Sultan I. Abdülhamid Döneminde (1774–1789) İstanbul'daki imar faaliyetleri
Consttruction activities in Istanbul during the Period of Sultan Abdulhamid I(1774–1789)
- Tez No: 949905
- Danışmanlar: PROF. DR. NURCAN YAZICI METİN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Sultan I. Abdülhamid, Osmanlı Baroğu, Batılılaşma Dönemi Osmanlı Mimarisi, Sultan Abdulhamid I, Ottoman Baroque, Ottoman Architecture of the Westernization Period
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk İslam Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 421
Özet
Sultan III. Mustafa'nın ardından 1774 yılında tahta çıkan Sultan I. Abdülhamid (1774-1789), saltanatının başında Küçük Kaynarca Antlaşması'yla barış sağlasa da antlaşmanın ağır şartları, ekonomik zorluklar, Kırım meselesi ve iç isyanlarla sürekli mücadele etmek zorunda kalmıştır. Hem siyasi çalkantıların hem de Batı etkili kültürel dönüşümlerin belirginleştiği bir geçiş evresi olan bu dönemde, Halil Hamid Paşa ve Cezayirli Gazi Hasan Paşa gibi önde gelen devlet adamlarının katkılarıyla özellikle askeri alanda reform girişimleri başlamış, bu süreç ileride gerçekleşecek olan Tanzimat reformlarına zemin hazırlamıştır. Tüm bu gelişmelerin ışığında şekillenen dönemin mimari üretimi, genel olarak sınırlı sayıda olsa da nitelik açısından dikkat çekicidir. Genel olarak camiler, kütüphaneler, sıbyan mektepleri, türbe, medrese, imaret, tekke, kışla, çeşme ve sebillerin yanı sıra Topkapı Sarayı Harem'inde inşa ettirilen dairelerden müteşekkil bu yapılar yalnızca mimari değerleriyle değil, aynı zamanda kent dokusundaki işlevsel konumlarıyla da önem arz etmektedir. Padişah merkezli bir mimari üretimin söz konusu olduğu bu dönemde yapıların büyük çoğunluğunun bizzat Sultan I. Abdülhamid tarafından yaptırıldığı anlaşılmaktadır. Doğu ile Batı arasında bir denge arayışının sürdüğü bu dönemde mimari üretim, geleneksel yapının korunması ile modernleşme eğilimleri arasında şekillenmiştir. Bu durum, başkentin mekânsal gelişimine olduğu kadar barok ve rokoko gibi Batı kökenli üslupların uygulanış biçimlerine de yansımıştır. Klasik mimari normların yerini Batılı formların almaya başladığı bu süreçte, Sultan I. Abdülhamid dönemi, Osmanlı mimarisi açısından önemli bir geçiş ve denge evresini temsil etmektedir. Bu dönemde Batı'dan gelen barok ve rokoko üslubuna ait unsurlar, klasik Osmanlı mimari birikimiyle harmanlanarak özgün bir sentez oluşturulmuş ve literatüre“Osmanlı baroğu”olarak tanımlanan yeni bir mimari kimlik kazandırılmıştır. Dönem içerisinde inşa edilmiş yapıları bütüncül olarak bir elden toplamayı amaçlayan bu çalışmada yapılar, mimari üslup ve bezeme açısından da tanımlanmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Sultan Abdulhamid I (1774–1789), who ascended to the throne in 1774 following Sultan Mustafa III, achieved peace at the beginning of his reign with the Treaty of Küçük Kaynarca; however, he had to continuously struggle with the harsh terms of the treaty, economic difficulties, the Crimean issue, and internal revolts. During this period, which was a transitional phase marked by both political turmoil and Western-influenced cultural transformations, reform initiatives—particularly in the military field—began with the contributions of prominent statesmen such as Halil Hamid Pasha and Cezayirli Gazi Hasan Pasha, and this process laid the groundwork for the Tanzimat reforms that would take place in the future. The architectural production of the period, shaped in light of all these developments, is generally limited in quantity but remarkable in quality. In general, these structures, consisting of mosques, libraries, primary schools (sıbyan mektebi), tombs, madrasas, almshouses (imaret), dervish lodges (tekke), barracks, fountains, and sebils, as well as chambers built in the Harem of Topkapı Palace, are significant not only for their architectural value but also for their functional locations within the urban fabric. It is understood that during this period, which witnessed an architectural production centered on the sultan, the majority of the buildings were personally commissioned by Sultan Abdulhamid I. In this period, when a search for balance between the East and the West continued, architectural production was shaped between preserving the traditional structure and tendencies toward modernization. This situation was reflected not only in the spatial development of the capital but also in the implementation styles of Western-originated styles such as Baroque and Rococo. In this process, where classical architectural norms began to be replaced by Western forms, the period of Sultan Abdulhamid I represents a significant phase of transition and balance in terms of Ottoman architecture. During this period, elements of the Baroque and Rococo styles coming from the West were blended with the classical Ottoman architectural tradition to create an original synthesis, giving rise to a new architectural identity defined in the literature as the“Ottoman Baroque.”In this study, which aims to bring together the buildings constructed during the period in a holistic manner, the structures have also been described in terms of architectural style and ornamentation.
Benzer Tezler
- Kayseri, Kayabağ Osmanlı Dönemi Rum Kiliseleri
The Roman Churches of Ottoman Period in Kayabağ in Kayseri
CEMAL EKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
Sanat TarihiHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SACİT PEKAK
- Zeyrek Camii Hünkar Kasrı mahfili restorasyonu
Restoration of the Sultan's Lodge of Mosque of Zeyrek
MİNE ESMER
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ZEYNEP AHUNBAY
- Vak'a Hamidiyye Mehmet Sadık Zaim-zade: Tenkidli transkripsiyon
Vak'a-i Hamidiyye Mehmed Sadık Zaim-zade: Criticised transcription
MUSTAFA ÖĞE
- (Veḳāyiʻnüvis) Sadullah Enverî Efendi ve Tarihi'nin II. cildinin metin ve tahlili (1187–1197/1774–1783)
The text and analysis of the II. volume of history of (Historiographer) Sadullah Enverî Efendi (1187–1197/1774–1783)
HİKMET ÇİÇEK