Otokratik antrenör liderlik tarzı ile tükenmişlik arasındaki ilişki: Reddedilme duyarlılığı, benlik değeri ve algılanan sosyal desteğin aracı rolü
The relationship between autocratic coaching leadership style and burnout: The mediating role of rejection sensitivity, self-esteem, and perceived social support
- Tez No: 950209
- Danışmanlar: DOÇ. DR. YASEMİN ABAYHAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Spor, Psychology, Sports
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Spor ve Egzersiz Psikolojisi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Spor ve Egzersiz Psikolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 127
Özet
Bu araştırmanın temel amacı, otokratik antrenör liderlik tarzının ergen sporcularda tükenmişliği nasıl etkilediğini belirlemek ve bu ilişkide reddedilme duyarlılığı, benlik değeri ile algılanan sosyal desteğin aracı değişken olarak rolünü değerlendirmektir. Araştırmanın örneklemini, yaşları 14 ile 17 arasında değişen ve aktif olarak spor yapan 350 ergen sporcu oluşturmaktadır. Katılımcılardan elde edilen veriler, beş farklı psikometrik ölçme aracı kullanılarak toplanmıştır: Spor İçin Liderlik Ölçeği, Sporcu Tükenmişliği Ölçeği, Çocuklar İçin Reddedilme Duyarlılığı Ölçeği, Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği ve Takıma İlişkin Elde Edilebilir Sosyal Destek Ölçeği. İlk aşamada, araştırmaya konu olan değişkenler arasındaki ilişkileri belirlemek amacıyla Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon Katsayısı Analizi uygulanmıştır. Elde edilen korelasyon sonuçlarına dayanarak, otokratik liderlik tarzının sporcu tükenmişliği ile pozitif yönlü ve anlamlı düzeyde ilişkili olduğu görülmüştür. Araştırmanın ikinci aşamasında, otokratik liderliğin tükenmişlik üzerindeki etkisinde reddedilme duyarlılığı, benlik değeri ve algılanan sosyal desteğin aracılık rolleri incelenmiştir. Bu analizler, Hayes'in (2013) geliştirdiği PROCESS makro Model 4 ile gerçekleştirilmiştir. Yapılan aracılık analizleri sonucunda, reddedilme duyarlılığı ve düşük benlik değerinin otokratik liderlik ile tükenmişlik arasındaki ilişkide anlamlı aracı roller üstlendiğini göstermiştir. Buna karşın algılanan sosyal destek, bu ilişkiyi zayıflatarak koruyucu bir işlev görmüştür. Araştırma bulguları, otokratik liderlik tarzının, ergenlik döneminde bulunan sporcuların psikolojik iyi oluşu üzerinde risk faktörü oluşturabileceğini; bireysel (reddedilme duyarlılığı ve benlik değeri) ve çevresel (sosyal destek) değişkenlerin ise bu etkileşimi güçlendiren ya da zayıflatan faktörler olarak rol oynayabileceğini göstermektedir. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda, spor ortamlarında liderlik uygulamalarının yalnızca performans odaklı değil, aynı zamanda psikolojik süreçleri gözeten bir anlayışla ele alınmasının gerekliliği vurgulanmaktadır. Bu kapsamda, antrenör eğitim programlarının liderlik tarzlarının psikolojik etkilerine yönelik olarak yeniden yapılandırılması, ergen sporculara yönelik psikolojik destek hizmetlerinin geliştirilmesi ve sosyal destek sistemlerinin güçlendirilmesi önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
The primary aim of this study was to determine how an autocratic coaching leadership style influences burnout in adolescent athletes and to evaluate the mediating roles of rejection sensitivity, self-esteem, and perceived social support in this relationship. The sample comprised 350 licensed adolescent athletes aged 14 to 17 who were actively involved in sports. Data were collected using five psychometric instruments: The Leadership Scale for Sport, the Athlete Burnout Questionnaire, the Children's Rejection Sensitivity Questionnaire, the Rosenberg Self-Esteem Scale, and the Perceived Social Support in Teams Scale. In the first phase, Pearson's product-moment correlation analysis was conducted to examine the relationships among the study variables. Results indicated that an autocratic leadership style was positively and significantly associated with athlete burnout. In the second phase, mediation analyses were performed using Hayes's (2013) PROCESS macro Model 4 to assess whether rejection sensitivity (both anxious expectation and angry expectation dimensions), self-esteem, and perceived social support mediated the effect of autocratic leadership on burnout. These analyses revealed that both rejection sensitivity and low self-esteem functioned as significant mediators between autocratic leadership and burnout, whereas perceived social support acted protectively by attenuating this relationship. The findings suggest that an autocratic coaching approach may constitute a risk factor for the psychological well-being of adolescent athletes, and that individual (rejection sensitivity and self-esteem) and environmental (social support) variables can either exacerbate or buffer this effect. Accordingly, it is recommended that leadership practices in sports not only emphasize performance but also address athletes' psychological processes. Specifically, coach education programs should be restructured to incorporate the psychological consequences of different leadership styles, psychological support services for adolescent athletes should be expanded, and team-level social support systems should be strengthened.
Benzer Tezler
- Antrenörlerin liderlik tarzlarının problem çözme becerisine olan etkisi
The effect of coaches' leadership styles to the problem solving skills
MUSTAFA PAYDAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
SporKaramanoğlu Mehmetbey ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. VEYSEL TEMEL
- Halkoyunlarında antrenör liderlik davranışlarının oyuncuların başarı motivasyonları üzerindeki etkisinin belirlenmesi
Determining the effect of trainer's leadership behaviours on students success motivation in folk dances
MEHMET BİLGİN KARADEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Halk Bilimi (Folklor)Düzce ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KORKMAZ YİĞİTER
- Antrenörlerin liderlik davranış tiplerine göre eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi
An analsis of critical thinking tendencies of trainers based an their leadership behaviors
HAKAN ASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
SporErciyes ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZİYA BAHADIR
- Sporda liderlik davranışlarının takım başarısı üzerindeki etkileri
Başlık çevirisi yok
TUBA SEVİL
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
SporAnadolu ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FETHİ HEPER
- Takım ve bireysel spor branşlardaki antrenörlerin liderlik özelliklerinin karşılaştırılması: İBB Spor İstanbul örneği
Comparison of leadership characteristics of trainers in team and individual sports branches: An example of İstanbul Metropolitan Manicipality Spor İstanbul
BARIŞ KARAHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
SporİSTANBUL NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİSpor Yöneticiliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ NEVZAT MUTLUTÜRK