Atmosferik indisler ile Akdeniz Bölgesi kuraklıkları ilişkisinin araştırılması
Investigation of the relationship of atmospheric indices and drought in the mediterranean region
- Tez No: 948718
- Danışmanlar: DOÇ. DR. OĞUZ ŞİMŞEK, DR. ÖĞR. ÜYESİ UTKU ZEYBEKOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İnşaat Mühendisliği, Civil Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Harran Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 245
Özet
Kuraklık, zamansal ve mekansal değişim gösteren, yıkıcı etkileri diğer afetlere kıyasla daha geç ortaya çıkan, çeşitli parametrelerden etkilenen afet türüdür. Kuraklığın zamansal ve mekânsal değişiminin irdelenmesi kuraklığın önlenmesi ve gerekli tebdirlerin belirlenmesi açısından önemlidir. Bunun yanında kuraklığa etki eden atmosferik salınımlarla kuraklık arasındaki ilişkinin ortaya konması kuraklığın daha detaylı değerlendirilmesine olanak tanımaktadır. Bu çalışmada, Türkiye'nin Akdeniz Bölgesi'nde yer alan 24 adet meteoroloji istasyonu için 1970–2022 yıllarını kapsayan kuraklık analizi gerçekleştirilmiştir. Analizlerde Standartlaştırılmış Yağış İndeksi (SPI) ve Standartlaştırılmış Yağış-Evapotranspirasyon İndeksi (SPEI) kullanılarak 1, 3, 6, 12 ve 24 aylık zaman ölçeklerinde kuraklık/nemli oluşum oranları, kuraklık şiddeti, kuraklık süresi ve en büyük indis değerleri belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre bölgede kuraklık oluşum oranları %49 ile %52 arasında değişmekte, en büyük oranlar uzun vadeli zaman ölçeklerinde gözlenmektedir.“Hafif Kurak”ve“Hafif Yağışlı”sınıflar tüm istasyonlarda en sık görülen kuraklık türleri olurken,“Aşırı Kurak”ve“Aşırı Yağışlı”türlerine oldukça nadir rastlanmıştır. Zaman ölçeği büyüdükçe kuraklık şiddeti ve süresi genel olarak artış göstermektedir. Özellikle Yumurtalık, Göksun ve Kahramanmaraş istasyonlarında uzun süreli ve yüksek şiddetli kuraklık olayları yaşanmıştır. En küçük negatif peak değeri -5.08 ile Yumurtalık istasyonunda tespit edilmiştir. Bu bulgular, Akdeniz Bölgesi'nde kuraklık riskinin yüksek olduğunu ve bu riskin mekânsal dağılımının istasyonlara göre farklılık gösterdiğini ortaya koymaktadır. SPI ve SPEI yöntemlerinin karşılaştırılmasından, SPEI'nin kuraklık tespitinde SPI'dan daha hassas olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Arktik Salınım (AS) ile kuraklık yöntemleri arasında istatistiksel olarak anlamlı negatif korelasyon vardır. Akdeniz Salınım İndeksleri (ASİ1 ve ASİ2) ile iki kuraklık yöntemi arasında herhangi bir istatiksel anlamlı korelasyon bulunmamaktadır. Çalışmanın sonucunda elde edilen kuraklık sonuçlarının, hem tarım hem de su yönetimi açısından dikkatle ele alınması gerektiğini göstermektedir. 12 ve 24 aylık SPEI değerleri, uzun vadeli göstergelerin kuraklık erken uyarı sistemlerinde kullanılması önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
Drought is a type of disaster that changes temporally and spatially; its destructive effects occur later than other disasters, and is affected by various parameters. Examining the temporal and spatial changes of drought is crucial for preventing drought and determining the necessary measures. In addition, revealing the relationship between atmospheric oscillations that affect drought allows for a more detailed evaluation of drought. In this study, a drought analysis covering the years 1970–2022 was carried out for 24 meteorological stations located in the Mediterranean Region of Türkiye. In the analyses, drought/humidity occurrence rates, drought severity, drought duration, and maximum index values were determined at 1, 3, 6, 12, and 24-month time scales using Standardized Precipitation Index (SPI) and Standardized Precipitation-Evapotranspiration Index (SPEI). According to the results obtained, drought occurrence rates in the region vary between 49% and 52%, and the largest rates are observed at long-term time scales. While the“Mild Dry”and“Mild Rainy”classes were the most common drought types at all stations, the“Extreme Dry”and“Extreme Rainy”types were encountered quite rarely. As the time scale increases, drought severity and duration generally increase. Long-term and high-intensity drought events were particularly experienced at the Yumurtalık, Göksun, and Kahramanmaraş stations. The smallest negative peak value was detected at the Yumurtalık station with -5.08. These findings reveal that the drought risk is high in the Mediterranean Region, and the spatial distribution of this risk varies according to the stations. A comparison of the SPI and SPEI methods revealed that SPEI is more sensitive than SPI in detecting droughts. There is a statistically significant negative correlation between the Arctic Oscillation (AO) and drought methods. There is no statistically significant correlation between the Mediterranean Oscillations Index (MOI1 and MOI2) and the two drought methods. The drought results obtained from the study indicate that they should be carefully considered in terms of both agriculture and water management. 12- and 24-month SPEI values are recommended for use in drought early warning systems that utilize long-term indicators.
Benzer Tezler
- Trend analysis of climate extreme indices for Turkey
Türkiye'de iklim uç olayları indislerinin tarihsel değişimi
BERNA DÜNDAR
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
Meteorolojiİstanbul Teknik Üniversitesiİklim ve Deniz Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER LÜTFİ ŞEN
- Principal components and time series analysis of air-sea interactions in the 'seans of the old world'
Eski dünya denizlerinde atmosfer-deniz etkileşimlerinin ana bileşenler ve zaman serisi analizleri
MURAT GÜNDÜZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2002
DenizcilikOrta Doğu Teknik ÜniversitesiDeniz Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİN ÖZSOY
- Seyhan ve Ceyhan havzalarında yağış indislerinde gözlenen eğilimler ve atmosferik salınımlarla ilişkisi
Trends observed in precipitation indices in Seyhan and Ceyhan basins and their relationship with atmospheric oscillations
ABDULLAH KARAOĞLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
CoğrafyaKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT KARABULUT
- Türkiye akarsu akımları üzerinde küresel atmosferik salınımların etkisi ve modellenmesi
The effect of the global atmospheric oscillations on streamflows in Turkey and modelling
EMRE KEBAPCIOĞLU
Doktora
Türkçe
2022
İnşaat MühendisliğiOndokuz Mayıs Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TURGAY PARTAL
- Biga Yarımadasındaki yağış ve akım değişimlerinin ve atmosferik salınım indisleri ile bağlantılarının incelenmesi
Investigation of precipitation and stream-flow variations in the Biga Peninsula and associations with the atmospheric oscillation indices
ZAHİDE ACAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
CoğrafyaÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT TÜRKEŞ