Sivil havacılıkta kabin ve kokpit ekiplerini etkileyen psikososyal risklerin iş kazalarına etkilerinin çok kriterli karar verme yaklaşımı ile değerlendirilmesi
Evaluation of the impact of psychosocial risks affecting cabin and cockpit crews in civil aviation on occupational accidents through a multi-criteria decision-making approach
- Tez No: 949572
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA YAĞIMLI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Halk Sağlığı, Public Health
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Gedik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İş Sağlığı ve Güvenliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İş Sağlığı ve Güvenliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 58
Özet
Sivil havacılık, dünya üzerindeki en dinamik ve karmaşık sektörlerden biri olarak, ticari hava taşımacılığının yanı sıra yolcu ve kargo taşımacılığına da önemli katkılarda bulunmaktadır. Ancak, bu alanda çalışanlar, yüksek düzeyde dikkat, stres yönetimi ve ekip çalışması gerektiren bir çevrede görev yapmaktadır. Uzun çalışma saatleri, düzensiz vardiyalar ve zihinsel yük gibi etmenler, bu çalışanlar üzerinde yoğun psikososyal risklerin oluşmasına yol açmaktadır. Psikososyal riskler, bireylerin iş hayatı ve sosyal ortamları arasındaki etkileşimlerden kaynaklanan stres faktörlerini içerir ve bu riskler, çalışanların bilişsel işlevselliği, fiziksel sağlığı ve genel iş memnuniyetini olumsuz yönde etkileyebilir. Özellikle sivil havacılıkta, ekiplerin karşılaştığı yükümlülüklerin yanı sıra, zaman baskısı ve ani durumlarla başa çıkmaları gerekliliği, psikososyal stresin arttığı durumları doğurmaktadır. Bu durum, iş kazalarının ortaya çıkma ihtimalini artırabilir. İş kazaları, çalışma ortamında meydana gelen olaylar neticesinde, çalışanların fiziki veya psikolojik olarak zarar görmelerine yol açan durumları ifade eder. Psikososyal risklerin yönetilmemesi, dikkatin dağılmasına, karar verme süreçlerinde hatalara ve ekip içindeki iletişim ve koordinasyonun bozulmasına neden olabilir. Dolayısıyla, sivil havacılık sektöründe psikososyal riskler ile iş kazaları arasında güçlü bir ilişki bulunmaktadır. Bu sebeple, psikososyal risklerin dikkate alınması ve uygun stratejilerin geliştirilmesi hem çalışan sağlığının korunması hem de uçuş güvenliğinin artırılması adına hayati bir öneme sahiptir. Önerilen çalışma, bu önemli alanı araştırarak, geliştirilmesi gereken çözümler sunmayı amaçlamaktadır. Bu tez, sivil havacılık sektöründe kabin ve kokpit ekiplerini etkileyen psikososyal risklerin iş kazalarına olan etkilerini çok kriterli karar verme yaklaşımı ile detaylı bir biçimde ele almaktadır. Çalışma, psikososyal risklerin; uçuş güvenliği, çalışan sağlığı ve operasyonel verimlilik üzerindeki kritik etkilerini inceleyerek, bu risklerin yönetimi ve azaltılması için gerekli stratejileri ortaya koymayı amaçlamaktadır. Araştırma kapsamında, psikososyal risk faktörleri ile ilgili mevcut literatür taraması yapılmış, ayrıca sivil havacılık sektöründe aktif olarak görev yapan kabin ve kokpit ekipleri ile yapılan alan çalışmaları vasıtasıyla geniş bir veri seti toplanmıştır. Uzman görüşleriyle desteklenen bu veriler, bulanık çok kriterli karar verme yöntemlerinden biri olan SIWEC aracılığıyla analiz edilmiştir. Elde edilen sonuçlar, özellikle“Gecikme kaynaklı sosyal baskı”faktörünün en yüksek ağırlığa sahip olduğunu ve bu durumun ekip üyeleri üzerindeki psikolojik yükü artırarak hem uçuş güvenliğini tehdit ettiğini hem de yolcularla olan etkileşimlerde önemli stres faktörlerine yol açtığını göstermektedir. Çalışmanın bulguları, kabin ve kokpit ekiplerinin iş yerindeki psikososyal durumlarının hem bireysel hem de toplumsal boyutta olumsuz sonuçlar doğurabileceğini ortaya koymaktadır. Sonuç olarak, bu tez, sivil havacılık sektörü için psikososyal risklerin dikkatli bir şekilde ele alınmasının önemini vurgulamakta ve geliştirilecek olan stratejilerin, uçuş güvenliğini artırma yönünde kayda değer katkılarda bulunabileceğini belirtmektedir.
