Tarıma dayalı su ürünleri organize sanayi bölgesi: Potansiyel Aydın örneği
Agriculture based aquaculture organized industrial zone: Potential Aydın case study
- Tez No: 951433
- Danışmanlar: PROF. DR. DENİZ ÇOBAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Su Ürünleri, Aquatic Products
- Anahtar Kelimeler: Aydın, su ürünleri sektörü, Tarıma dayalı ihtisas organize sanayi bölgesi, TDİOSB, Aydın, Aquaculture sector, Agriculture-based specialized organized ındustrial zone, TDİOSB
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Aydın Adnan Menderes Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Su Ürünleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Su Ürünleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 109
Özet
Amaç: Bu çalışmanın amacı; su ürünleri sektöründe dikey entegrasyon modeliyle faaliyet gösteren firmaların farklı üretim tesislerine (kuluçkahane, yem fabrikası, deniz ağ kafesi, işleme tesisi vb.) ilişkin yapısal, yönetsel ve sektörel analizi ile birlikte Su Ürünleri Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi (TDİOSB)'nin etkinliğini değerlendirmektir. Çalışma ile su ürünleri üretiminde karşılaşılan yapısal sorunlar ve risklerin azaltılmasında TDİOSB modelinin; firmaların bu yapıya ilişkin algı, tutum ve beklentileri analiz edilmektedir. Materyal ve Yöntem: Çalışmada örnekleme yöntemi olarak tam sayım yöntemi kullanılmış olup, Tarım ve Orman Bakanlığı (TOB) kayıtlarında mevcut Aydın ilinde su ürünleri sektöründe faaliyet gösteren dokuz firma çalışma kapsamına alınmıştır. Firma temsil yetkilileriyle yüz yüze görüşmelerde yetkililere 30 sorudan oluşan bir anket uygulanmıştır. Veriler, 5'li Likert ölçeğine dayalı olarak yapılandırılmıştır. Betimsel istatistik teknikleriyle de analiz edilmiştir. Bulgular: Aydın ilinde 2000–2023 döneminde su ürünleri üretiminin 13,5 katı oranında önemli bir artış gösterdiği tespit edilmiştir. Türkiye genelinde ise 6 katı oranındaki artış, su ürünleri yetiştiriciliğinin stratejik bir sektör olarak benimsendiğini ve ülke genelinde yaygınlaştığını göstermektedir. Ancak Aydın'daki üretim artışı, yüksek dalgalanma eğilimiyle dikkat çekmiştir. Sektör, özellikle işleme tesisleri, deniz kafes yetiştiriciliği ve yem üretimi gibi alanlarda yoğunlaşmaktadır. Firmalardan üçü fiyat kaynaklı pazarlama sorunu yaşarken, sekizi ihracat yaptığını belirtmiştir. İhracat pazarları, ağırlıklı olarak Avrupa kıtasına yönelmiş olup, firmaların kalite ve lojistik kapasitesi yüksek görünmektedir. En çok karşılaşılan sorunlar arasında rekabet baskısı, döviz kuru dalgalanmaları ve yüksek enflasyon yer almaktadır. Firmaların büyük çoğunluğu GLOBALG.A.P. ve ASC gibi uluslararası sertifikalara sahiptir. Bu durum, sektörün sürdürülebilirlik, kalite yönetimi ve çevresel sorumluluk açısından kurumsallaştığını göstermektedir. TDİOSB'ye yönelik algı yüksektir. Tüm katılımcılar, TDİOSB'nin bölge ekonomisine, istihdama ve ihracata katkı sağlayacağına inanmaktadır. Ayrıca %100'lük bir katılım ile TDİOSB'nin çevre dostu yapısına güven duyulmakta, bu da çevreci üretim altyapısına yönelik yüksek beklentiyi yansıtmaktadır. Sonuç: TDİOSB'nin Aydın'da kurulması durumunda, ihracat deneyimine sahip ve kalite-çevre standartlarına uyumlu firmalar arasında güçlü bir kümelenme sağlanabileceği gözlemlenmiştir. Bu yapı, fiyatlandırma ve uluslararası rekabet gibi sorunlara ortak çözümler geliştirme imkânı sunacaktır. TDİOSB'nin, sektörel verimliliği artırarak bölgesel kalkınmaya ve yatırım ortamının güçlenmesine katkı sağlayacağı görülmüştür. Bulgular, karar alıcılar için stratejik yol haritası sunmaktadır. TDİOSB'nin, üretim altyapısının güçlendirilmesi, pazarlama sorunlarının azaltılması ve çevre dostu üretim modellerinin yaygınlaştırılması açısından sektöre stratejik katkılar sunabileceği anlaşılmaktadır. Katılımcıların TDİOSB'ye yüksek düzeyde güven duyması, bu modelin istihdam, ihracat ve tarım-sanayi entegrasyonu gibi alanlarda kalkınmayı teşvik edeceğini ortaya koymaktadır. Ayrıca, çevresel sürdürülebilirlik uygulamalarının TDİOSB bünyesinde şeffaf ve görünür biçimde sürdürülmesi, toplumsal destek ve yerel katılım açısından önem arz etmektedir. Bu çerçevede, TDİOSB'nin yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda çevresel ve sosyal boyutları da içeren bütüncül bir kalkınma modeli olarak ele alınması önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
