümünde, konunun daha sağlıklı anlaşılabilmesi amacıyla mezhep içerisindeki farklı aslah anlayışlarına yer verilmiştir. İkinci bölümde, aslah ilkesi ile dua arasındaki ilişki ele alınmış; farklı aslah yorumlarının Mu'tezile'nin dua anlayışlarını nasıl şekillendirdiği incelenmiştir. Son bölümde ise Mu'tezile'ye yöneltilen eleştiriler değerlendirilerek bu eleştiriler ışığında aslah ilkesi ile dua arasındaki ilişkinin mahiyeti ortaya konmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
In many studies on the subject of dua (prayer), its theological dimension has often been overlooked. However, dua is directly related to fundamental theological issues such as will, causality, aslah, and destiny. In this respect, it constitutes a significant area of inquiry for contemporary theological research. The limited number of existing studies have generally focused on the relationship between dua and destiny. This study explores the relationship between the Mu'tazilite principle of aslah and the theological understanding of dua. The principle of aslah, central to Mu'tazilite thought, posits that God is obligated to act in accordance with what is most beneficial for His creation. Within this framework, the efficacy and purpose of supplication—understood as a plea for altering one's current condition—become subjects of critical inquiry. Indeed, Mu'tazila has faced significant criticism on this issue, particularly from Sunni theologians. The study begins by presenting various interpretations of the principle of aslah within the Mu'tazila tradition to provide a clearer understanding of the concept. It then explores the relationship between aslah and dua, examining how differing views on aslah have influenced Mu'tazila's approach to dua. In the final section, the criticisms directed at Mu'tazila are evaluated, and the nature of the relationship between aslah and dua is analyzed in light of these critiques.
Benzer Tezler
- Eş'arî kelamında ilâhî adalet ve hikmet
Divine justice and wisdom in ash'arite theology
MUHAMMED BİLAL GÜLTEKİN
Doktora
Türkçe
2025
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUSUF ŞEVKİ YAVUZ
- İmâmiyye şîasında kader anlayışının değişimi: Şeyh Sadûk ve Şeyh Müfîd örneği
The change of the understanding of fate in the Shia Imamiyya: The example of Sheikh Saduq and Sheikh Mufid
BEYZA NUR BAHAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RIDVAN ÖZDİNÇ
- Cehm b. Safvân ve Mu'tezile kelamına etkisi
Jahm b. Safwân and its effect on Mu'tazilite kalam
BÜŞRA NUR SINIKSARAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinSüleyman Demirel ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GALİP TÜRCAN
- Mu'tezile ve Eş'arî kelâmında adâlet ilkesi
The principle of justice for the Mutazilah and the Asharia
HUSSEIN MOHAMMED NOORI
Doktora
Türkçe
2022
DinGaziantep ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ÜNVERDİ
- Erken dönem Mâtürîdiyye kelâmında hüsün-kubuh meselesi: Ebü'l-Yüsr el-Pezdevî örneği
The issue of husn-qubh in the word of early Mâtürîdiyye: The example of Abu'l Yusr al-Bazdawi
SÜMEYYE ÜLGER
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET BULGEN