Yerin ruhunu yansıtan bir kültür varlığı olarak ahmetmuhip dıranas evi ve yeniden işlevlendirilmesi için öneriler
Ahmet muhip diranas house as a cultural asset reflecting the spirit of place and proposals for its adaptive re-use
- Tez No: 950041
- Danışmanlar: PROF. DR. BURCU SELCEN COŞKUN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Koruma ve Restorasyon Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 360
Özet
Koruma disiplininde 20. yüzyıl sonlarına doğru ortaya çıkan somut ve somut olmayan kültürel miras ayrımı ile mekânın yalnızca fiziksel değil aynı zamanda sosyal ve kültürel boyutu olan bir“yer”olduğu gündeme gelmeye başlamıştır. Antik Roma'ya dayanan“Yerin Ruhu (Genius Loci)”kavramı ise bu ayrımdan sonra koruma anlayışında gündeme gelmiştir. 21. Yüzyıl başında“yer”in insanı etkileyen ve ondan etkilenen bir ruhu, karakteristiği olduğu çeşitli bildirge ve tüzüklerde tartışılan bir düşünce olmuş, böylece koruma anlayışı yalnızca somut bir olgu olmaktan öteye geçmiştir. Türk edebiyatının önemli isimlerinden biri olan yazar Ahmet Muhip Dıranas, Cumhuriyet döneminde şiirleri, yazıları ve oyunları ile ön plana çıkmış bir sanat ve düşünce insanıdır. Daha çok şair kimliğiyle tanınan Dıranas, yaşamının büyük bir bölümünü Ankara'da ve memleketi Sinop'ta geçirmiştir. Sinop'un Erfelek ilçesine bağlı Salı köyünde çocukluğunun bir kısmını geçiren Dıranas, emeklilik yıllarını memleketinde geçirmek için köyüne bir sayfiye evi inşa ettirmiştir. Cumhuriyet şairi olan Dıranas'ın daha çok yaz aylarında eşiyle birlikte kaldığı bu ev, hem yöredeki geleneksel kırsal mimarinin özelliklerini taşıması hem de çağdaş tasarımın izlerini barındırması açısından mimarlık alanında büyük önem arz etmektedir. Türkiye'nin kuzeyinde Karadeniz kıyılarında bulunan Sinop, tarihöncesi çağlardan beri birçok uygarlığa ve yerleşime ev sahipliği yapmış oldukça önemli bir bölgedir. Türkiye'de geleneksel mimari yok olma sürecinde iken ve mimari değişim hızla gerçekleşirken 1964 yılında Sinop kırsalında inşa edilen Ahmet Muhip Dıranas'ın yazlık evi, geleneksel bilgi ile çağdaş tasarımı bir araya getiren kayda değer bir mimarlık örneği olmuştur. Dıranas evi, yere saygılı ve çağdaş bir mimari tasarıma sahip olması bakımından mimarlık alanında; yazarın yaşamına ve eserlerine şahitlik eden, ilham veren bir mekân olması açısından da kültür, sanat ve edebiyat alanında oldukça önemli bir yer edinmektedir. Bu çalışmada, Sinop kırsalında âtıl halde bulunan ve bir edebiyatçının yaratıcılığına tanıklık etmiş, doğanın insan üzerindeki ilham verici varlığına eklemlenmiş, kısacası özgün bir“ruha”sahip olduğunu söyleyebileceğimiz Dıranas evini belgelemek ve kültür-sanat dünyasına kazandırmak amaçlanmıştır. Yöntem olarak araştırmanın ilk aşamasında Dıranas evine dair yerel ve ulusal basında yayınlanmış haberler incelenmiştir. Ardından şair üzerine gerçekleştirilmiş yayınlar, tez ve makaleler incelenerek literatür taraması yapılmıştır. Çalışmaya veri sağlaması açısından Dıranas'ın kültür ve sanat dünyasına kazandırmış olduğu çeşitli eserler irdelenmiş, bu kaynaklar ışığında yazarın yaşantısı ve düşünce dünyası hakkında bilgi sahibi olunmaya çalışılmıştır. Çalışma kapsamında ilgili Koruma Bölge Kurulu arşivindeki belgeler taranmış, günümüzde kültür varlığı olarak tescilli olmayan yapı hakkında veri toplanmıştır. Yapının ayrıntılı belgelenmesi 2023 bahar ve yaz aylarında yapılan alan çalışmalarıyla tamamlanmıştır. Söz konusu belgeleme için sahada yapılan konvansiyonel ölçümler ve fotoğraflama dışında LiDAR teknolojisinden faydalanılarak yapının fiziksel varlığının sanal ortama aktarımı gerçekleştirilmiştir. Erfelek ilçesinin Ahmetmuhipdıranas (eski adıyla Karaoğlu) köyünde bulunan ev, Dıranas'ın hayatının belli bir dönemine tanıklık etmiş olup eserlerini ortaya koyduğu önemli mekanlardan biridir. 1964-1965 yılları arasında inşa edildiği bilinen ahşap konut, hem bulunduğu doğal çevre itibariyle hem de bölgenin geleneksel konut mimarisinden ayrışan özellikleri ile oldukça öne çıkan bir kültür varlığıdır. Yöredeki kırsal mimarlık eserlerinden cephe tasarımı, pencere boyutları ve planimetrisi itibarıyla farklılaşan Dıranas evi, bulunduğu konuma ve çevresindeki yapılara göre oldukça farklı görünümü ile ilk bakışta birçok insanın dikkatini çeker. Cumhuriyetin ilk yıllarında 20. Yüzyılın ikinci yarısında inşa edilen Dıranas evi, Sinop kırsalına ve Cumhuriyet dönemi mimarlığına kazandırılmış çok önemli bir mimarlık eseridir. Öte yandan Dıranas evinin yapım sistemi ve malzemesi bakımından yöredeki geleneksel mimarlık eserlerinin özelliklerini taşıdığı tespit edilmiştir. Dıranas evinin inşasında yoğunluklu olarak Erfelek bölgesinde yaygın olan kestane ağacı kullanılmıştır. Bunun yanında gürgen ve kayın gibi birkaç farklı