Özet (Çeviri)
Civil aviation is one of the most dynamic and complex industries globally, contributing significantly to commercial air transportation, including passenger and cargo services. However, professionals working in this field operate in an environment that necessitates a high level of attention, stress management, and teamwork. Extended working hours, irregular shifts, and cognitive workload are among the key factors contributing to substantial psychosocial risks for these employees. Psychosocial risks encompass stress factors arising from the interaction between individuals' professional and social environments. These risks can adversely affect employees' cognitive functionality, physical health, and overall job satisfaction. In the context of civil aviation, the obligations faced by crews, coupled with time pressure and the necessity to manage sudden situations, heighten psychosocial stress. This increased stress level may lead to a higher probability of occupational accidents, which are incidents occurring in the workplace that cause physical or psychological harm to employees. The inadequate management of psychosocial risks can result in distractions, errors in decision-making processes, and deterioration in communication and coordination within the crew. Therefore, a strong correlation exists between psychosocial risks and occupational accidents in the civil aviation sector. Addressing these risks and implementing appropriate strategies are crucial not only for ensuring employee well-being but also for enhancing flight safety. The present study seeks to investigate this critical issue and propose viable solutions. This thesis comprehensively examines the impact of psychosocial risks on occupational accidents affecting cabin and cockpit crews in the civil aviation sector through a multi-criteria decision-making approach. By analyzing the critical effects of psychosocial risks on flight safety, employee well-being, and operational efficiency, the study aims to propose strategies for mitigating and managing these risks effectively. As part of the research, a thorough literature review on psychosocial risk factors was conducted. Additionally, extensive data were collected through field studies involving actively working cabin and cockpit crew members in the civil aviation sector. The collected data, supplemented by expert opinions, were analyzed using the SIWEC method, a fuzzy multi-criteria decision-making approach. The findings indicate that the“social pressure induced by delays”factor holds the highest weight among the identified risks. This factor exacerbates the psychological burden on crew members, posing a significant threat to flight safety while also contributing to major stress factors in interactions with passengers. The study's results underscore the potential adverse individual and societal consequences of the psychosocial conditions experienced by cabin and cockpit crews. In conclusion, this thesis emphasizes the necessity of addressing psychosocial risks in the civil aviation sector meticulously and asserts that the development of effective strategies in this domain can significantly enhance flight safety.
Benzer Tezler
- Uçuş emniyeti açısından ekip kaynak yönetimi uygulamalarının kabin ekibi üzerindeki etkisine ilişkin bir araştırma
Terms of flight safety crew resource management applications research on the efect of cabin crew
NEŞE BİRGÖREN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Sivil Havacılıkİstanbul Gelişim Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MİNE MUKADDES AFACAN FINDIKLI
- Ekip kaynak yönetiminde kabin ekiplerinin iletişim, ekip çalışması ve stresle başa çıkma tutumları ile kişilik yapıları etkileşimi: Kabin ekipleri üzerinde bir çalışma
Cabin crews' attitudes to communication, teamwork and coping with stress with interactions of personality traits in the crew resource management: A research on cabin crews
ZÜHAL ERDEM
Doktora
Türkçe
2018
Sivil Havacılıkİstanbul Kültür Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MAHMUT PAKSOY
- Pilotların ekip kaynak yönetimi becerilerinin ticari uçak kazalarına etkileri
Effects of crew resource management skills of pilots on commercial aircraft accidents
PELİN KAÇAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Sivil Havacılıkİstanbul Gelişim ÜniversitesiHavacılık Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TAMER SARAÇYAKUPOĞLU
- Ekip kaynak yönetimi uygulamaları üzerinde temel kişilik özelliklerinin etkisi: Türk sivil özel havayolu kabin ekiplerine ilişkin bir araştırma
The effect of five personality traits on crew resource management practices: A research based on Turkish civil aviation cabin services
NEŞE BİRGÖREN
Doktora
Türkçe
2022
Sivil Havacılıkİstanbul Gelişim Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELMA KARATEPE
- The effect of emotional intelligence on crew resource management skills of cabin attendants
Duygusal zekanın kabin ekibinin ekip kaynak yönetimi becerileri üzerindeki etkisi
NAGİHAN SET
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Sivil HavacılıkYeditepe Üniversitesiİşletme (İngilizce) Ana Bilim Dalı
DOÇ. ÖZLEM KUNDAY