Objective: The aim of this study is to evaluate the effectiveness of the Aquaculture Based Specialized Organized Industrial Zone (TDİOSB) together with the structural, managerial and sectoral analysis of the different production facilities (hatchery, feed factory, sea net cage culture, fish processing facility, etc.) of the companies operating in the aquaculture sector with vertical integration model. The study analyzes the perceptions, attitudes and expectations of the firms regarding this structure, and the effectiveness of the TDİOSB model in reducing the structural problems and risks encountered in aquaculture production. Material and Methods: In the study, the full census method was used as the sampling method and nine companies operating in the aquaculture sector in Aydın province, which are available in the records of the Ministry of Agriculture and Forestry (MoAF), were included in the study. A questionnaire consisting of 30 questions was applied to the company representatives in face-to-face interviews. The data were structured based on a 5-point Likert scale. It was also analyzed with descriptive statistical techniques. Results: It has been determined that aquaculture production in Aydın province has shown a significant increase of 13.5 times in the period 2000-2023. The 6-fold increase in Turkey shows that aquaculture has been adopted as a strategic sector and has become widespread throughout the country. However, the increase in production in Aydın has attracted attention with its high fluctuation tendency. The sector is particularly concentrated in areas such as processing facilities, sea cage farming and feed production. While three of the companies have marketing problems due to price, eight of them stated that they export. Export markets are predominantly oriented towards the European continent, and the quality and logistics capacity of the companies seem to be high. Competitive pressure, exchange rate fluctuations and high inflation are among the most common problems. The majority of companies have international certificates such as GLOBALG.A.P. and ASC. This shows that the sector is institutionalized in terms of sustainability, quality management and environmental responsibility. Perception of the TDİOSB is high. All participants believe that TDİOSB will contribute to the regional economy, employment and exports. In addition, 100% of respondents have confidence in the environmentally friendly structure of TDİOSB, which reflects a high expectation for an environmentally friendly production infrastructure. Conclusion: It has been observed that the establishment of the TDİOSB in Aydın could create a strong cluster of companies with export experience and compliance with quality and environmental standards. This structure would offer the opportunity to develop joint solutions to issues such as pricing and international competition. It has been observed that the TDİOSB would contribute to regional development and strengthen the investment climate by increasing sectoral efficiency. The findings provide a strategic roadmap for decision-makers. It is understood that the TDİOSB could make strategic contributions to the sector by strengthening production infrastructure, mitigating marketing problems, and promoting environmentally friendly production models. Participants' high level of trust in TDİOSB demonstrates that this model will foster development in areas such as employment, exports, and agriculture-industry integration. Furthermore, the transparent and visible maintenance of environmental sustainability practices within TDİOSB is crucial for fostering social support and local participation. In this context, it is recommended that TDİOSB be considered a holistic development model encompassing not only economic but also environmental and social dimensions.
Benzer Tezler
- Tekirdağ İli Merkez İlçesinde tarım alanlarının amaç dışı kullanımı
Başlık çevirisi yok
KAMİLE GÜLGEZEN
- Düzce ili'nin CBS ve uzaktan algılama tabanlı tarım coğrafyası
GIS and remote sensing based agricultural geography of Düzce province
EMİNE KOÇAK
- Profile of priority substances and toxicity assessments of wastewater treatment plants in Istanbul
İstanbul ili atıksu arıtma tesislerinde öncelikli maddelerin profili ve toksisite değerlendirilmesi
RAHİME İCLAL BİRTEK
Doktora
İngilizce
2023
Çevre Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İZZET ÖZTÜRK
