Geri Dön

Mekânsal kimlik-doğal ışık etkileşimi bağlamında Ağa Han Mimarlık Ödülleri'nin analizi

Analysis of Aga Khan Awards for Architecture in the context of spatial identity-natural light interaction

  1. Tez No: 948571
  2. Yazar: ŞEYMA BAŞARAN
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. EMİNE YILDIZ KUYRUKÇU
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Mimarlık, Architecture
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Konya Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 198

Özet

Mekânın algılanabilir, görülebilir ve işlevsel hâle gelmesinde önemli bir rol üstlenen doğal ışık, yalnızca fiziksel bir gereksinimi karşılamakla kalmayıp aynı zamanda mekâna estetik, sembolik ve duygusal anlamlar kazandırmaktadır. Mekâna ruh ve derinlik katan doğal ışık, zamanın akışını hissettiren bir araç olarak ön plana çıkarak mimari deneyimi zenginleştirmektedir. Bu çok katmanlı etkisiyle mekânın kimliğini oluşturan doğal ışık; yapının özgün karakterini, kullanıcıyla kurduğu duygusal bağı ve içinde yer aldığı kültürel bağlamı yansıtan önemli bir olgudur. Bu çalışma, 1977 yılından günümüze yerel malzeme kullanımından doğal ışığa kadar yere özgü birçok unsurun etkili bir şekilde tasarıma dâhil eden Ağa Han Mimarlık Ödülü almış projeler üzerinden mekânsal kimlik-doğal ışık ilişkisini analiz ederek; mekânsal kimlik oluşturmada doğal ışığın hangi rolünün daha etkili olduğunun tespitini amaçlamaktadır. Bu bağlamda öncelikle 'mekânsal kimlik', 'doğal ışık' ve 'Ağa Han Mimarlık Ödülü' kavramları ve birbirileri ile ilişkileri kavramsal düzeyde ele alınmıştır. Çalışma kapsamında, literatür analiz ve sentez edilerek doğal ışığın mekânsal kimlik oluşturmadaki rolleri; işlevsel, anlamsal, estetik ve psikolojik roller olarak 4 ana başlık altında 12 ölçüt olarak belirlenmiştir. Alan çalışmasında ise 1978-1980 yılı ilk ödül döngüsünden başlayarak 2020-2022 yılı son ödül döngüsüne kadar olan her döngüden ödül almış bir kamusal yapı olmak üzere toplam 15 adet yapı seçilmiş, restorasyon ve koruma projeleri çalışma alanı kapsamı dışında tutulmuştur. Yapıların jüri raporları okunarak, iç ve dış mekân fotoğrafları, planları ve doğal ışıkla etkileşimlerini gösteren her türlü basılı ve dijital kaynaktan yararlanılmış olup projeler mekânsal ve bağlamsal olarak incelenmiştir. Yapılar tez kapsamında belirlenen parametreler aracılığıyla incelenirken, her yapı analiz tablosundaki ölçütleri sağlama doğrultusunda, 'etkili', 'kısmen etkili' ve 'etkisiz' olmak üzere üç grupta sınıflandırılmıştır. Analizler gerçekleştirilirken yapılar bu ölçütlerin hepsini veya çoğunluğunu sağlıyorsa 'etkili', yarısını veya yarısına yakın bir oranı sağlıyorsa 'kısmen etkili', hiçbirini sağlamıyorsa 'etkisiz' olarak değerlendirilmiştir. Çalışma kapsamında yapıların doğal ışık kullanımına ilişkin genel bir değerlendirme oluşturulmuş; doğal ışığın anlamsal yönün mekânsal kimlik üzerine baskın olduğu ve yapıların ödül almasında etkili bir unsur olduğu belirlenmiştir. Doğal ışığın mekânsal kimlik üzerine anlamsal etkisini yansıtan ölçütler; 'mimari konseptle ilişki kurma', 'kutsal, kültürel, tarihi veya sembolik anlam taşıyan ögeleri vurgulama', 'mekânsal organizasyon sağlama' olmak üzere, bu ölçütleri başarılı bir şekilde yorumlayıp tasarıma aktaran projelerin jüri tarafından başarılı bulunduğu tespit edilmiştir. Çalışmada elde edilen veriler doğrultusunda, doğal ışığın mekânsal kimlik üzerindeki etkisi göz önünde bulundurularak yapılan tasarımlarda nitelikli mekânlar oluşturulduğu görülmüştür. Sonuç olarak bu çalışmanın doğal ışığın, yapının özgün karakterini yansıtmadaki önemi konusunda tasarımcılara değerli bir bakış açısı sağlayacağı düşünülmektedir.

