İstanbul'da çalışan aile hekimleri, aile hekimliği uzman ve asistanlarının 5A 5R sigara bıraktırma yaklaşımı ve tedavi bilgisinin değerlendirilmesi
Evaluation of the 5A 5R smoking cessation interventions and knowledge among family physicians, family medicine specialists and residents working in İstanbul
- Tez No: 947601
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MELİKE MERCAN BAŞPINAR
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Aile Hekimliği, Family Medicine
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sağlık Bilimleri Üniversitesi
- Enstitü: Gaziosmanpaşa Eğitim ve Araştırma Hastanesi
- Ana Bilim Dalı: Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 116
Özet
AMAÇ: Bu çalışmanın amacı, aile hekimliğinde 5A (Sor, Öner, Değerlendir, Yardım Et, Düzenle) ve 5R (İlişkilendir, Riskler, Ödüller, Engeller, Tekrar) sigara bırakma yaklaşımlarının uygulanma düzeyini, hekimlerin öz yeterliliklerini ve bu tutumları etkileyen faktörleri değerlendirmektir. GEREÇ VE YÖNTEM: Kesitsel tasarıma sahip bu gözlemsel araştırma, 203 hekimin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Hekim tutumları, 5A ve 5R basamaklarına yönelik“pozitif sorgulama tutumu”ve“yetersiz sorgulama tutumu”olmak üzere iki kategoride değerlendirilmiştir. Demografik özellikler, sigara kullanımı, ailede sigara içen birey varlığı, motivasyonel görüşme ve tedavi yöntemlerine ilişkin özdeğerlendirme düzeyleri ile danışmanlık önündeki engeller, bağımsız değişkenler olarak ele alınmıştır. Veriler SPSS 25.0 programı ile analiz edilmiş; ayrıca Python kütüphaneleri kullanılarak makine öğrenmesi yöntemiyle kümeleme analizi yapılarak hekimlerin danışmanlık eğilimleri belirlenmiştir. BULGULAR: Katılımcıların yaş ortalaması 33,24 ± 6,97 yıl olup %43,8'i erkektir. Katılımcıların %6,9'u sigara bırakma danışmanlık sertifikasına sahipken, %62,6'sı hiç sigara kullanmamıştır. Hekimlerin, tütün bırakma konusunda kendilerini %50 düzeyinde yeterli gördükleri, %80'inin ise kendi sigara kullanımının hastaların bırakma sürecini olumsuz etkileyebileceğini düşündükleri belirlenmiştir. En sık uygulanan adımlar 5A içinde“Öner”(%70,9), 5R içinde ise“İlişkilendir”(%70) olmuştur. Motivasyonel görüşme bilgisi, pozitif tutumu artıran bir faktör olarak saptanırken; yaş arttıkça“Sor”(OR=3,17; %95 GA: 1,79–5,64; p=0,001) ve“Ödüller”(OR=1,79; %95 GA: 1,02–3,15; p=0,040) adımlarında sorgulamanın 2-3 kat artabileceği bulunmuştur. Sigara içilen bir ortamda büyüyen hekimlerin“Yardım Et”adımında (OR=0,46; %95 GA: 0,22–0,95; p=0,036), erkek hekimlerin ise“Tekrar Et”adımında (OR=0,54; %95 GA: 0,30–0,96; p=0,038) daha düşük sorgulama eğilimine sahip olduğu saptanmıştır. Kümeleme analizine göre, hekimlerin %83,7'sinin sigara bırakma danışmanlığına“düşük eğilimli”olduğu ve en sık bildirilen danışmanlık engelinin“çok zaman alıcı bulunması”(%43,8) olduğu belirlenmiştir. SONUÇ: Aile hekimliği pratiğinde hekimlerin tamamına yakınının sigara bırakma danışmanlığına düşük eğilim gösterdiği; buna karşın motivasyonel görüşme bilgisine sahip daha ileri yaşlı veya eğitim almış hekimlerin daha olumlu tutum sergilediği görülmektedir. Bu bulgular, sigara bırakma danışmanlığına yönelik eğitim, sertifikasyon programları ve randevu sistemi desteklerinin yaygınlaştırılmasının önemini vurgulamaktadır.
