Kronik hastalığı olan bireylerde hasta aktiflik düzeyi, etkileyen faktörler ve yaşam kalitesi ilişkisi
The relationship between patient activity level, influencing factors, and quality of life in individuals with chronic diseases
- Tez No: 949340
- Danışmanlar: PROF. DR. AYSUN ÖZŞAHİN, PROF. DR. TAMER EDİRNE
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Aile Hekimliği, Family Medicine
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Pamukkale Üniversitesi
- Enstitü: Tıp Fakültesi
- Ana Bilim Dalı: Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 88
Özet
Kronik hastalıklar, uzun süreli ve tedavi edilmesi ya da yönetilmesi güç olan, semptomları zamanla artan ve sürekli tedavi gerektiren sağlık durumlarıdır. Hasta aktivasyonu, bireylerin sağlık ve sağlık hizmetlerini yönetme konusundaki bilgi, güven, beceri, yetenek, inanç ve istekliliğini ifade eder. Kronik hastalığı olan bireylerin tedavi ve öz bakım sorumluluklarını alabilmeleri için aktiflik düzeyi ile ilişkili olabilecek faktörlerin saptanması önem taşımaktadır. Yaşam kalitesi, bir bireyin içinde yaşadığı kültür ve değer sistemleri bağlamında hedefleri, beklentileri, standartları ve endişeleri ile ilgili olarak yaşamdaki konumuna ilişkin algısını ifade eder. Bu çalışmanın amacı kronik hastalığı olan bireylerin hasta aktiflik düzeyini ve etkileyen faktörleri belirleyerek hasta aktiflik düzeyi ve yaşam kalitesi arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmanın evrenini Denizli il merkezindeki tüm aile sağlığı merkezlerinde kayıtlı olan ve kronik hastalığı olan bireyler oluşturmuştur. Araştırmanın örneklemini, Denizli il merkezindeki üç farklı sosyoekonomik bölgeden aile sağlığı merkezlerine başvuran kronik hastalığa sahip bireyler oluşturmuştur. Örneklem büyüklüğü G*Power 3.1 programı kullanılarak hesaplanmış ve en az 216 kişi olarak belirlenmiştir. Katılımcılar, belirlenen aile sağlığı merkezlerindeki aile hekimliği birim sayılarıyla orantılı şekilde çalışmaya dahil edilmiştir. Veriler, araştırmacı tarafından hazırlanan anket formu, Hasta Aktivasyon Ölçeği (PAM-13) ve SF-12 Yaşam Kalitesi Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Çalışmaya 239 kişi dahil edilmiştir. Bu katılımcının %62,8'i (n=150) kadın, %37,2'si (n=89) erkektir. Katılımcıların yaş ortalaması 56,05±14,83 olup yaş aralığı 19-93'tür. En sık görülen hastalık, %43,9 (n=105) oranıyla hipertansiyon olarak tespit edilmiştir. Aktivasyon düzeyleri incelendiğinde, katılımcıların %31,4'ünün (n=75) seviye 4 aktivasyon düzeyinde olduğu belirlenmiştir. Ortalama aktivasyon puanı 58,93 ± 18,74 olarak hesaplanmıştır. Katılımcıların SF-12 yaşam kalitesi ölçeğine verdiği yanıtlar fiziksel sağlık bileşen özeti (FBÖ12) ve mental sağlık bileşen özeti (MBÖ12) olarak iki alt ölçekte değerlendirilmiştir. FBÖ12 puan ortalaması 41,59 ± 10,99; MBÖ12 puan ortalaması ise 41,3 ± 10,36 bulunmuştur. Sosyodemografik değişkenler incelendiğinde; yaş, vücut kitle indeksi, eğitim düzeyi, meslek, ekonomik durum ve egzersiz yapma durumunun aktivasyon düzeyi ile ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Hiperlipidemi ve hipertansiyon tanısı olan bireylerin, hastalıkları ile aktivasyon düzeyi arasında anlamlı bir ilişkili bulunmuştur. Katılımcıların hastalık sayısı ile aktivasyon düzeyleri arasında da anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Kullanılan ilaç sayısı, ilaç takibinin kim tarafından yapıldığı ve ilaç kullanmayı unutup unutmama durumu ile katılımcıların aktivasyon düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Hasta aktivasyon düzeyi ile yaşam kalitesi arasındaki ilişki incelendiğinde, FBÖ12 ve MBÖ12 değerleri ile aktivasyon düzeyi arasında anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür. Yüksek aktivasyon düzeyine sahip katılımcıların yaşam kalitesinin de anlamlı şekilde yüksek olduğu gösterilmiştir. Bu çalışma, hasta aktivasyon düzeyini etkileyen etmenleri araştırarak, hasta aktivasyonunun yaşam kalitesine olan etkisini ortaya koymuştur. Hasta aktivasyonu ile yaşam kalitesi arasındaki ilişkiye dair daha fazla çalışma yapılmalıdır.
