دراسة مقارنة للاختلافات الفقهية في أحكام الطلاق بين الشافعية والإباضية في جمهورية زنجبار
Zanzibar Cumhuriyeti'nde Şafii ve İbadi mezheplerinin boşanma hükümlerindeki fıkhi farklılıkların karşılaştırmalı incelemesi
- Tez No: 950765
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ İRFAN İNCE
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Arapça
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri (Arapça) Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 166
Özet
Zenzibar Cumhuriyeti bağlamında Şafii ve İbadi Mezheplerinde boşanmayla ilgili hükümlerin karşılaştırmalı incelemesini konu edinen bu çalışmada konu her iki mezhebin Zenzibar'daki tarihî arka planı, usûlî ilkeler ve fürû ile ilgili hükümler çerçevesinde ele alınmıştır. Tarihî ve usûlî ilkelerle ilgili bölümler, temel inceleme konusuna giriş niteliğindedir. Fürû ile ilgili bölümde boşanmayla ilgili beş mesele ele alınmış ve Zanzibar Cumhuriyeti Şer'î Mahkemelerindeki uygulamalardan bazı örnekler de dikkate alınarak incelenmiştir. Söz konusu beş örnek mesele şunlardır: hul' (kadının bedel karşılığında boşanması), tek seferde üç talâk, sayı niyet edilerek yapılan talâk, hayız veya lohusalık döneminde yapılan talâk ve Allah'ın iradesine bağlanan (Allah dilerse) şeklindeki talâk. Konular incelenirken Hanefî, Mâlikî ve Hanbelî mezheplerinin görüşlerine de işaret edilmiştir. Araştırmanın temel amacı, Şafii ve İbadi mezhepleri arasında ittifak ve görüş ayrılıklarını ortaya koymaktır. Çalışmada önce Zanzibar'ın İslamlaşma tarihi ve Şafii ve İbazi mezheplerinin Zenzibar'da yayılışı incelenmiş, ardından iki mezhep arasındaki usûle dair temel farklılıklar ve genel olarak fıkhî ihtilafların sebepleri yer yer diğer mezheplerin görüşlerine de değinilerek kısaca ele almıştır. Daha sonra Zanzibar'daki Şer'î Mahkemelere dair kısa bir bilgi verilmiş ve ardından beş ihtilaflı fıkhî mesele detaylı biçimde incelenmiştir. Bu amaçla fıkıh metinleri analiz edilmiş, çoğu zaman temel kaynaklara müracaat edilmiş ve görüş ayrılıklarının sebepleri açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmada her iki mezhep için beşer temel kaynak esas alınmış, gerek görüldüğünde başka kaynaklara da başvurulmuştur. Çalışmada ayrıca imkân ölçüsünde Zanzibar'daki yargı uygulamaları kararlarına yer verilmiştir. Araştırmada betimleyici, tümevarımsal, karşılaştırmalı hukuki içerik ve metin analizi yöntemlerini kullanmıştır. Mezheplerin fıkhî görüşleri ana kaynaklara müracaat edilerek derlenmiş ve karşılaştırılmıştır. Benzer şekilde bu görüşlerin Zanzibar Şer'î Mahkemelerinde uygulanışı gösteren bazı örnekler betimleyici-analitik yöntemle çalışmaya dahil edilmiştir. Araştırmanın temel amacı, Şafii ve İbazi mezhepleri arasında beş boşanma meselesindeki fıkhî benzerlik ve ihtilafları ortaya koymak, Zanzibar'da her iki mezhep mensupları arasında karşılıklı anlayışı katkıda bulunmak, bu çerçevede fıkhî ihtilafın meşru temellerine ışık tutmaktır. Çalışma, mukayeseli fıkhın mezhep içi ve mezhepler arası hoşgörü ve birlikte yaşama kültürünü güçlendirmedeki rolünü teyit etmektedir.
