Ağaçlardan bahsetmek: Yaşar Kemal'in romanlarında ekoloji
Talking about trees: Ecology in Yaşar Kemal's novels
- Tez No: 947213
- Danışmanlar: PROF. DR. ŞEHNAZ ALİŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Yaşar Kemal, Antroposen Çağı, doğa, ekoloji, ekoeleştiri, ekoetik, toprak, sucul kaynaklar, gökyüzü, biyoçeşitlilik, Yaşar Kemal, Anthropocene Age, nature, ecology, ecocriticism, ecoethics, earth, aquatic researches, sky, biodiversity
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 238
Özet
Yaşar Kemal, başta roman olmak üzere röportaj, öykü, şiir, deneme türlerinde eserler verdi. Çeşitli gazetelere, dergilere yazılar yazdı, televizyonlarda, ulusal ve uluslararası pek çok ödül töreninde konuşmalar yaptı. Bu metinlerinde ve konuşmalarda daima doğadan ve emekten bahsetti. İklimin değiştiğini, ormanların yok edildiğini, toprağın kaybedildiğini, toksik atıklarla, suların ve gökyüzünün zehirlendiğini, biyolojik çeşitliliğin tehdit altında olduğunu, hayvanların korkunç bir sömürü düzeni içinde sistemli bir biçimde öldürüldüğünü anlattı. Ekoeleştirel bağlamda Yaşar Kemal'in kurmaca ve kurmaca dışı metinlerinde ekoloji tartışması iki katmanda kurulur. Bu katmanlardan ilki, doğanın bir anlatı kişisi kılınmasında ikincisi ise yeryüzüne getirdiği etik teklifinde görünür hâle gelir. Yaşar Kemal için doğa, yalnızca anlatılarının geçtiği bir mekân değildir. Onun için doğa, anlatıyı şekillendiren en temel öğelerinden biridir. Yaşar Kemal, doğayı insanın da bir parçası olduğu bir ağ olarak işler. Doğanın değişimini ve insanın değişimini bir arada değerlendiren yazar için doğanın sömürülmesi ve insanın sömürülmesi bir arada düşünülmesi ve çözülmesi gereken en temel iki problemdir. Yaşar Kemal'in bu yaklaşımı etik öznelik tartışmasında da etkili olur. Yaşar Kemal, insan merkezli etik yaklaşımı genişletir. Onun için etik, yalnızca insanlar arasında kurulan bir ilişki değildir. İnsanın, insan-olmayana karşı da etik borcu vardır. Bu yaklaşım, Yaşar Kemal'i Antroposen Çağı'nda bir eko-etik yazar hâline getirir. Yeryüzünün içinde bulunduğu insan davranışları kaynaklı ekolojik yıkım ve bu yıkım karşısında insanın ne yapacağı sorusu, son yıllarda gerek bilim insanlarının gerekse de sanatçıların tartışmalarında yoğun yer tutmaya başlamıştır. Yeryüzünün içinde bulunduğu durumun yalnızca bilim insanlarının çabası ve teknoloji ile çözülemeyeceği açıktır. Mesele, her şeyden önce bir zihniyet meselesidir. Bu sebeple ekolojik yıkıma karşı acilen alınması gereken önlemlerin yanı sıra insanın doğayı alımlama biçiminin de değiştirilmesi gerekmektedir. Burada da görev edebiyat başta olmak üzere tüm sanatlara düşmektedir. Bu çalışmada, yukarıda belirtilen iki bağlam üzerinden Yaşar Kemal'in eserleri incelenmekte ve metinlerden örneklerle Antroposen Çağı'nda bir eko-etik yazar olarak Yaşar Kemal'in portresi çıkarılmaktadır.
Özet (Çeviri)
Yaşar Kemal has produced works in the genres of interviews, stories, poems, and essays, primarily novels. He has written articles for various newspapers and magazines, and given speeches on television and at many national and international award ceremonies. In these texts and speeches, he has always talked about nature and labor. He has explained that the climate is changing, forests are being destroyed, soil is being lost, waters and skies are being poisoned with toxic waste, biodiversity is under threat, and animals are being systematically killed in a horrific exploitation system. In the ecocritical context, the discussion of ecology in Yaşar Kemal's fictional and non-fictional texts is established in two layers. The first of these layers is in the rendering of nature as a narrative character, and the second becomes visible in the ethical proposal it brings to the earth. For Yaşar Kemal, nature is not just a place where his narratives take place. For him, nature is one of the most fundamental elements that shape the narrative. Yaşar Kemal processes nature as a network of which humans are a part. For the author, who evaluates the change of nature and the change of humans together, the exploitation of nature and the exploitation of humans are the two most fundamental problems that need to be considered and solved together. This approach of Yaşar Kemal is also effective in the discussion of ethical subjectivity. Yaşar Kemal expands the human-centered ethical approach. For him, ethics is not only a relationship established between humans. Humans also have ethical debts towards non-humans. This approach makes Yaşar Kemal an eco-ethical writer in the Anthropocene Age. The ecological destruction that the earth is in due to human behavior and the question of what humans will do in the face of this destruction have started to take an intense place in the discussions of both scientists and artists in recent years. It is clear that the situation that the earth is in cannot be solved only by the efforts of scientists and technology. The issue is, first and foremost, a matter of mentality. For this reason, in addition to the urgent measures that need to be taken against ecological destruction, the way humans perceive nature must also be changed. Here, the duty falls on all arts, especially literature. In this study, Yaşar Kemal's works are examined in the two contexts mentioned above and Yaşar Kemal is portrayed as an eco-ethical writer in the Anthropocene Age with examples from the texts.
Benzer Tezler
- Kentsel dönüşümde sosyal donatı alanlarının değişimi ve kentsel yaşam kalitesine etkisi: Ataşehir Barbaros mahallesi örneği
Change of urban services in urban transformation projects and the impact to the urban quality of life: The case of Atasehir Barbaros district
DENİZ ERDEM OKUMUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ENGİN EYÜP EYUBOĞLU
- Sabahattin Ali'nin 'İçimizdeki Şeytan' romanında Nietzsche ve Levinas gerilimi
Nietzsche and Levinas tension at 'İçimizdeki Şeytan' by Sabahatti̇n Ali
TUĞÇE CANPOLAT
- Enflasyonla mücadelede istikrar politikaları
Başlık çevirisi yok
BİLGİN ORHAN ÖRGÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
EkonomiMarmara Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN ZEKAYİ ORHAN
- Cîhangîrnameya Goranî (Tekst-vekolîn)
Cîhangîrnameya Goranî (Metin-inceleme)
ROJHAT İŞİK
Yüksek Lisans
Kürtçe
2024
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SHAHAB VALI
- Anadolu'da insan topluluklarının hareketleri, kültürel etkileşimi ve mekansal etkileri: Tarihsel bir okuma
The movement of human communities, cultural interaction and spatial impact in Anatolia: A reading through history
ATİLLA ŞAHLANOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLDEN ERKUT