Özet (Çeviri)
Chronic diseases are long-term health conditions that are difficult to treat or manage, with symptoms that progressively worsen and require continuous medical care. Patient activation refers to an individual's knowledge, confidence, skills, abilities, beliefs, and willingness to manage their health and healthcare. Identifying the factors associated with the level of activation in individuals with chronic diseases is crucial for enabling them to take responsibility for their treatment and self-care. Quality of life refers to an individual's perception of their position in life within the context of their culture and value systems, in relation to their goals, expectations, standards, and concerns. The aim of this study is to determine the activation level of individuals with chronic diseases, identify the influencing factors, and examine the relationship between patient activation and quality of life. The population of the research was formed by individuals with chronic diseases who are registered at all family health centers in the city center of Denizli. The sample of the research was formed by individuals with chronic diseases who applied to family health centers from three different socioeconomic regions in the city center of Denizli. The sample size was calculated using the G*Power 3.1 program and determined to be at least 216 participants. The participants were included in the study in proportion to the number of family medicine units in the selected family health centers. Data were collected using a questionnaire prepared by the researcher, the Patient Activation Measure (PAM-13), and the SF-12 Quality of Life Scale. A total of 239 participants were included in the study. Of these participants, 62,8% (n=150) were women, and 37,2% (n=89) were men. The mean age of the participants was 56,05 ± 14,83, with an age range of 19 to 93. The most common disease identified was hypertension, found in 43,9% (n=105) of the participants. When examining activation levels, it was determined that 31,4% (n=75) of the participants were at level 4 of activation. The mean activation score was calculated to be 58,93 ± 18,74. Responses from participants on the SF-12 quality of life scale were assessed in two subscales: the Physical Health Component Summary (PHCS12) and the Mental Health Component Summary (MHCS12). The average PHCS12 score was 41,59 ± 10,99 and the average MHCS12 score was 41,3 ± 10,36. When examining sociodemographic variables, it was found that age, body mass index, education level, occupation, economic status, and exercise habits were associated with activation levels. A significant relationship was identified between the activation level and the presence of hyperlipidemia and hypertension. Additionally, a meaningful correlation was observed between the number of diseases a participant had and their activation level. The number of medications used, who managed the medication follow-up, and whether participants forgot to take their medication were also significantly associated with activation levels. When analyzing the relationship between patient activation level and quality of life, a significant correlation was found between activation level and both the Physical Health Component Summary (PCS12) and the Mental Health Component Summary (MCS12) scores. Participants with higher activation levels were shown to have significantly better quality of life. This study has identified the factors influencing patient activation levels and demonstrated the impact of patient activation on quality of life. Further research should be conducted to explore the relationship between patient activation and quality of life in more depth.
Benzer Tezler
- Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) olan hastaların aktiflik düzeyini etkileyen faktörler ve yaşam kalitesi
Factors affecting the activity level of patients with chronic obstructive pulmonary disease (COPD) and their relationship with quality of life
ADİLE AY
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
HemşirelikEge Üniversitesiİç Hastalıkları Hemşireliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NAZMİYE ÇIRAY
- Kronik hastalığı olan bireylerde E-sağlık okuryazarlık düzeyleri ile hasta aktivasyon düzeylerinin incelenmesi
Investigation of R-HEALTH literacy and patient activation levels of patients with chronic diseases
BETÜL NUR ZAİMOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Hemşirelikİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ZÜLFÜNAZ ÖZER
- Geriatrik diyabetli bireylerde diyabet yükü ve aktiflik düzeylerinin belirlenmesi
Determination of diabetes burden and activity levels in individualswith geriatric diabetes
MEHTAP BÖLÜKBAŞI
- Hasta aktiflik düzeyi ölçüm aracının (Patient activation measure) Türkçe'ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması
Adaptation of patient activation measure into Turkish: Reliability and validity test
CANSU KOŞAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Endokrinoloji ve Metabolizma HastalıklarıDokuz Eylül Üniversitesiİç Hastalıkları Hemşireliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. DİLEK BÜYÜKKAYA BESEN
- Koroner arter hastalığı olan bireylerin sağlık okuryazarlık düzeyleri, hasta ilaç uyumu ve aktiflik düzeylerinin değerlendirilmesi
Evaluation of health literacy levels, patient medication compliance and activity levels of individuals with coronary artery disease
ARZU OZAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
HemşirelikBursa Uludağ ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEDA PEHLİVAN