Kobi'ler için mikro ihracatta elektronik pazaryeri seçimi: sezgisel bulanık kümeler ve hiyerarşik waspas yöntemi ile örnek bir uygulama
Electronic marketplace selection for micro exportation of smes: a case study using intuitionistic fuzzy sets and the hierarchical waspas method
- Tez No: 947793
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ CAFER ERHAN BOZDAĞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Endüstri ve Endüstri Mühendisliği, Industrial and Industrial Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mühendislik Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 151
Özet
Uluslararası faaliyet gösteren elektronik pazaryerleri, sundukları mali ve operasyonel avantajlar nedeniyle küçük ve orta büyüklükte işletmelerin (KOBİ'lerin) mikro ihracat için öncelikli tercih ettikleri kanallar arasında yer almaktadır. KOBİ'ler, dijital pazaryerleri vasıtasıyla daha geniş müşteri kitlesine ulaşmakta ve daha yüksek kazançlar elde edebilmektedir. Ürünlerin doğru platformda satışa sunulması, mikro ihracat açısından stratejik önemde olup platformun iş modeli, teknik özellikleri, hukuki bağlamı ve uyum süreci gibi çok sayıda unsurun değerlendirilmesini gerektirir. Bu tür çok kriterli ve çok amaçlı karar problemlerinde sistematik yaklaşım sağlayan Çok Kriterli Karar Verme yöntemleri etkili çözümler sunmaktadır. Bu çalışmada, satıcı perspektifi temel alınarak yapılan literatür taramaları, uzman görüşmeleri, risk analizleri ve satıcı arayüzlerinde yapılan incelemeler sonucunda yetmiş kriter belirlenmiştir. Bu kriterler; platform tanınırlığı, kullanım ve uyumluluk, maliyet ve ödemeler, mağaza yönetimi, sipariş yönetimi, raporlama ve analiz araçları, destek programları, güvenlik ve güvenilirlik, reklam ve pazarlama araçları ve yerelleştirme başlıkları altında toplanarak hiyerarşik bir karar modeli oluşturulmuştur. Alternatif olarak seçilen üç pazaryerinin performansı bu karar modeli dikkate alınarak Ağırlıklı Toplam Çarpım Değerlendirme WASPAS yöntemi ile değerlendirilmiş, sayısal olarak ifade edilmesi güç olan nitel yargılar sezgisel bulanık kümelerle modellenmiştir. Kriter ağırlıklarının belirlenmesinde karar vericiye bağlı unsurların etkilerini gözlemlemek ve karşılaştırabilmek amacıyla uygulama iki farklı firma için gerçekleştirilmiştir. Sonuçlara göre, platform tanınırlığı, güvenlik ve güvenilirlik, yerelleştirme, reklam ve pazarlama araçları gibi unsurlar ön plana çıkmaktadır. Firmaların karar süreçlerinde finansal yapılarının ve pazaryerinin sunduğu araçlar sayesinde tecrübe, eleman, altyapı eksikliği gibi sınırlılıklarını telafi edebilme imkânlarının karar üzerinde etkili olduğu gözlemlenmiştir. Sezgisel bulanık kümelerin kullanımı, belirsizliklerin modellenmesini desteklemekte ve normalizasyon sürecine duyulan ihtiyacı azaltmaktadır. WASPAS yöntemi hiyerarşik karar modellerine entegre edildiğinde, karar vericinin iyimser ya da kötümser tutumlarını da hesaba katarak sürecin analitik olarak yapılandırılmasını sağlarken, aynı zamanda uygulamada pratiklik kazandırmaktadır.
Özet (Çeviri)
Internationally operating electronic marketplaces are among the primary channels preferred by small and medium-sized enterprises (SMEs) for micro-export activities due to the financial and operational advantages they offer. Through digital marketplaces, SMEs can reach a broader customer base and achieve higher revenues. Presenting products on the appropriate platform holds strategic importance for micro-export and requires the evaluation of numerous factors such as the platform's business model, technical features, legal context, and compliance process. In such multi-criteria and multi-objective decision-making problems, Multi-Criteria Decision-Making (MCDM) methods provide systematic solutions.In this study, based on the seller's perspective, seventy criteria were identified through literature reviews, expert interviews, risk analyses, and examinations of seller interfaces. These criteria were grouped under the headings of platform recognition, usability and compatibility, costs and payments, store management, order management, reporting and analytics tools, support programs, security and reliability, advertising and marketing tools, and localization, forming a hierarchical decision model.The performance of three selected marketplace alternatives was evaluated based on this decision model using the Weighted Aggregated Sum Product Assessment (WASPAS) method. Qualitative judgments, which are difficult to express numerically, were modeled using intuitionistic fuzzy sets. To observe and compare the effects of decision-maker-dependent factors in determining the criteria weights, the application was repeated for two different companies.According to the results, factors such as platform recognition, security and reliability, localization, and advertising and marketing tools stood out. It was observed that in the decision-making processes of firms, their financial structures and the tools provided by the marketplaces allowed them to compensate for limitations such as lack of experience, personnel, and infrastructure. The use of intuitionistic fuzzy sets supports the modeling of uncertainties and reduces the need for normalization. When the WASPAS method is integrated into hierarchical decision models, it ensures an analytically structured process while also providing practicality in implementation by considering the optimistic or pessimistic attitudes of the decision-makers.
Benzer Tezler
- KOSGEB AR-GE, inovasyon desteklerinin değerlendirilmesi: Bursa organize sanayi bölgesi ve Nilüfer organize sanayi bölgesi KOBİ'leri özelinde bir çalışma
Rewiew of KOSGEB's R&D, innovation supports: A spesific study on MSE's of Bursa organized industrial zone and Nilufer organized industrial zone
YAKUP PİRİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Elektrik ve Elektronik MühendisliğiBursa Teknik ÜniversitesiElektrik-Elektronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURETTİN ACIR
- Türkiye ihracat sisteminin süreç odaklı yaklaşımla yeniden yapılandırılması ve tekstil sektöründe KOBİ'lere uygulanması
Reenginering export system in Turkey and its application to SME's in textile industry
OYA HACİRE YÜREĞİR
Doktora
Türkçe
1998
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiÇukurova ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MAHİR HİSUNOĞLU
- Kobiler ve mikro işletmelerde demir döküm sanayi sektör analizi
Sector analysis for smes and enterprises in iron foundry industry
UMUT AKIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Metalurji Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiMetalurji ve Malzeme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NURİ SOLAK
- KOBİ lerin istihdam sorunu: Tokat ili örneği
The problem of employment of SMEs: The case of Tokat province
SELİM KALYON
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
EkonomiTokat Gaziosmanpaşa Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ CEM KAAN ARSLAN
- KOBİ'lerde rekabetçiliği etkileyen değişkenlerin analizi ve KOBİ rekabetçilik endeksi: Örme sektörü uygulaması
Analysis of variables affecting competitiveness of SMEs and SME competitiveness index: Knitting industry application
CANER TAÇOĞLU
Doktora
Türkçe
2019
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ CEMİL CEYLAN