İstanbul Fatih'teki selâtin camilerinde bulunan hüsn-i hat yazılarının irşat ve tebliğ açısından değerlendirilmesi
An evaluation of the calligraphy (hüsn-i hat) in the selâtin mosques of Istanbul Fatıh from the perspective of guidance and preaching
- Tez No: 949799
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUHAMMED VEYSEL AKKAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Din Hizmetlerinde İletişim ve Tebliğ Anabilim Dalı
- Bilim Dalı: Din Hizmetlerinde İletişim ve Tebliğ Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 223
Özet
Bu çalışmada Osmanlı Camii mimarisinde hat sanatının yeri ve tebliğ faaliyetlerinde kullanımı konusu incelenmiştir. Çalışma tarama yöntemi ve nitel araştırma yöntemlerinden olan içerik analizi yoluyla yapılmıştır. Bu araştırmada Fatih ilçesinde bulunan Fatih Camii, Beyazıt Camii, Yavuz Sultan Selim Camii Şehzade Camii, Süleymaniye Camii, Sultan Ahmed Camii, Nuruosmaniye Camii ve Laleli Camii olmak üzere sekiz selâtin cami çalışma alanı olarak belirlenmiştir. Bu araştırmada, İstanbul şehrininselâtincamileri açısından zenginliği ve camilerde kullanılan hat yazılarının fazlalığı sebebiyle zaman yönetimi göz önüne alınarak sadece Fatih ilçesinde bulunan sekiz camiye yer verilmiştir. Seçilenselâtincamileri yapılış tarihlerine göre sıralanmıştır. İstanbul il ve ilçe Müftülüğünden alınan resmi izinler akabinde, camilerdeki yazılar incelenmiş, fotoğrafları çekilerek mekân-anlam ilişkisi ortaya konulmuştur. Padişahların özel mülkleriyle inşa ettikleri şükür mahiyetindeki bu dini yapıların, ibadet yeri olmakla beraber sanat yoluyla birer irşad ve tebliğ mekânı şeklinde de tasarlandığı görülmüştür. Başta tevhid inancının kalplere işlenmesi hedeflenerek, iman esasları ile topluma şekil verecek olan ahlaki kurallar, âyet ve hadislerle insanlara sessiz bir tebliğ yöntemiyle iletildiği gözlemlenmiştir. Camilerde kullanılan yazılar arasında kıyaslama yapılmış, dış avlularda kullanılan hat yazılarının genellikle namaza davet eden ve cennetle müjdeleyen âyetler olduğu görülmüştür. Diğer kısımların genellikle kullanıldıkları mekânla ilgili âyet ve hadislerle bezendiği görülmüştür. Selâtin camilerinde bulunan yazıların verdikleri mesajlar hakkında yorumlar yapılarak irşad ve tebliğ faaliyetlerine olan katkıları hakkında çıkarımlar yapılmıştır.
Özet (Çeviri)
This study examines the place of calligraphy in Ottoman Mosque architecture and its role in preaching activities. The research was conducted using the survey method and observation, a qualitative research approach. In this study, eightselâtinmosques located in the Fatih district were selected as the study area, including Fatih Mosque, Beyazıt Mosque, Yavuz Sultan Selim Mosque, Şehzade Mosque, Süleymaniye Mosque, Sultan Ahmed Mosque, Nuruosmaniye Mosque, and Laleli Mosque. Due to Istanbul's richness inselâtinmosques and the abundance of calligraphy used in these mosques, only eight mosques located in the Fatih district were included, considering time management. The mosques were analyzed chronologically by construction date. After obtaining official permissions from Istanbul's Provincial and District Mufti Offices, the inscriptions were examined on-site, and their relationship to space and meaning was documented through photography. These religious structures, built by sultans with their private wealth as acts of gratitude, were designed not only as places of worship but also as centers of guidance through art. The primary aim was to instill monotheism in people's hearts while conveying principles of faith and moral values through a silent notification method using verses and hadiths. Comparative analysis revealed that outer courtyard inscriptions predominantly invited prayer and promised paradise, while other areas featured verses and hadiths relevant to their specific contexts. The study also explores the contribution of these inscriptions to guidance and preaching activities and proposes initiatives to enhance their impact.
Benzer Tezler
- Akışkan mutfaklar: İstanbul-Fatih'teki Suriye mutfağında göç, yemek ve kültür ilişkisi
Constructing migrant foodscapes: The case of Syrian refugees in Fatih, Istanbul
ZEYNEP YILMAZ HAVA
Doktora
Türkçe
2023
Antropolojiİstanbul Medeniyet ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. UĞUR ZEYNEP ÇETİN
- Rethinking the production of space and migration: The case of İstanbul Fatih district
Mekânin üretimini ve göçü yeniden düşünmek: İstanbul Fatih ı̇lçesi örneği
SERRA DENİZ ARAZ
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Antropolojiİbn Haldun ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALEV ERKİLET
- Etnik anklavı tanımlamak için bir yaklaşım önerisi: İstanbul Fatih'te Suriyeli göçmen mekanları
A proposal for an approach to define the ethnic enclave: Syrian immigrant spaces in Fatih, Istanbul
MERVE GÜLERYÜZ ÇOHADAR
Doktora
Türkçe
2023
Mimarlıkİstanbul Kültür ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NESLİHAN DOSTOĞLU
- Göçmen topluluklarda yemek ve kültürlerarası ilişkiler: İstanbul, Fatih örneği
Food and intercultural relations in immigrant communities: The case of İstanbul, Fatih
HANDE ARAL ULUK
Doktora
Türkçe
2023
İletişim BilimleriMarmara ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ MURAT YEL
- Bağdâtlı Rûhî'nin terkîb-bendi bağlamında eski Türk edebiyatında eğitim
In the context of Bağdâtlı Rûhî's terkîb-bend study of education in classical Turkish literature
NURGÜL AKINCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÜZEYİR ASLAN