Türkçede ayrıklık
Distinctness in Turkish
- Tez No: 948570
- Danışmanlar: PROF. DR. MURAT ÖZGEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Genel Dilbilim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Genel Dilbilim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 192
Özet
Bu çalışma, sözdizimde özdeş birimlerin birlikte bulunmasına getirilen sınırlamaları açıklamak amacıyla öne sürülen Ayrıklık İlkesini kuramsal ve görgül boyutlarıyla ele almaktadır. Ayrıklık, ilk kez Richards (2010) tarafından, Kayne (1994)'in önerdiği Çizgisel Örtüşme Beliti (ÇÖB) çerçevesinde tanımlanmış bir ilkedir. Ayrıklık İlkesine göre çizgiselleştirme algoritmasına kodlanan ⟨X, Y⟩ çifti ancak ve ancak X ve Y birbirinden ayrıksa yorumlanabilir ve Ayrıklık, sistemin süreç boyunca farkında olduğu ve çeşitli yöntemlerle sağlanmaya çalıştığı bir koşuldur (Richards, 2010). Ayrıklık ilkesi, alanyazında büyük ölçüde varoluşsal olarak kabul görmüş ve farklı dillerdeki dağılımı, sözgelimi durum, canlılık ya da cinsiyet gibi özelliklere duyarlılığı üzerinden değerlendirilmiştir. Bununla birlikte, mevcut çalışmalarda Ayrıklık varoluşsal olarak sorgulanmadan benimsenmiş ve ilkenin kavramsal ve görgül sorunları tartışılmamıştır. Bu tezde Ayrıklık kavramına eleştirel bir bakış açısıyla yaklaştık ve ilkeye ilişkin hem kavramsal hem de görgül düzeyde çeşitli sorunlar ortaya koyduk. Bu bağlamda çalışmamızın amacı, Ayrıklık ilkesinin evrensel ve zorunlu bir ilke olup olmadığı sorusunu yanıtlamak, özdeş iki birimin bir arada bulunmasını kısıtlayan mekanizmanın hangi arakesitin gerektirimi olduğunu sorgulamak, Richards (2010)'un alanyazında varoluşsal olarak kabul gören Ayrıklık savını tartışmaya açmak, bu sorgulamayı özellikle Türkçe veriler ışığında ele alarak v Ayrıklık'a ilişkin kavramsal ve görgül sorunları çözebilecek yeni bir öneri geliştirmektir. Bu amaç doğrultusunda Türkçede yer alan ettirgen yapılar, çoklu sıyırma verileri, kuraldışı durum imleme verileri ayrıntılı bir biçimde ele alınmıştır. Bunun yanı sıra, Richards (2010)'un temel savlarının evrelerin durağan olduğu önvarsayımı ile geçerli olduğu öngörüsü ile evrelerin devingen olduğu bir yaklaşımla tekrar ele alınması gerektiği savlanmıştır. Bu nedenle Türkçede evre kaydırımının gerçekleşip gerçekleşmediği tartışılmış ve devingen evre varsayımı ile Ayrıklık yeniden tartışılmıştır. Çalışmamız, Türkçe veriler üzerinden Ayrıklık ilkesinin işleyip işlemediğini araştırmanın yanı sıra, Ayrıklık'ın evrenselliğine ilişkin temel kabulleri de ele alan bir çerçeve sunar. Bu bağlamda, hem sözdizim hem de arakesit düzeyleri dikkate alınarak, Ayrıklık ilkesini yeniden yapılandırabilecek bir öneri geliştirilmiştir.
Özet (Çeviri)
This study examines the Distinctness Principle, which has been proposed to account for the restrictions imposed on the occurrence of identical elements in syntax, from both theoretical and empirical perspectives. Distinctness was first introduced by Richards (2010) within the framework of Kayne's (1994) Linear Correspondence Axiom (LCA). According to the Distinctness Principle, a linearization statement ⟨X, Y⟩ can only be interpreted if X and Y are distinct from one another, and Distinctness is treated as a condition that the system is aware of throughout the derivation and seeks to satisfy via various mechanisms (Richards, 2010). While the principle has been widely accepted in the literature as a universal property, its application has been evaluated primarily based on sensitivity to features such as case, animacy, and gender across languages. However, almost all of the existing studies accept the existence of Distinctness without questioning it ontologically and fail to address the theoretical and empirical problems it entails. In this dissertation, we approach the concept of Distinctness from a critical perspective, identifying various issues at both the conceptual and empirical levels. The aim of our study is to assess whether the Distinctness Principle is a universal and necessary constraint, to determine which interface condition prohibits the co-occurrence of identical elements, and to problematize Richards' (2010) widely accepted claims in the literature. Drawing on Turkish data, we propose a new account that addresses both the conceptual and empirical challenges posed by v“”Distinctness. To this end, we analyze in detail a range of Turkish examples, including causative structures, multiple sluicing structures, and ECM data. Furthermore, we argue that Richards' proposal is based on the assumption that phases are static, and we contend that Distinctness must be reevaluated under the assumption that phases may be dynamic. Therefore, we also examine whether phase sliding takes place in Turkish and reassess Distinctness in light of dynamic phase theory. Our work does not merely investigate the applicability of Distinctness to Turkish, but also offers a broader framework that reevaluates the fundamental assumptions regarding its universality. Taking into account both syntactic and interface-based considerations, we propose a revised account of Distinctness that may contribute to a more comprehensive understanding of syntactic structure across languages.
Benzer Tezler
- Türkçede kısaltma grupları
Abbreviation groups in Turkish
GÜL YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
Türk Dili ve EdebiyatıKaradeniz Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. A. MEVHİBE COŞAR
- Türkçe ve Kırgızcada 'El' ile ilgili deyimlerin karşılaştırılması
Comparative analysis of idioms about 'Hand' in Turkish and Kyrgyz languages
GÜLSÜN BETÜL HAKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BURUL SAGYNBAEVA
- Arapça ve Türkçede cümle yapısı, yabancılara Arapça cümle öğretimi -karşıtsal çözümleme-
The structure of arabic and Turkish sentences, teaching the Arabic sentence to foreigns, -contrastive analysis-,
TAHİRHAN AYDIN
- Arapça ve Türkçede fiilimsilerin karşıtsal çözümlemesi
The contrastive analysis of verbals in Arabic and Turkish
SİBEL DOKUYUCU
Doktora
Türkçe
2023
DinKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AKİF ÖZDOĞAN
- Peyami Safa'nın Attilâ romanında ki'li, şartlı ve iç içe birleşik cümleler
'ki' sentences, conditional clauses and nested compound sentences in the novel called Attila by Peyami Safa
MEHMET AKİF TAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DilbilimOsmaniye Korkut Ata ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA TANÇ