Öğretmenlerin motivasyonlarının araştırma okuryazarlığı bakımından değerlendirilmesi
Evaluation of teachers' motivation in terms of research literacy
- Tez No: 949972
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA YAVUZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 169
Özet
Eğitim örgütlerinde öğretmenlerin başarısı ve performansı, öğrencilerin öğrenme kalitesi ile eğitim sisteminin genel niteliğine doğrudan yansımaktadır. Alan yazında öğretmenlerin mesleki performansını etkileyen pek çok faktör tartışılırken, özellikle motivasyon ve araştırma okuryazarlığının önemi vurgulanmaktadır. Yüksek motivasyona sahip öğretmenlerin ders içi uygulamalarda yenilik yarattığı ve etkili olduğu, dolayısıyla öğrenci başarısını ve okul performansını olumlu etkilediği ileri sürülmektedir. Aynı zamanda çağdaş eğitim anlayışı, yalnızca motivasyonu yüksek değil, araştırma yapabilen ve bulgularını uygulamaya aktarabilen öğretmenlere ihtiyaç duyulduğunu belirtmektedir. Ancak alan yazında, öğretmen motivasyonu ile araştırma okuryazarlığı arasındaki doğrudan ilişkiyi ele alan çalışma bulunmamaktadır. Bu doğrultuda öğretmenlerin motivasyonlarının araştırma okuryazarlığı bakımından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini, bir büyükşehirde yer alan üç ilçede görev yapan toplam 341 öğretmen (149 kadın, 192 erkek) oluşturmaktadır. Katılımcılara, Öğretmen Motivasyon Ölçeği ile Araştırma Okuryazarlığı Becerileri Ölçeği uygulanmış; elde edilen veriler SPSS 25 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin normal dağılım göstermesi sebebiyle parametrik testler tercih edilmiş; betimleyici istatistikler (frekans, yüzde, aritmetik ortalama, standart sapma) ile analiz gerçekleştirilmiştir. Motivasyon ile araştırma okuryazarlığı arasındaki ilişkinin ve yordayıcılığın belirlenmesinde Pearson korelasyon analizi ve Regresyon analizi yapılmış; ayrıca cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi, mesleki deneyim süresi, mevcut okuldaki görev süresi ve okul kademesi gibi demografik değişkenlere göre farklılıkların incelenmesi amacıyla bağımsız örneklem t-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) uygulanmıştır. Bulgulara göre, öğretmenlerin genel olarak yüksek motivasyona sahip olduklarını ifade ettikleri görülmüştür. İçsel, dışsal ve yönetsel faktörlerde“yüksek”puanlar gözlemlenirken; 51 yaş ve üzeri öğretmenler, 21 yıl ve üzeri mesleki deneyime sahip öğretmenler daha yüksek motivasyona sahip olduklarını bildirmiş, lisansüstü eğitim almış öğretmenler ise motivasyon düzeylerini nispeten daha düşük olarak bildirmişlerdir. Ayrıca, çalışılan kademe bakımından ilkokul öğretmenleri daha yüksek motivasyona sahip olduklarını belirtirken, ortaokul öğretmenleri nispeten daha düşük motivasyona sahip olduklarını ifade etmişlerdir. Öğretmenler genel olarak yüksek düzeyde araştırma okuryazarlığı becerilerine sahip olduklarını ifade etmişler; araştırma süreci ve araştırmaya hazırlık alt boyutlarında“çok yüksek”, yöntem bilgisi ile kaynaklara ulaşma boyutlarında ise“yüksek”düzeyde becerilere sahip olduklarını ifade ettikleri görülmüştür. Cinsiyet analizinde yalnızca kaynaklara ulaşma alt boyutunda erkek öğretmenlerin anlamlı derecede yüksek araştırma okuryazarlığı becerilerine sahip olduklarını ifade ettikleri görülmüştür. Lisansüstü eğitim de araştırma okuryazarlığını olumlu yönde etkilemiştir. Motivasyon ile araştırma okuryazarlığı arasında orta düzeyde ve pozitif ilişki bulunmuş; öğretmen motivasyonu, araştırma okuryazarlığı becerilerinin yaklaşık %10'unu açıklamıştır. Bu durum, motivasyonun araştırma okuryazarlığı becerilerinde destekleyici ancak tek başına yeterli olmadığını göstermektedir. Regresyon analizi sonuçları, dışsal motivasyonun öğretmenlerin araştırma okuryazarlığı becerilerinde anlamlı bir yordayıcı olduğunu ancak içsel ve yönetsel motivasyonun anlamlı bir yordayıcılığa sahip olmadığını göstermektedir. Öneriler kapsamında, dışsal teşvik unsurlarının artırılması, lisansüstü mezunu olmayan öğretmenlere yönelik araştırma yöntemleri, kaynak erişimi, veri analizi ve dijital okuryazarlık konularında hizmet içi eğitim programları düzenlenmesi, lisansüstü eğitim fırsatlarının artırılması, deneyimli ve genç öğretmenler arasında mentorluk ilişkilerinin kurulması, ortaokul öğretmenlerinin motivasyonunu artıracak seminer ve destek programları ile desteklenmesi ve kadın öğretmenlerin dijital okuryazarlık ve çevrimiçi veri tabanlarını etkin kullanmaları konularında desteklenmesi önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
