İmam Mâtürîdî'de küfür ve inkâr
Profanity and denial in Imam Māturīdī
- Tez No: 950368
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSA KOCAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Mâtürîdî, Küfür, İnkâr, İman, İrade, Günah, Māturīdī, Kufr, Denial, Faith, Will, Sin
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Süleyman Demirel Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kelam ve İslam Mezhepleri Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 108
Özet
Mâtürîdî, Türk-İslam düşüncesinin kayda değer bir üyesi olmasına rağmen mezhepler tarihi kaynaklarında ihmal edilmiştir. Mâtürîdî, İslam düşüncesinin akılcı tarafını temsil etmektedir. Küfür konusunun Mâtürîdî fikir dünyasında hangi konjonktürel koşullarda oluştuğunu ortaya koymak adına giriş bölümü; onun yaşadığı çevreye, eserlerine ve kelâm sistemine ayrılmıştır. Yazıda Mâtürîdî düşüncenin teşekkül süreci ve akıl eksenli oluşan kelâm metodolojisi kendisine kadar gelen kısmıyla sınırlı tutularak aktarılmıştır. Çalışmanın birinci bölümü küfür kavramının semantik tahliline ve küfrün türevlerine ayrılmıştır. Semantik tahlil değerlendirildiğinde küfür hem seküler hem de dini bağlamda; inkâr, nankörlük ve örtme manaları için kullanılmakla birlikte ilk dönemlerden itibaren genellikle dini inkâr anlamında kullanılmıştır. Bu bölümde küfür kavramının ortaya çıkışı, dinî ve siyasî açıdan değerlendirilmesi zorunlu görüldüğü için tekfir olgusu çerçevesinde incelenmiştir. Tezin ikinci bölümünde küfür kavramının ilişkili olduğu bazı kelâm konuları açısından değerlendirilmesi yapılmıştır. Küfür olgusu daima imanın zıddı olarak algılanmış ve imanla birlikte tartışılmıştır. İman tanımındaki fikirsel ayrışmanın çokluğu, küfür olgusunda da ortak bir küfür tanımından bahsedilemeyecek derecede çokluğa neden olmuştur. Mâtürîdî imanın delillerle güçlendirilmiş, dokunulamayan ve üst düzey özgürlük alanı tanıyan yapısını kalbin tasdiki olarak temellendirmiştir. Mâtürîdî, küfür ile günah arasında birleşmesi mümkün gözükmeyen ayrımlara işaret etmektedir. Onun inançsızlık ile itaatsizlik arasındaki bu ayrımı, ilâhî affa olanak sağlayan rahmet temelli teolojik düşüncesinin bir gereğidir. Mâtürîdî, hidayet-dalalet konusunda ise nasların literal olarak çoğunlukla Allah'ın iradesine bağladığı kurtuluş ve sapmayı akıl ekseninde yumuşatarak insanın özgür iradesine alan açmaya çalışmıştır. Onun eserleri küfür kapsamında incelenirse burada; toplumsal barışa, dinî hoşgörüye ve inanç dokunulmazlığına alan açacak bir tavrın bulunduğu iddia edilebilecektir.
Özet (Çeviri)
Although Māturīdī was a noteworthy member of Turkish-Islamic thought, he has been neglected in the sources on the history of sects. Māturīdī represents the rationalist side of Islamic thought. In order to reveal the conjunctural conditions under which the issue of profanity emerged in Māturīdī's intellectual world, the introduction is devoted to his environment, his works and his theological system. In the article, the formation process of Māturīdī thought and the theological methodology formed on the axis of reason have been limited to the part that has come up to him. The first part of the study is devoted to the semantic analysis of the concept of kufr and its derivatives. When the semantic analysis is evaluated, kufr is used in both secular and religious contexts for the meanings of denial, ingratitude and covering, but it has generally been used in the sense of religious denial since the early periods. In this section, the emergence of the concept of kufr is analysed within the framework of the phenomenon of takfir, since it is deemed necessary to evaluate it from a religious and political point of view. In the second part of the thesis, the concept of kufr has been evaluated in terms of some theological topics with which it is related. The phenomenon of kufr has always been perceived as the opposite of faith and discussed together with faith. The multiplicity of intellectual divergence in the definition of faith has caused a multiplicity in the phenomenon of disbelief to the extent that a common definition of disbelief cannot be mentioned. Māturīdī based the structure of faith, which is strengthened by evidence, untouchable and allows a high level of freedom, as the heart's affirmation. Māturīdī points to distinctions between profanity and sin that cannot be merged. His distinction between disbelief and disobedience is a requirement of his mercy-based theological thought that enables divine forgiveness. Māturīdī, on the other hand, tried to open space for the free will of man by softening the salvation and deviation, which are mostly attributed to the will of God in literal terms, on the axis of reason. If his works are analysed in the context of blasphemy, it can be claimed that there is an attitude that will open space for social peace, religious tolerance and inviolability of belief.
Benzer Tezler
- İmam Mâtürîdî ve Zemahşerî'de günah-ceza olgusu
The phenomenon of sin and punishment in Imam Maturidi and Zamakhshari
AHMET ENES UZUN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
DinOrdu ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET KENAN ŞAHİN
- Mâtürîdî ve radikal selefi yorumlar bağlamında şirk kavramı
In the context of imam Mâtürîdî and radical salafi interpretation, concept of shirk
FATİH TEKE
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinHitit ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZDEN KANTER AKBAŞ
- İmam Mâtürîdî'ye nispet edilen Risâle fî mâ lâ Yecûzu'l-Vakfu Aleyhi fi'l-Kur'ân başlıklı eserin iman-küfür anlayışı bağlamında tahlili
Analysis of al-Risâlah fî mâ lâ Yajûz al-Waqf Alayh fî al-Quran attributed to al-Mâturîdî in the context of his comprehension of faith and disbelief
MERAL GEZEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinAkdeniz ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SABRİ YILMAZ
- Te'vîlâtul-Kur'ân'da fısk kavramı
The concept of fisq in Ta'wîlât al-Qur'ân
ADEM GÖRMÜŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HAKAN UĞUR
- İmam Gazâlî ve Ebu'l Muin en-Nesefî'ye göre nübüvvet problemi
The problem of prophethood according to Imam al-Ghazali and Abu al-Mu?în al-Nasafî
NURİ ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
DinAtatürk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. MUHAMMET YAZICI