Tarihin hayvanlarla bütünleştiği 12 Hayvanlı Takvimden tavşan figürünün Kore ve Türk sanatına yansımaları
Reflections of the rabbit figure from the 12 Animal Calendar where history merges with animals in Korean and Turkish art
- Tez No: 950528
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AYGÜL UÇAR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: El Sanatları, Sanat Tarihi, Tarih, Crafts, Art History, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ege Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Sanatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Sanatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 200
Özet
Türkler Anadolu topraklarına göç etmeden önce yaşadıkları Orta Asya topraklarında ve özellikle İslamiyet öncesinde, zamanı belirtmek ve belirlemek için“12 Hayvanlı Takvim”i kullanmıştır. 12 Hayvanlı Türk Takvimi olarak bilinen bu takvim, Orta Asya Türk Devletlerinin yaşadığı coğrafyada yakın komşu ülkelerde de kullanılmıştır. Özellikle Göktürk Devleti ile sınır komşusu olan Goguryeo (Kore), Çin tarafından oluşturulan 12 Hayvanlı Takvim'i benimsemiştir. 12 Hayvanlı Takvim, sadece takvim değil aynı zamanda inanç sembolü olarak da kullanılmıştır. Kore tarihinde yer alan Üç Krallık (Goguryeo, Şilla, Baekce) döneminde, savaş bayraklarına işlenerek tılsım olmuştur, evde biblo gibi kullanılarak kötü ruhları kovduğuna inanılmıştır ya da bir yıl boyunca kuraklığın sebebi olarak gösterilmiştir. Bu kapsamda değerlendirildiğinde, Tanrı her hayvana farklı bir özellik verip 12 yıllık bir döngüde bu ritüeli devam ettirmektedir. Tıpkı Goguryeo gibi İslamiyet öncesinde Türkler, Şamanizm, Budizm, Manihaizm gibi dinleri benimsemişler ve eski Türk kültüründe gerek günlük yaşamda gerekse de çalışma ve ticarette, bu inançların oldukça fazla etkisinin olduğu görülmektedir. Bu noktada Türkler, özellikle İslam kültüründen uzak oldukları için,“12 Hayvanlı Takvim”oluşum sürecinde domuz, fare, yılan gibi hayvanlar haram ya da lanetli olarak görülmemekle beraber aynı ortak özellikler Kore'de de kullanılan 12 Hayvanlı Takvim'in oluşma sürecinde belirlemiştir. Takvimin oluşturulması, her iki ülkede de farklı hikâyelerle anlatılsa da sıralama ve hayvanların özellikleri birbirlerine çok benzemektedir. Bu çalışmada, 12 Hayvanlı Takvim içerisinde yer alan tavşan Kore ve Türkiye kapsamında tarihsel olarak karşılaştırmalı olarak verilmekte ve günümüze kadar tavşanın sanata yansımaları taş, seramik, kâğıt, minyatür gibi malzemelerdeki kullanımları üzerinden örneklendirilerek tanıtılmaktadır.
Özet (Çeviri)
Turks used the“12 Animal Calendar”to indicate and determine time in the Central Asian lands where they lived before migrating to Anatolia, and especially before Islam. This calendar, known as the Turkish Calendar with 12 Animals, was also used in the neighboring countries in the geography where the Central Asian Turkish States lived. Especially Goguryeo (Korea), which borders the Göktürk State, adopted the 12 Animal Calendar created by China. The Calendar with 12 Animals was used not only as a calendar but also as a symbol of faith. During the Three Kingdoms (Goguryeo, Silla, Baekce) period in Korean history, it was embroidered on war flags and became a talisman, it was believed to drive away evil spirits by using it as a trinket at home, or it was shown to be the cause of a year-long drought. When evaluated in this context, God gives each animal a different feature and continues this ritual in a 12-year cycle. Just like Goguryeo, pre-Islamic Turks adopted religions such as Shamanism, Buddhism and Manichaeism, and it is seen that these beliefs had a lot of influence in ancient Turkish culture, both in daily life and in work and trade. At this point, since the Turks are especially far from the Islamic culture, animals such as pigs, mice and snakes are not seen as haram (mustn't eat or use) or cursed during the formation of the“12 Animal Calendar”, but the same common features were determined during the formation of the 12 Animal Calendar, which is also used in Korea. Although the creation of the calendar is told with different stories in both countries, the order and the characteristics of the animals are very similar. In this study, the rabbit, which is part of the 12 Animal Calendar, is presented historically in a comparative manner within the scope of Korea and Turkey, and its reflections in art are illustrated through examples of its uses in materials such as stone, ceramics, paper, and miniatures up to the present day.
Benzer Tezler
- Hayvan hakları teorisi ve pozitif hukuk incelemesi
Animal rights theory and analysis of positive law
BUSE DURU
- Anadolu folklorunda geyik
Deer in anatolian folklore
ÜNSAL YILMAZ YEŞİLDAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Halk Bilimi (Folklor)Selçuk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. ZEKERİYA KARADAVUT
- Türk halk anlatılarında hayvan motifleri
Turks animal motif in folk narratives
ŞERİFE NİLGÜN YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıFırat ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ESMA ŞİMŞEK
- Evliya anlatılarında hayvan sembolizmi
Animal symbolism in the narratives of Islamic saints
AYŞE YÜCE
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıAkdeniz ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ATİLA KARTAL
- Türk destanlarında hayvanların fonksiyonu ve ekolojik bilinç
Functional use of animals in Turkish epics and ecoogical consciousness
MUHAMMET NURİ CEYLAN
Doktora
Türkçe
2024
Halk Bilimi (Folklor)Atatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET ÖZGÜR GÜVENÇ