ağaçtan elde edilen malzeme ile inşa edilmiştir. Evin yapım sisteminde, yörede yaygın olan“çantı”tekniği olarak adlandırılan, ahşapların üst üste geçirilmesiyle oluşan ahşap yığma sistem kullanılmıştır. Zemin kat ve birinci kattan oluşan evin temeli doğal taşlarla yerden yükseltilmiştir. Su ve nemden etkilenmemesi amacıyla taş ayaklar üzerine oturtularak zemin seviyesinden yükseltilen yapının altında böylece hava sirkülasyonu sağlanmıştır. Dıranas evinin zemin katında salon, çalışma odası, mutfak mekanları mevcutken; asma kat olarak tasarlanmış birinci katta iki adet oda mevcuttur. Dıranas evinde zemin kata yaşama alanları, üst kata yatak odaları yerleştirilmiştir. Dört cephesi de açık olan yapının zemin katında bir terası ve farklı cephelere bakan balkonları vardır. Sonuç olarak yapım sistemi ve malzemesi bakımından geleneksel mimarinin özelliklerini taşıyan yapının Türk evinde görülen plan şemaları tekrar edilmeden tasarlandığı ve böylece Dıranas evinin planimetrik şeması itibarıyla Sinop kırsalına bir yenilik getirdiği tespit edilmiştir. Yakın geçmişimize tarihlenen barınma mekanlarına özgün bir örnek olan Dıranas evi, günümüzde terk edilmiş ve yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmış bir kültür varlığıdır. Bu tez çalışması ile şair Ahmet Muhip Dıranas'ın hayatına ve eserlerine tanıklık etmesi sebebiyle miras değeri yüksek bu yapının geleceğe güvenle aktarılması ve hakkında farkındalık oluşturulması amaçlanmıştır. Tez çalışmasının sonucunda Dıranas evi için restorasyon projesi hazırlanmış ve yeniden işlevlendirme önerisinde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
With the distinction between tangible and intangible cultural heritage that emerged towards the end of the 20th century in the conservation discipline, it started to come to the agenda that space is not only physical but also a 'place' with social and cultural dimensions. The notion of 'Spirit of Place (Genius Loci)', which dates to ancient Rome, came to the agenda in the understanding of conservation after this distinction. At the beginning of the 21st century, the notion that 'place' has a spirit and characteristic that affects and is affected by human beings has been discussed in various declarations and charters, and thus the understanding of conservation has gone beyond being only a tangible phenomenon. Ahmet Muhip Dıranas, one of the important names of Turkish literature, is an art and thought person who came to the forefront with his poems, writings and playscripts in the Republican period of Turkey. Dıranas, who is mostly known as a poet, lived most of his life in Ankara and his hometown Sinop. Having spent part of his childhood in Salı village of Sinop's Erfelek district, Dıranas built a summer house in his village to spend his retirement years in his hometown. This house, where Dıranas, a poet of the Republic, stayed with his wife mostly in the summer months, is of great importance in the architectural field in terms of both having the characteristics of the traditional rural architecture in the region and containing the traces of contemporary design. Located on the Black Sea coast in northern Turkey, Sinop is an important region that has hosted many civilizations and settlements since prehistoric times. While traditional architecture in Turkey was in the process of disappearing and architectural change was taking place rapidly, Ahmet Muhip Dıranas' summer house, built in rural of Sinop in the 1960s, was been a remarkable example of architecture that coexist traditional knowledge and contemporary design. The Dıranas house has a significant role in the discipline of architecture in terms of having a contemporary architectural design that is respectful to the place; and in the discipline of culture, art and literature in terms of being a place that witnesses the life of the writer and inspires his works. In this study, it is aimed to document the Dıranas house, which is idle in the Sinop countryside and has witnessed the creativity of a literary artist, articulated with the inspiring presence of nature on human beings, in short, we can say that it has a unique“ spirit”, and to bring it to the world of culture and art. In the first stage of the research as a method, news published in the local and national press about Dıranas house were examined. Then, a literature review was made by examining the publications, theses and articles on the poet. In order to provide data for the study, various works that Dıranas brought to the world of culture and art were examined, in the light of these sources, it has been tried to have information about the author's life and world of thought.Within the scope of the study, documents in the archive of the relevant Conservation