Kısmet-i Askeriye sicillerine göre İstanbul'da imamların okuryazarlığı (1750-1800)
Literacy of imams in Istanbul: According to Kısmet-i Askeriye registers (1750-1800)
- Tez No: 950544
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ŞERİFE MEMİŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 128
Özet
Bu çalışma, 18. yüzyıl Osmanlı toplumunda önemli bir dini ve sosyal aktör konumunda bulunan imamların entelektüel dünyalarını ve kitapla kurdukları ilişkiyi, tereke kayıtları üzerinden analiz etmeyi amaçlamaktadır. İstanbul ve çevresindeki kadı sicillerinde yer alan 86 imam terekesi incelenmiş; imamların sahip oldukları kitapların türleri, bu kitapların maddi değerleri, eğitimsel yansımaları, ekonomik durumları ve meslekî kimlikleri bağlamında çok yönlü bir değerlendirme yapılmıştır. Çalışma dört bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, araştırmanın teorik çerçevesi, yöntemi ve kullanılan kaynaklar sunulmuştur. İkinci bölümde, kitap sahibi imamların sayısı, koleksiyonlarının içeriği, sık rastlanan eser türleri ve kitaplara biçilen değerler üzerinden imamların okuma tercihleri ve eğitim geçmişleri hakkında çıkarımlarda bulunulmuştur. Üçüncü bölümde, imamlık dışında sahaflık, attarlık, kâğıtçılık, yeniçerilik ve debbağlık gibi meslekleri de icra ettikleri tespit edilen kişilerin terekeleri analiz edilerek, bu meslekî kimliklerin kitap sahipliği pratikleri ve ekonomik durumlarına etkileri değerlendirilmiştir. Dördüncü bölümde ise farklı mahallelerde görev yapan ve kitapsever olarak nitelendirilebilecek imamların yaşamlarına odaklanılmış; görev yaptıkları kurumlar, aile ilişkileri, borç ve alacak durumları ile yazı malzemeleri gibi unsurlar ele alınmıştır. Elde edilen veriler, 18. yüzyılda İstanbul'daki imamların kültürel ve ekonomik profillerine dair somut bilgiler sunmakta; aynı zamanda Osmanlı toplumunun zihin dünyasını şekillendiren bilgi kaynakları üzerine önermelerde bulunmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to analyze the intellectual world of imams—significant religious and social actors in 18th-century Ottoman society—and their relationship with books, using probate records (tereke) as primary sources. A total of 86 imam probate records from the qadi registers (kadı sicilleri) of Istanbul and its surroundings were examined, offering a multifaceted evaluation of the types of books they owned, the material value of these books, their educational implications, economic conditions, and professional identities. The study consists of four sections. The introduction presents the theoretical framework, methodology, and sources used. The second section explores the number of book-owning imams, the content of their collections, frequently encountered genres, and the assigned values of books, drawing inferences about their reading preferences and educational backgrounds. The third section analyzes the probate records of individuals who, in addition to being imams, engaged in other professions such as bookselling (sahaflık), spice-trading (attarlık), paper-selling (kâğıtçılık), military service in the Janissary corps (yeniçerilik), and tanning (debbağlık), assessing how these occupational identities influenced their book ownership practices and economic status. The fourth section focuses on the lives of book-loving imams serving in different neighborhoods, examining their affiliated institutions, family relations, debt and credit situations, and writing materials. The findings provide concrete insights into the cultural and economic profiles of imams in 18th-century Istanbul while also offering propositions about the sources of knowledge that shaped the intellectual world of Ottoman society.
Benzer Tezler
- Kısmet-i Askeriye Mahkemesine göre İstanbul'da kitap kültürü (1600-1650)
'According to the Kısmet-i Askeriye Court, the book culture in Istanbul'
GÜLBAHAR ATEŞ YAĞCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Bilgi ve Belge Yönetimiİstanbul ÜniversitesiBilgi ve Belge Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RIFAT GÜNALAN
- Tereke kayıtlarına göre XVII. yüzyılda İstanbul'da insan-kitap ilişkisi (İsam İstanbul Kadı sicilleri veri tabanına göre)
According to the terre records XVII. human-book relationship in istanbul in the century (According to isam Istanbul Kadi registry database)
TALHA YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHAMMED YAZICI
- Reflections of an external world in the Ottoman mind the production and transmission of knowledge in the 18th century Ottoman society
Dış dünyanın osmanlı zihnindeki yansımaları 18. yüzyıl Osmanlı toplumunda bilginin üretimi ve aktarımı
NİL TEKGÜL
Yüksek Lisans
İngilizce
2011
Tarihİhsan Doğramacı Bilkent ÜniversitesiTarih Bölümü
PROF. DR. ÖZER ERGENÇ
- 1768-1774 Osmanlı-Rus Harbine dair önemli bir kaynak: İstanbul Kısmet-i Askeriye Mahkemesi 316 numaralı Şer'iyye Sicili (İnceleme-metin)
An important archival source on the 1768-1774 war of Ottoman and Russian impire: 316. judicial register of Istanbul Kısmet-i Askeriye court (Analysis-text)
AYŞEGÜL ÇAKAR
- Kısmet-î Askerîye Mahkemesi 01 Numaralı Defteri (Transkripsiyon ve değerlendirme)
Court Record Of 01 Number Kısmet-î Askerîye (Transcription and evaluation)
MERAL KURT