Özet (Çeviri)

Natural light, which plays an important role in making the space perceptible, visible and functional, not only fulfils a physical need, but also gives aesthetic, symbolic and emotional meanings to the space. Natural light, which adds spirit and depth to the space, enriches the architectural experience by coming to the fore as a tool that makes you feel the flow of time. Natural light, which forms the identity of the space with this multi-layered effect, is an important phenomenon that reflects the unique character of the building, the emotional bond it establishes with the user and the cultural context in which it is located. This study aims to determine which role of natural light is more effective in creating spatial identity by analysing the relationship between spatial identity and natural light through projects that have received the Aga Khan Architecture Award since 1977, which effectively incorporate many site-specific elements from the use of local materials to natural light into the design. In this context, firstly, the concepts of 'spatial identity', 'natural light', and 'Aga Khan Award for Architecture' and their relations with each other are discussed at the conceptual level. Within the scope of the study, by analysing the literature, the roles of natural light in creating spatial identity were determined as 12 criteria under 4 main headings as functional, semantic, aesthetic and psychological roles. In the field study, a total of 15 buildings were selected, including one public building that received an award from each cycle, starting from the first award cycle of 1978-1980 until the last award cycle of 2020-2022. The jury reports of the buildings were read, interior and exterior photographs, plans and all kinds of printed and digital sources showing their interaction with natural light were used, and the projects were analysed spatially and contextually. While the buildings were examined through the parameters determined within the scope of the thesis, each structure was classified into three groups as 'effective', 'partially effective' and 'ineffective' in line with meeting the criteria in the analysis table. During the analyses, the buildings were evaluated as 'effective' if they met all or most of these criteria, 'partially effective' if they met half or almost half of them, and 'ineffective' if they did not meet any of them. Within the scope of the study, it has been determined that the semantic aspect of natural light is dominant on spatial identity and is an effective factor in the award of the buildings Criteria reflecting the semantic effect of natural light on spatial identity: 'establishing a relationship with the architectural concept', 'highlighting elements with sacred, cultural, historical or symbolic meaning', 'providing spatial organisation'; the projects that successfully interpreted these criteria and transferred them to the design were found successful by the jury. In line with the data obtained in the study, it was seen that qualified spaces were created in the designs made by considering the effect of natural light on spatial identity. As a result, it is thought that this study provides designers with a valuable perspective on the importance of natural light in reflecting the unique character of the building.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    924890

    Understanding the social production of virtual space: User-environment relations in immersive social virtual reality from a postphenomenological perspective

    Sanal mekânın toplumsal üretimini anlamak: Postfenomenolojik perspektiften sürükleyici sosyal sanal gerçeklikte kullanıcı-çevre ilişkileri

    MİNE BERTAN YILMAZ

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2024

    İletişim BilimleriGalatasaray Üniversitesi

    Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. KEREM RIZVANOĞLU

  2. Tez No

    847173

    Fake news classification using machine learning and deep learning approaches

    Makine öğrenimi ve derin öğrenme yaklaşımlarını kullanarak sahte haber sınıflandırması

    SAJA ABDULHALEEM MAHMOOD AL-OBAIDI

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2023

    Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve KontrolGazi Üniversitesi

    Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ TUBA ÇAĞLIKANTAR

  3. Tez No

    869444

    Kamu kurumlarındaki fiziki yönlendirme ve işaretleme tasarımlarının NFC teknolojisi ile entegre edilmiş interaktif arayüz tasarımlarıyla kullanımı: T.C. Yargıtay Başkanlığı örneği

    The use of physical orientation and signage designs in public institutions with interactive interface design integrated with NFC technology: The case of the Presidency of the Republic of Turkey Supreme Court of Appeals

    MEHMET IŞIK

    Sanatta Yeterlik

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Güzel SanatlarAnkara Hacı Bayram Veli Üniversitesi

    Grafik Tasarım Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. GÜLTEKİN AKENGİN

  4. Tez No

    947931

    Yeri değiştirilen kırsal yerleşmelerin mimari açıdan analizi: Dedemli Köyü örneği

    Architectural analysis of rural settlements that have been relocated: The example of Dedemli Village

    RAZİYE ÇINAR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2025

    MimarlıkKonya Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ZAFER KUYRUKÇU

  5. Tez No

    703536

    Denizli tarihi kent merkezinde farklılaşan kent dokusunun mekânsal değişim süreçleri üzerinden tanımlanması

    Defining the urban pattern that differentiates in the historical city center of Denizli through spatial change processes

    NİDA ALKIN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Şehircilik ve Bölge PlanlamaMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ MELİH BİRİK

Geri Dön