Regional Council were scanned and data about the building not registered as a cultural asset at the present were collected. Detailed documentation of the building was completed with fieldwork in the spring and summer of 2023. For the aforementioned documentation, in addition to conventional measurements and photography in the field, LiDAR technology was used to transfer the physical presence of the building to the virtual environment. Located in Ahmetmuhipdıranas (formerly Karaoğlu) village of Erfelek district, the house is one of the important places that witnessed a cartain period of Dıranas' life and where he produced his works. The wooden house, which is known to have been built between 1964-1965, is a prominent cultural asset both in terms of its natural environment and its features that differ from the traditional residential architecture of the region. The Dıranas house, which differs from the rural architectural works in the region in terms of facade design, window sizes and planimetry, attracts the attention of many people at first sight with its very different appearance compared to its location and the surrounding buildings. Built in the second half of the 20th century in the early years of the Republic, the Dıranas house is a very important architectural heritage that was brought to the Sinop countryside and the architecture of the Republican period. On the other hand, it was determined that the Dıranas house has the characteristics of the traditional architectural works in the region in terms of construction system and material. In the construction of the Dıranas house, chestnut wood, which is common in the Erfelek region, was used extensively. In addition, it was built with materials obtained from several different trees such as hornbeam and beech. In the construction system of the house, the“çantı”technique, which is a wooden masonry system consisting of stacking timbers on top of each other, which is common in the region, was used. The foundation of the house consisting of ground and first floor was elevated from the ground with natural stones. In order to prevent it from being affected by water and humidity, the structure was elevated from the ground level by sitting on stone columns and thus air circulation was provided from below. On the ground floor of the Dıranas house, there is a living room, study room and kitchen, and two rooms on the first floor, which is designed as a mezzanine. In the Dıranas house, the living areas are located on the ground floor and the bedrooms on the upper floor. The building is open on all four sides, with a terrace on the ground floor and balconies facing different facades. As a result, it was determined that the building, which has the characteristics of traditional architecture in terms of construction system and material, was designed without repeating the plan schemes seen in the Turkish house, and thus the Dıranas house brought an innovation to the Sinop countryside in terms of its planimetric scheme. The Dıranas house, which is a unique example of the accommodation spaces dating back to our recent past, is a cultural asset that has been abandoned today and faces the danger of extinction. With this thesis, it is aimed to transfer this building, which has a high heritage value due to witnessing the life and works of poet Ahmet Muhip Dıranas, to the future safely and to raise awareness about it. As a result of the thesis study, a restoration project was prepared for the Dıranas House and a proposal for its reuse was made.
Benzer Tezler
- Kamusal mekân oluşturma yaklaşımlarının İstanbul külliyeleri özelinde incelenmesi ve gelecek öngörüleri
Examination of public space creation approaches in İstanbul complexes and future predictions
MURAT ACAR
Doktora
Türkçe
2022
Kamu YönetimiMarmara ÜniversitesiYerel Yönetimler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYNUR ATMACA CAN
- Erken Hristiyan ve ilk Bizans resim ve kabartma sanatında kaynak ve okullar (2 cilt)
Sources and school of painting and sculpture during the early Christian and first Byzantine period
AHMET MEHMET KİPMEN
- Le bonheur le travail et les choix dans l'ethique
Etikte mutluluk iş ve seçimler
YILDIZ GÜL HACIEVLİYAGİL CÜCELOĞLU
- İstanbul'da yerin ruhu (Sâmiha Ayverdi eserleri üzerinden okumak)
The spirit of place in Istanbul (study from the perspective of Sâmiha Ayverdi's literature)
BERFU SERDAROĞLU SUBAŞI
Doktora
Türkçe
2024
MimarlıkFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM NUMAN
- Bayburtlu Âşık Süphani hayatı, sanatı ve şiirleri
Life art and poems of Ashik Süphani from Bayburt
ALİ SAİT ERASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Türk Dili ve EdebiyatıOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BEKİR ŞİŞMAN
