Mehmed Senâyî Çelebi'nin Menâkıb-ı Emîr Sultân adlı eseri
Mehmed Senâyî Çelebi's work titled Menâkıb-ı Emîr Sultân
- Tez No: 950920
- Danışmanlar: PROF. DR. MELİHA YILDIRAN SARIKAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Türk Dili ve Edebiyatı, Religion, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Tarihi ve Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 214
Özet
Menâkıbnâmeler, İslam tarihinin büyük şahsiyetlerinin hayatlarını, kerametlerini, örnek alınacak hallerini anlatan ve İslam edebiyatında oldukça hacimli bir yer tutan bir türdür. Hicrî üçüncü yüzyılda hulefâ-i râşidîn ve ashâb-ı kirâmın faziletlerinin anlatılmasıyla ilk örneklerini verdikten sonra zamanla gelişerek tasavvuf büyüklerinin de kerametlerini anlatan bir tür haline gelmiştir. Osmanlı topraklarında yaşamış mutasavvıflar da bu menâkıbnâmelere konu olmuşlardır. Genel olarak bakıldığında hayatın her alanında, toplumla iç içe olmuş, yöneticilere yön vermiş, gazalara katılmış, Osmanlı topraklarının İslamlaşmasında büyük etkileri olmuş bu zâtlar, menkıbelerde de anlatıldığı üzere örnek bir Müslüman imajı taşımaktadırlar. Emîr Sultân hazretleri de bu imajı taşıyan ve tespit edilebildiği kadarıyla Osmanlı'da hakkında en çok menâkıbnâme telif edilen velîdir. Bu tezin konusu bu menâkıbnâmelerden biri olan Senâyî Çelebi'nin Menâkıb-ı Emîr Sultân adlı eseridir. Birinci bölümde tezkirelerden ve diğer kaynaklardan istifade edilerek müellifin bir biyografisi oluşturulmaya çalışılmıştır. Eserlerine dair elde ettiğimiz yeni bulgular da bu bölüme eklenmiştir. İkinci bölümde öncelikle Menâkıb-ı Emîr Sultân'ın muhtevası ve özellikleri hakkında detaylı bilgiler verilmiştir. Bu bölümün devamında Emîr Sultân hazretleri ve halifeleri hakkında kaleme alınan ve bugüne kadar tespit edilebilen bütün menâkıbnâmeler, menkıbelerinin unsurları üzerinden karşılaştırılmıştır. Menkıbelerin menâkıbnâmelerde yer alıp almadığı, ilk defa hangi menâkıbnâmede rivayet edildiği, kimler tarafından rivayet edildiği, kişiler, zaman ve mekân gibi unsurları gösteren tablolar bu bölümde bulunmaktadır. Son olarak bu tablolardan elde edilen verilerden yola çıkılarak bütün Emîr Sultân menâkıbnâmeleri hakkında genel bir değerlendirme yapılmıştır. Üçüncü bölümde ise Senâyî Çelebi'nin Menâkıb-ı Emîr Sultân adlı eserinin günümüze ulaşan tek nüshasının tavsifi yapılmış ve metnin kurulmasında takip edilen usule dair hususlar aktarıldıktan sonra eserin transkripsiyon alfabesine aktarılmış hali sunulmuştur. Müellif hakkında kaynaklarda bulunan bilgiler, faydalı olacağı düşüncesiyle ekler kısmında toplu halde verilmiştir.
Özet (Çeviri)
Menâkıbnâmes are a genre that describes the lives, miracles, and exemplary deeds of great figures in Islamic history, occupying a significant place in Islamic literature. After first emerging in the third century AH with accounts of the virtues of the Rightly Guided Caliphs and the Noble Companions, this genre evolved over time to include narratives of the miracles of Sufi masters. Sufis who lived in Ottoman territories also became subjects of these menâkıbnâmes. Generally speaking, these individuals—who were involved in every aspect of life, intertwined with society, guided rulers, participated in military campaigns, and had a significant impact on the Islamization of Ottoman territories—are regarded as exemplary. Muslims in the eyes of believers, as depicted in the menâkıb. Emir Sultan, moreover, is the saint who embodies this image and, as far as can be determined, is the subject of the highest number of menâkıbnâmes written in the Ottoman Empire. The subject of this thesis is one of these menâkıbnâmes, Senâyî Çelebi's Menâkıb-ı Emîr Sultân. In the first section, an attempt is made to construct a biography of the author by making use of tezkires and other sources. New findings concerning his works have also been added to this section. The second section provides detailed information on the content and characteristics of Menâkıb-ı Emîr Sultân. In the continuation of this section, all the menâkıbnâmes written about Emir Sultan and his caliphs that have been identified to date are compared based on the elements of their menkıbes. Tables included in this section show whether the menkıbes appear in the menâkıbnâmes, in which menâkıbnâmes they were first narrated, who narrated them, and elements such as persons, time, and place. Finally, based on the data obtained from these tables, a general evaluation of all Emir Sultan menâkıbnâmes is presented. In the third section, the only surviving copy of Senâyî Çelebi's Menâkıb-ı Emîr Sultân is described. After discussing the methodology followed in compiling the text, the work is transcribed using the transcription alphabet. Information about the author found in the sources is provided collectively in the appendices, as it is considered useful.
Benzer Tezler
- İstanbul'da günlük yaşam sahnelerinin Türk resim sanatına yansımaları
Reflections on the Turkish painting art of daily life scenes in Istanbul
EVREN KARAYEL GÖKKAYA
Sanatta Yeterlik
Türkçe
2012
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
PROF. AYDIN AYAN
- XVII. ve XVIII. yüzyıl kaynaklarına göre Kütahya'lı şairler
In the sources of the XVII. and XVIII. centuries Kütahya's poets
MURAT DEĞER
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Türk Dili ve EdebiyatıDumlupınar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. KADİR GÜLER
- 19. yüzyılda Osmanlı'da Batı anlayışı doğrultusunda manzara resmi
Başlık çevirisi yok
AHMET ÖZEL
Sanatta Yeterlik
Türkçe
1996
Güzel SanatlarMarmara ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
PROF. DR. ERGİN İNAN
- Yavuz Er Sinan Camii restorasyon projesi
Yavuz Er Sinan Mosque restoration project
MÜBERRA ŞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP ERES ÖZDOĞAN
- Bir geçiş dönemi olarak İstanbul'da 3. Ahmet Devri mimarisi
Ottoman architecture in İstanbul during the period of Ahmet 3. (1703-1730)
GÜLÇİN CANCA
Doktora
Türkçe
1999
Sanat TarihiMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEKİ SÖNMEZ