Biyokimya laboratuvarlarında akılcı laboratuvar uygulamasının test istemlerine etkisinin değerlendirilmesi
Evaluation of the effect of rational laboratory application on test requests in biochemistry laboratories
- Tez No: 949302
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FERDİ BİŞKİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Sağlık Yönetimi, Economics, Healthcare Management
- Anahtar Kelimeler: Akılcı Laboratuvar Uygulaması, Biyokimya Laboratuvarı, Gereksiz Test İstemi, Gereksiz Test Maliyeti, Laboratuvar Maliyeti, Sağlık Ekonomisi, Rational Laboratory Application, Clinical Biochemistry Laboratory, Unnecessary Test Requests, Unnecessary Test Costs, Laboratory Costs, Health Economics
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Turizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 206
Özet
Akılcı laboratuvar uygulaması, sağlık hizmeti sunumunda doğru tanıya ulaşılmasını desteklemek, test sonuçlarının klinik yararlılığını artırmak ve laboratuvar kaynaklarının maliyet-etkin biçimde kullanılmasını sağlamak amacıyla, tıbbi laboratuvarlardan gereksiz test istemlerini azaltmaya yönelik düzenlemeleri kapsamaktadır. Bu araştırmanın amacı, akılcı laboratuvar uygulamasının tıbbi biyokimya test istem süreçleri üzerindeki etkisini değerlendirmektir. Araştırmada, Necmettin Erbakan Üniversitesi ve Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanelerinde çalışılan 23 testin (Kan Üre Azotu, Kreatinin, CRP, İdrar Tetkiki, Ürik Asit, FSH, HDL Kolesterol, Total Kolesterol, LH, Serbest T3, Serbest T4, TSH, Trigliserid, Demir, Ferritin, CEA, PTH, HbA1c, 25-Hidroksi Vitamin D, Vitamin B12, LDL Kolesterol, Folat) otomasyon sistemlerinden elde edilen 2016–2020 yıllarına ait verileri retrospektif olarak değerlendirilmiştir. Bu kapsamda, Necmettin Erbakan Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesinden 6.436.947 test ve Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesinden 4.403.343 test olmak üzere toplam 10.840.290 test verisi analiz edilmiştir. Araştırmanın yönteminde doküman analizi tekniğinden yararlanılmıştır. Veriler Microsoft Excel programıyla analiz edilerek, gereksiz test istem sayıları ve test istem tutarları hesaplanmıştır. Elde edilen sonuçlar akılcı laboratuvar uygulaması öncesi ve sonrası dönemler olarak karşılaştırılmıştır. Öğrencinin Adı Soyadı GÜLNUR TEKİN Numarası 19811201005 Ana Bilim / Bilim Dalı Turizm İşletmeciliği Programı Tezli Yüksek Lisans Bu doktora tezi“Sağlık Ekonomisi”öncelikli alanında 100/2000 YÖK Doktora D Burs Programıyla desteklenmiştir. oktora X Tez Danışmanı Doç Dr. Ferdi BİŞKİN Tezin Adı BİYOKİMYA LABORATUVARLARINDA AKILCI LABORATUVAR UYGULAMASININ TEST İSTEMLERİNE ETKİSİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ iv Araştırma bulgularına göre, her iki hastanede toplam gereksiz test istem sayılarında akılcı laboratuvar uygulaması sonrasında artış gözlenmiştir. Akılcı laboratuvar uygulaması sonrası Necmettin Erbakan Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi'nde gereksiz test sayısı %7, gereksiz test tutarı ise %6 oranında artmıştır. Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi'nde ise gereksiz test sayısı %9, gereksiz test tutarı ise %12 oranında artmıştır. Ancak test bazlı analizlerde her iki hastanede de FSH, LH, Trigliserid, Vitamin B12, LDL Kolesterol ve Folat testlerinin gereksiz istem sayısı ve tutarlarında düşüşler saptanmıştır. Necmettin Erbakan Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi'nde diğer hastaneden farklı olarak Kan Üre Azotu ve 25-OH Vitamin D testlerinde belirgin düşüşler saptanmıştır. Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi'nde diğer hastaneden farklı olarak HDL kolesterol, Total Kolesterol, Demir, CEA, PTH ve HbA1c testlerinde azalma kaydedilmiştir. Azalma yaşanan söz konusu testlerde akılcı laboratuvar uygulaması etkili olmuştur. Sonuç olarak, akılcı laboratuvar prosedürlerinin belirli testlerde ve bölümlerde etkili olabildiği, ancak genel düzeyde toplam istem sayıları açısından bir azalma sağlanamadığı ortaya konmuştur. Akılcı laboratuvar uygulama stratejilerinin etkili ve kararlı biçimde hayata geçirilmesi durumunda, laboratuvar kaynaklarının daha verimli kullanımı sağlanabilir. Bu da sağlık hizmetlerinde önemli ölçüde maliyet tasarrufu anlamına gelmektedir. Bu doğrultuda, hem klinisyen farkındalığını artıracak eğitimlerin yaygınlaştırılması hem de test istem sistemlerinin daha yönlendirici hale getirilmesi önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