Özet (Çeviri)
OBJECTIVE: This study aimed to evaluate the implementation levels of the 5A (Ask, Advise, Assess, Assist, Arrange) and 5R (Relevance, Risks, Rewards, Roadblocks, Repetition) smoking cessation approaches in family medicine, assess physicians' self-efficacy, and identify factors influencing these attitudes. MATERIALS AND METHODS: This observational (cross-sectional) study was conducted with the participation of 203 physicians. The dependent variable was physician attitude toward the 5A and 5R steps, categorized as either a“positive inquiry attitude”or an“insufficient inquiry attitude.”Independent variables included demographic characteristics, smoking status, presence of smokers in the family, self-assessed knowledge on motivational interviewing and treatment methods, and perceived barriers to providing counseling. Data were analyzed using SPSS version 25.0, and clustering analysis was performed using machine learning methods via Python libraries to determine physicians' counseling tendencies. RESULTS: The mean age of participants was 33.24 ± 6.97 years, and 43.8% were male. Only 6.9% of the participants held a smoking cessation counseling certificate, while 62.6% reported never having smoked. On average, physicians rated their competency in smoking cessation counseling at 50%. About 80% believed their own smoking behavior could negatively affect patients' efforts to quit. The most frequently implemented steps were the 5A“Advise”(70.9%) and 5R“Relevance”(70%) stages. Increased age was associated with more frequent inquiry in the 5A“Ask”(OR = 3.17; 95% CI: 1.79–5.64; p = 0.001) and 5R“Rewards”(OR = 1.79; 95% CI: 1.02–3.15; p = 0.040) steps. Physicians raised in environments where smoking was common were less likely to implement the 5A“Assist”step (OR = 0.46; 95% CI: 0.22–0.95; p = 0.036), and male physicians were less likely to implement the 5R“Repetition”step (OR = 0.54; 95% CI: 0.30–0.96; p = 0.038). Cluster analysis revealed that 83.7% of physicians were categorized as“Low-Inclined”regarding smoking cessation approaches. The most commonly reported barrier was the perception that counselling was too time-consuming (43.8%). CONCLUSION: In family medicine practice, the majority of physicians demonstrated a low inclination toward smoking cessation counseling. However, older physicians with knowledge or training in motivational interviewing exhibited more favorable attitudes. These findings underscore the need to expand educational and certification programs and implement structured appointment systems to promote smoking cessation counseling in primary care.
Benzer Tezler
- Hastanemiz sağlık çalışanlarının aile hekimliği ile ilgili bilgi,tutum ve davranış özelliklerinin incelenmesi
Evaluation of knowledge, attitude and behavioral features of our hospital staff about family practice
ESRA KURT CANPOLAT
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2017
Aile HekimliğiSağlık Bilimleri ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
UZMAN IŞIK GÖNENÇ
- Birinci basamakta çalışan aile hekimlerinde iş doyumu düzeyleri iş memnuyeti ve bunları etkileyen faktörler
Job satisfaction levels in family physicians working in primary care and job satisfaction and factors affecting them
DENİZ TURAN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2019
Aile HekimliğiSağlık Bilimleri ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEÇİL ARICA
- Aile hekimlerinin meningokok enfeksiyonu ve aşıları hakkında bilgi düzeylerinin değerlendirilmesi
Evaluation of family physicians' knowledge levels about meningococc infection and vaccines
ÖMER AYCANOĞLU
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2021
Aile HekimliğiSağlık Bilimleri ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BERRİN TELATAR
- İstanbul'da çalışan uzmanlık öğrencileri ve uzman hekimlerin kariyer planlama eğilimlerinin değerlendirilmesi
Evaluation of the career planning tendencies of medical specialists and medical speciality residents working in istanbul
LEYLA EZGİ ERSUNAR
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
Aile HekimliğiSağlık Bilimleri ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜZİN ZEREN ÖZTÜRK
- Aile hekimliği uygulamasında görev alan hekimlerin gelişimsel kalça displazisi (GKD) ve Sağlık Bakanlığı GKD tarama programı ile ilgili bilgi düzeyleri ve farkındalık durumlarının araştırılması
Investigating the knowledge levels and awareness situations of physicians involved in family medicine practice about developmental hip dysplasia (DDH) and DDH screening program of The Ministry of Health
EDİP ŞÜKRÜ GÖNEN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
Aile HekimliğiSağlık Bilimleri ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEMET TAŞKIN EGİCİ