Susurluk-Orhaneli Alt Havzası'nın coğrafi potansiyeli ve sürdürülebilir yönetimi
Geographic potential and sustainable management of the Susurluk-Orhaneli Sub-Basin
- Tez No: 950926
- Danışmanlar: PROF. DR. NURİYE GARİPAĞAOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Coğrafya, Geography
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Coğrafya Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Coğrafya Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 314
Özet
Bu çalışma, Susurluk Havzası'nın doğu sınırını meydana getiren Orhaneli Çayı Havzası'nın fiziki ve beşeri coğrafya özelliklerini bütüncül bir yaklaşımla değerlendirerek, sürdürülebilir havza yönetimi açısından taşıdığı potansiyeli ortaya koymayı amaçlamaktadır. Araştırmada, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), Uzaktan Algılama (UA) ve Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) yöntemlerinden yararlanılmıştır. Araştırma sahasının verileri, arazi çalışmaları, kurumlardan alınan veriler ve uzaktan algılama temelli raster verilerden elde edilmiştir. Çalışmada, doğal ortam-insan etkileşimi çerçevesinde havzanın jeoloji, jeomorfoloji, klimatoloji, hidrografya, toprak ve bitki örtüsü özellikleri ile nüfus, yerleşme, ekonomik faaliyetler ve arazi kullanımı unsurları detaylı şekilde analiz edilmiştir. Havzanın coğrafi ortam sorunları kapsamında, hava kirliliği, su kirliliği, toprak kirliliği ve biyoçeşitliliğe yönelik tehditler değerlendirilerek önerilerde bulunulmuştur. Tehlike duyarlılık analizlerinde, deprem, heyelan, erozyon, taşkın, sel, kuraklık, orman yangını gibi doğal afetlerin yanı sıra, antropojenik kaynaklı çevresel baskılar da dikkate alınmıştır. AHS yöntemiyle bu tehlikelere ait duyarlılık haritaları üretilmiştir. Orhaneli Çayı Havzası'nın yönetim ve planlamasına ilişkin havza yönetim planlama modeli oluşturulmuştur. Doğal ortam koşullarına (jeoloji-jeomorfoloji, iklim, hidrografya, toprak-bitki örtüsü) ve beşerî faktörlere (yerleşim, tarım, sanayi, orman, çayır-mera) dayalı olarak dokuz alt başlıkta değerlendirilmiştir. Ayrıca 2050 yılına yönelik arazi kullanım ve örtü değişim senaryoları oluşturulmuş, bu senaryolar ışığında sürdürülebilir planlama stratejileri geliştirilmiştir. Uygunluk analizleriyle yerleşim, tarım, sanayi, orman ve mera gibi alanların mekânsal planlaması yapılmış, doğal kaynakların verimli ve dengeli kullanımı hedeflenmiştir. Araştırma sonucunda Orhaneli Çayı Havzası'nın yüksek bir doğal potansiyele sahip olduğu, ancak bu potansiyelin plansız kullanım nedeniyle çevresel tehditlerle karşı karşıya olduğu belirlenmiştir. Bu bağlamda havzanın yönetimi siyasi-idari sınırlar yerine hidrolojik sınırlar esas alınarak planlanmalı, yerel ve bölgesel kurumların katılımıyla teknolojik ve sürdürülebilir bir havza yönetim modeli uygulanmalıdır. Elde edilen bulgular, Orhaneli Çayı Havzası'nda uygulanabilecek coğrafi temelli sürdürülebilir yönetim yaklaşımlarına yönelik somut öneriler sunmakta; diğer havzalar için de örnek teşkil edecek bir model ortaya koymaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to reveal the potential of the Orhaneli Stream Basin forming the eastern boundary of the Susurluk Basin for sustainable watershed management by holistically evaluating its physical and human geographical characteristics. The research utilizes Geographic Information Systems (GIS), Remote Sensing (RS), and the Analytical Hierarchy Process (AHP) methods. Data were obtained through fieldwork, institutional sources, and remote sensing-based raster datasets. Within the framework of natural environment human interaction, the basin's geological, geomorphological, climatological, hydrographical, pedological, and vegetation characteristics were thoroughly analyzed, along with demographic patterns, settlement structure, economic activities, and land use elements. In terms of geographical environmental issues, threats related to air, water, and soil pollution as well as biodiversity were assessed, and recommendations were proposed. Hazard susceptibility analyses considered both natural disasters such as earthquakes, landslides, erosion, floods, droughts, and forest fires and anthropogenic environmental pressures. Sensitivity maps for these hazards were produced using the AHP method. A watershed management and planning model was developed for the Orhaneli Stream Basin. This model was evaluated under nine subheadings based on natural environmental conditions (geology-geomorphology, climate, hydrography, soil-vegetation) and human factors (settlements, agriculture, industry, forest, pasture-meadow). Additionally, land use and land cover change scenarios for the year 2050 were constructed, and sustainable planning strategies were developed accordingly. Spatial planning analyses were conducted for settlements, agriculture, industry, forests, and pastures, with the goal of ensuring the efficient and balanced use of natural resources. The results indicate that while the Orhaneli Stream Basin possesses high natural potential, it faces significant environmental threats due to unplanned usage. In this context, the basin should be managed based on hydrological boundaries rather than political administrative ones. A technologically informed and sustainable watershed management model should be implemented with the participation of local and regional institutions. The findings offer concrete proposals for geographically based sustainable management approaches applicable in the Orhaneli Stream Basin and serve as a model for other basins.
Benzer Tezler
- İklim değişikliğinin hidro-meteorolojik parametrelere etkisi
Impact of climate change on hydro-meteorological parameters
GAMZE TUNCER
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Çevre MühendisliğiSakarya Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OSMAN SÖNMEZ
- Sonlu elemanlar metodu ile tünel modellemesi ve bir uygulama
Modelling of tunnel using finite element method and a case study
HÜSEYİN KÖKÇÜOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
İnşaat MühendisliğiGazi Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF.DR. NAİL ÜNSAL
- Manyas-Susurluk-Kepsut (Balıkesir) civarının jeolojisi
The Geology Susurluk-Kepsut-Area (Balıkesir)
H. SERDAR AKYÜZ
- Susurluk Havzası nehirlerinde su kalitesi trendlerinin belirlenmesi
Detection of water quality trends in the rivers of the Susurluk Basin
SERDAR KALAYCI
Yüksek Lisans
Türkçe
1997
İnşaat MühendisliğiSelçuk Üniversitesiİnşaat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YÜKSEL BURDURLU
- Susurluk havzasında fiziki coğrafya özelliklerinin nüfus ve yerleşmeye etkileri (2 cilt)
Başlık çevirisi yok
AYNUR İSTANBULLUOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
1993
CoğrafyaMarmara ÜniversitesiCoğrafya Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. RAMAZAN ÖZEY