Mecmû'a-i Eş'âr Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma KütüphanesiNadir ve Yazma Eserler Bölümü Y-395 (vr.1a-29a)(inceleme-tenkitli metin)
Mecmû'a-i Eş'âr Yapı Kredi Sermet Çifter Research Library Rare and Manuscripts Department Y-395 (vr.1a-29a)(review - criticised text)
- Tez No: 950633
- Danışmanlar: DOÇ. DR. GÜLÇİN TANRIBUYURDU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Klasik Türk edebiyatı, şiir, mecmua, 16.yüzyıl, tenkitli metin, Classical Turkish literature, poetry, anthology, 16th century, critical edition
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kocaeli Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 146
Özet
Osmanlı Devleti gibi köklü ve güçlü bir medeniyetin düşünsel, kültürel ve sanatsal birikimi, klasik Türk edebiyatı aracılığıyla sözün ve aşkın iktidar alanında kalem ve kâğıda yansıtılmıştır. Bu edebiyat, yalnızca estetik bir ifade biçimi olmanın ötesinde; dönemin zihniyet dünyasını, sosyal yapısını ve değerler sistemini yansıtan önemli bir kültürel miras niteliğindedir. Edebî üretimin sözlü gelenekten yazılı kültüre taşındığı süreçte manzum ve mensur metinlerin derlenip bir araya getirildiği çeşitli yazma eserler ortaya çıkmıştır. Söz konusu bu yazma eserlerin başında ise dönemin edebî hafızasını kayıt altına alan, şairlerin bilinen ve bilinmeyen sanatsal icralarını bir arada sunan ve zamanla bir edebî tür hâline gelen mecmualar yer almaktadır. Mecmualar, divanlarda yer almayan şiirlerin yahut tezkirelerde adı geçtiği halde divanı bulunmayan şairlerin şiirlerinin gün yüzüne çıkmasına aracı olması hasebiyle, klasik Türk edebiyatının tükenmez hazinelerinden biri olarak bugüne dek varlığını korumuş ve korumaya da devam edecektir. Yukarıda da bahsedildiği üzere mecmuaların haiz olduğu edebi değer sebebiyle yapılmış olan bu çalışma, Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi Nadir ve Yazma Eserler Bölümü'nde 395 demirbaş numarasında kayıtlı Mecmû Ǿa-i Eşʿâr adlı eserin 1a-29a varak aralığını ihtiva etmektedir. İncelemeye tabi tutulan kısımda ağırlıklı olarak 16. yüzyıl, daha azınlıkta olarak ise 15 yüzyıl şairlerinden toplam 52 farklı şaire ve bu şairlere ait 103 gazel, 1 mesnevi ve 17 musammat (5 tahmis, 6 müseddes, 2 tesdis, 2 terci bent, 1 terkib bent, 1 muhammes) olmak üzere toplamda 121 adet şiire yer verilmiştir. 121 şiir içerisinde terkib bent nazım şekli ile yazılmış şairi belli olmayan bir adet şiir bulunmaktadır. İki ana başlıktan oluşan bu çalışmanın ilk bölümünde mecmuaların ehemmiyetine değinilmiş ve Mecmû Ǿa-i Eşʿâr'ın özelliklerine yer verilmiştir. Takip eden ikinci bölümde ise MecmûǾa'daki şiirlerin, divanlarda yer alan şekilleri ile karşılaştırılarak okunması sonucunda hazırlanmış olan tenkitli metin yer almaktadır.
Özet (Çeviri)
The exceptional accumulation of intellectual, cultural, and artistic achievements is a hallmark of the Ottoman Empire and its enduring civilization. Classical Turkish literature is not only one of the finest examples through which this rich legacy has been preserved, but it is both a remarkable form of creative expression and a mirror that offers invaluable insight into the society, its social organization, and value system during that time. As oral culture was written down, collections of poems, couplets, and prose were created in the form of manuscripts. Among these, anthologies occupy a very special place, for they not only preserve the collective memory of the period, but also the poetry of many people who would otherwise have been forgotten. Eventually, anthologies became a distinct genre of literature and continue to be an important key to the vast world of research on classical Ottoman Turkish literature. This research focuses on the MecmûǾa-i Eşʿâr, a manuscript from the Rare and Manuscript Works Section of the Yapı Kredi Sermet Çifter Research Library, which is cataloged under 395. It analyses folios 1a to 29a, which mostly include works from 16th-century poets, with some 15th-century and a few 17th-century works. In total, 121 poems are included in this selection: 103 ghazals, 1 mesnevi, and 17 musammat poems (5 tahmis, 6 museddes, 2 tesdis, 2 terci bent, 1 terkib bent and 1 muhammes). It is remarkable that out of these, one undersung poem in the form of terkib bent is left anonymous which whispers of the shortcomings that at times emerge in literary history's fragile embrace. This study is split into two parts: the first one deals with anthologies and their role in classical Turkish literature. It also notes the main characteristics of the MecmûǾa-i Eşʿâr. The second part features a critical edition based on the comparative reading of the poems in the anthology and their counterparts in the authoritative Divans. This way, comprehending textual discrepancies becomes possible, as does appreciating the process of transmission across times.
Benzer Tezler
- Mecmû'a-i Eş'âr Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi Nadir ve Yazma Eserler Bölümü y-395 (vr.29b-54a)(inceleme-tenkitli metin)
Mecmû'a-i Eş'ârYapı Kredi Sermet Çifter Research LibraryRare and Manuscript Works Section y-395 (fols. 29b–54a)(study and critical edition)
AYŞENUR AÇIKGÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Türk Dili ve EdebiyatıKocaeli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MAHMUT ESAT HARMANCI
- Mecmû'a-i Eş'âr Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi 034127 (Vr. 68b-138a) (İnceleme-tenkitli metin)
Mecmu'a-i Eş'ar Yapı Kredi Sermet Çifter Research Library 034127 (Vr. 68b-138a) (Review-critical text)
ZEYNEP ÇAĞLA TURHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıKocaeli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MAHMUT ESAT HARMANCI
- Mecmû'a-i Eşʿâr Yapı Kredi Sermet Çifter Araştırma Kütüphanesi nadir ve yazma eserler bölümü y0678 (Vr.2b-67b)(İnceleme-tenkitli metin)
Mecmû'a-i Eşʿâr Yapı Kredi Sermet Çifter Research Library rare and manuscripts department y0678 (Vr.2b-67b)(Review-criticised text)
BAHAR AYGÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıKocaeli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLÇİN TANRIBUYURDU
- Yapı Kredi Sermet Çifter Kütüphanesi 'Y-593' numarada kayıtlı şiir mecmuasının transkripsiyonlu metni ve Mecmuaların Sistematik Tasnifi Projesine (MESTAP) göre tasnifi
The Transcription Text and Classification of the Poem Journals Numbered as 'Y-593' in The Library of Yapi Kredi Sermet Çifter according to Project of Systematic Classification of Poem Journals (MESTAP)
MERVE ARIKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıOsmaniye Korkut Ata ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUNUS KAPLAN
- Mecmû'a-i Eş'âr (Yapı Kredi Sermet Çifter Kütüphanesinde bulunan '242' arşiv nolu mecmua)
Mecmû'a-i Eş'âr ('242' archive no. mecmua in Yapı kredi Sermet Çifter Library)
ÖMER FARUK IŞIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıErzurum Teknik ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HALİME ÇAVUŞOĞLU