Özet (Çeviri)
This study conducts a comparative analysis of divorce rulings in the Shāfiʿī and Ibāḍī schools of law within the context of the Republic of Zanzibar. The topic is approached by first outlining the historical background of both schools in Zanzibar, followed by an examination of their respective uṣūlī principles and furūʿ-based rulings. The sections on historical development and legal methodology serve as an introduction to the core analysis. In the section focused on substantive legal rulings, five key issues related to divorce are addressed and examined with reference to the practices of Zanzibar's Sharīʿa courts. These five cases are: khulʿ (divorce in exchange for compensation), triple ṭalāq in one utterance, divorce issued with intention of number, divorce during menstruation or postpartum bleeding, and conditional divorce tied to divine will. The views of the Ḥanafī, Mālikī, and Ḥanbalī schools are also briefly noted for comparative context. The primary aim of the research is to highlight the points of divergence between the Shāfiʿī and Ibāḍī schools on these five matters, while also contributing to mutual understanding among followers of both schools in Zanzibar and clarifying the legitimate grounds for jurisprudential disagreement. The study begins with an overview of the Islamization of Zanzibar and the historical spread of the Shāfiʿī and Ibāḍī schools. It then outlines methodological differences between the two schools, briefly addressing the causes of legal disagreement and referencing other schools where relevant. A brief description of Zanzibar's Sharīʿa courts is provided before turning to the detailed analysis of the five controversial legal cases. Classical fiqh texts were analyzed for this purpose, often through direct reference to foundational sources. The reasons behind each divergence are explained in detail. For both schools, five core sources were used as primary references, and additional materials were consulted where necessary. Judicial practices in Zanzibar were also included to the extent possible. The legal proofs cited by each school in the respective rulings were carefully examined. The research employs descriptive, inductive, comparative legal, and textual analysis methods. The legal positions of each school were compiled and compared directly from primary sources. Similarly, the application of these views within Zanzibar's Sharīʿa courts was integrated using a descriptive-analytical approach. Ultimately, the study aims to clarify the points of jurisprudential disagreement between the Shāfiʿī and Ibāḍī schools on five core issues of divorce, promote inter-school understanding in the Zanzibari context, and shed light on the legitimate foundations of legal pluralism in Islamic law. The study confirms the important role of comparative fiqh in fostering both intra- and inter-madhhab tolerance and a broader culture of coexistence.
Benzer Tezler
- دراسة مقارنة لشروح الجامع الصغير المؤلفة في منطقة ماوراء النهر في القرن الخامس والسادس الهجري
Hicri 5-6'ıncı yüzyıllarda Mâverâünnehir bölgesinde yazılmış 'El-Câmi'u's-Sağîr' şerhlerinin mukayeseli incelemesi
ABDULLAH MÜYDÜNOĞLU
Yüksek Lisans
Arapça
2024
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ İRFAN İNCE
- دراسـة مـقـارنـة لــشـعـر الـصـعـالـيــك فـي الـعـصـر الـجـاهـلـي والـعـصـر الأمـوي
Câhiliye ve Emevî dönemleri yağmacı şairlerin şiirlerinin karşılaştırılması
MARAM ALSHAWI
Yüksek Lisans
Arapça
2022
Doğu Dilleri ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM ŞABAN
- Yasin suresi örneğinde Beydâvî ve İbn Kesîr tefsirinin karşılaştırılması
دراسة مقارنة بين البيضاوي وابن كثير في التفسيرسورة (يس) أنموذجًا
ABDULMUNEM BAKEER
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinBingöl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NAİM DÖNER
- دراسة مقارنة بين اللهجةالشامية واللهجة اإلسعردية
Şam ve Siirt Arap diyalektleri üzerine mukayeseli bir inceleme
ŞAHİYA SOFİRAMADAN
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DilbilimŞırnak ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİN CENGİZ
- دراسة للتجربتين السورية والتركية في دعم القطاع الزراعي
Study of the experiments for Syrian Arab Republic and Republic of Turkey in supporting agricultural sector
MAYA MOALLA
Yüksek Lisans
Arapça
2013
EkonomiTishreen UniversityTarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN MUALLA YÜCEOL
PROF. DR. MAHMUD MUSTAFA ALYO