In educational organisations, teachers' success and performance are directly reflected in students' learning quality and in the overall calibre of the school system. While many factors that shape teachers' professional performance are discussed in the literature, motivation and research literacy are highlighted as particularly pivotal. Highly motivated teachers are argued to introduce innovation and effectiveness into classroom practice, thereby enhancing both student achievement and overall school performance. Contemporary educational paradigms likewise emphasise the need for teachers who are not only well-motivated but also capable of conducting research and translating findings into practice. Yet, no study has directly examined the relationship between teacher motivation and research literacy. Against this backdrop, the present research aimed to evaluate teachers' motivation in terms of their research literacy. The sample comprised 341 teachers (149 women, 192 men) working in three districts of a metropolitan municipality. Participants completed the Teacher Motivation Scale and the Research Literacy Skills Scale, and the data were analysed with SPSS 25. Because the data were normally distributed, parametric tests were employed; descriptive statistics (frequency, percentage, arithmetic mean, standard deviation) were first calculated. Pearson correlation and regression analyses were conducted to identify the strength and predictive power of the relationship between motivation and research literacy, and independent-samples t-tests and one-way ANOVAs were used to examine differences across demographic variables (gender, age, educational attainment, years of professional experience, tenure at current school, and school level). Findings indicated that teachers generally reported high levels of motivation.“High”scores were observed for intrinsic, extrinsic, and managerial factors. Teachers aged 51 and over and those with more than 21 years of experience reported higher motivation, whereas teachers with graduate-level education reported relatively lower motivation. By school level, primary school teachers reported higher motivation, while secondary school teachers reported relatively lower motivation. Overall, teachers also reported high levels of research literacy skills. They indicated“very high”proficiency in the research process and research preparation subdimensions, and“high”proficiency in methodology knowledge and access to resources. In the gender analysis, only the access-to-resources subdimension showed a significant difference, with male teachers reporting higher research literacy skills. Postgraduate education also had a positive effect on research literacy. A moderate, positive correlation emerged between motivation and research literacy, with teacher motivation explaining approximately 10 per cent of the variance in research literacy skills. Regression analysis further showed that extrinsic motivation significantly predicted research literacy, whereas intrinsic and managerial motivation did not. Recommendations include: (a) strengthening extrinsic incentives; (b) offering in-service training for teachers without postgraduate degrees on research methods, source access, data analysis, and digital literacy; (c) expanding postgraduate study opportunities; (d) establishing mentorship networks between experienced and novice teachers; (e) providing seminars and support programmes to enhance lower-secondary teachers' motivation; and (f) supporting women teachers in developing digital literacy and effective use of online databases.
Benzer Tezler
- COVID-19 salgını döneminde fen bilimleri öğretmenlerinin uzaktan eğitime karşı tutumları
Attitudes of science teachers against distance education during the COVID-19 epidemic
NURSENA İKİNCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimDüzce ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MURAT GENÇ
- Uzaktan eğitim sürecinde öğretmenlerin dijital okuryazarlık düzeyleri ile mesleki motivasyonlarının incelenmesi
Investigation of digital literacy levels and professional motivation of teachers in distance education process
HÜSEYİN BİNGÖL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimZonguldak Bülent Ecevit ÜniversitesiEğitim Programları ve Öğretimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CEVAT EKER
- Öğretmenlerin program okuryazarlıkları ve öğretme motivasyonlarının incelenmesi
Investigation of the curriculum literacy and teaching motivationsof teachers
ŞENAY DAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve Öğretimİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KAMİL ARİF KIRKIÇ
- Bilim ve sanat merkezleri'nde sosyal bilgiler öğretimine ilişkin öğretmen görüşleri
Teacher's opinions on social studies education in science and art centers
GİZEM DEMİROK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. SERKAN KELEŞOĞLU
- Yapılandırılmış fiziksel aktiviteye katılımın adölesanların algılanan bedensel okuryazarlığı ile okula ilişkin tutumları ve aktiviteye katılım motivasyonlarına etkisi
The effect of participation in structured physical activity on adolescents' perceived physical literacy, school attitudes, and motivation for physical activity participation
DİYAR TEKCE