Rational laboratory application encompasses regulations aimed at reducing unnecessary test requests from medical laboratories in order to support accurate diagnosis in healthcare delivery, increase the clinical utility of test results, and ensure the cost-effective use of laboratory resources. The aim of this research is to evaluate the impact of rational laboratory application on clinical biochemistry test request processes. The research retrospectively analyzed data from 23 tests (Blood Urea Nitrogen, Creatinine, CRP, Urinalysis, Uric Acid, FSH, HDL Cholesterol, Total Cholesterol, LH, Free T3, Free T4, TSH, Triglycerides, Iron, Ferritin, CEA, PTH, HbA1c, 25-Hydroxy Vitamin D, Vitamin B12, LDL Cholesterol, Folate) performed in the laboratories of Necmettin Erbakan University and Selçuk University Faculty of Medicine Hospitals between 2016 and 2020. In this context, a total of 10.840.290 test data were analyzed, including 6.436.947 tests from Necmettin Erbakan University Faculty of Medicine Hospital and 4.403.343 tests from Selçuk University Faculty of Medicine Hospital. Document analysis technique was used in the research method. The data were analyzed with Microsoft Excel and the number of unnecessary test requests and test request amounts were calculated. The results obtained were compared before and after the rational laboratory application periods. According to the research findings, an increase was observed in the total number of unnecessary test requests in both hospitals after rational laboratory Author's Name and Surname GÜLNUR TEKİN Student Number 19811201005 Department Tourism Management Study Programme Master's Degree (M.A.) This doctoral thesis was supported by the 100/2000 YÖK Doctoral Scholarship Program in the priority field of“Health Economics”Doctoral Degree (Ph.D.) X Supervisor Doç Dr. Ferdi BİŞKİN Title of the Thesis/Dissertation EVALUATION OF THE EFFECT OF RATIONAL LABORATORY APPLICATION ON TEST REQUIREMENTS IN BIOCHEMISTRY LABORATORIES vi application. Following rational laboratory practice, the number of unnecessary tests at Necmettin Erbakan University Faculty of Medicine Hospital increased by 7% and the amount of unnecessary tests increased by 6%. At Selçuk University Faculty of Medicine Hospital, the number of unnecessary tests increased by 9% and the amount of unnecessary tests increased by 12%. However, test-based analyses revealed decreases in the number and amount of unnecessary requests for FSH, LH, Triglyceride, Vitamin B12, LDL Cholesterol and Folate tests in both hospitals. Unlike the other hospitals, significant decreases were detected in the Blood Urea Nitrogen and 25-OH Vitamin D tests at Necmettin Erbakan University Faculty of Medicine Hospital. Unlike the other hospital, a decrease was recorded in HDL cholesterol, Total Cholesterol, Iron, CEA, PTH and HbA1c tests at Selçuk University Faculty of Medicine Hospital. Rational laboratory practice has been effective in these tests that experienced a decrease. As a result, it has been demonstrated that rational laboratory procedures can be effective in certain tests and sections, but at the general level, a reduction in the total number of requests cannot be achieved. If rational laboratory application strategies are implemented effectively and decisively, more efficient use of laboratory resources can be achieved. This means significant cost savings in healthcare services. In this regard, it is recommended that training programs that will increase clinician awareness be expanded and test request systems be made more guiding.
Benzer Tezler
- Klinik biyokimyada refleks test kullanımı, eşik değerlerinin belirlenmesi ve maliyet analizi
Use of reflex test in clinical biochemistry, determination of threshold values and cost analysis
MERYEM ATASAYAR ÇELENK
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
BiyokimyaVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTıbbi Biyokimya Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HALİL İBRAHİM AKBAY
- Uygunsuz test istemlerinin belirlenerek sınıflandırılması, nedenlerinin araştırılması ve laboratuvar bütçesi üzerindeki yükünün değerlendirilmesi
Determination and classification of inappropriate test requests, investigation of their causes, and evaluation of their impact on the laboratory budget
ZEYNEP TAN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2025
BiyokimyaÇukurova ÜniversitesiTıbbi Biyokimya Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TAMER CEVAT İNAL
- Biyokimya laboratuvarlarında güvensiz durum ve güvensiz davranış analiz çalışması
Unsafe situation and unsafe behavior analysis study in biochemistry laboratories
GÖKAY TAŞKAYA
Doktora
Türkçe
2024
BiyokimyaBolu Abant İzzet Baysal Üniversitesiİş Sağlığı ve Güvenliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MURAT FİDAN
- Klinik biyokimya laboratuvarlarında kritik değer bildirimi
Critical value notification in clinical laboratories
MUHAMMED EMRE DEMİRAY
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2016
BiyokimyaDokuz Eylül ÜniversitesiTıbbi Biyokimya Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE PINAR TUNCEL
- Postprandial lipeminin ve delipidizasyonun biyokimyasal test sonuçları üzerine etkileri
Başlık çevirisi yok
ZEYNEP EKEN (GERÇEK)