Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin etkili okul algıları ile sergiledikleri rol fazlası davranışlar arasındaki ilişki
The relationship between the effective school perceptions of teachers working in secondary education instituations and their extra role behaviors
- Tez No: 951800
- Danışmanlar: DOÇ. DR. GÜL KURUM TİRYAKİOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Etkili okul, Ortaöğretim kurumları, Rol fazlası davranış, Öğretmen, Effective school, Secondary education institutions, Extra-role behavior, Teacher
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Trakya Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 129
Özet
Bu araştırmanın amacı ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin etkili okul algıları ile sergiledikleri rol fazlası davranışları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Kırklareli ili merkezinde ve altı ilçesinde yer alan kamu ortaöğretim kurumlarında görev yapan 1187 öğretmen oluşturmaktadır. Örneklem seçiminde tabakalı örnekleme tekniğinden yararlanılmıştır. Bu kapsamda 374 öğretmen araştırmaya dâhil edilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak“Etkili Okul Ölçeği”(Abdurrezzak ve Uğurlu, 2019) ve“Öğretmenlerin Sergiledikleri Rol Fazlası Davranışlar Ölçeği”(Güner Demir, 2015) katılımcılara uygulanmıştır. Verilerinin analizi için ve faktörlerin uyum iyiliği değerlerini doğrulayabilmek amacıyla istatiksel analiz programları kullanılmıştır. Veri analizinde yüzde, frekans, aritmetik ortalama ve standart sapma gibi betimsel istatistik teknikleri kullanılmıştır. Katılımcıların cinsiyet, eğitim durumu ve çalıştıkları okul türü değişkenine göre görüşlerinin karşılaştırılmasında T-testi; mesleki kıdem değişkenine göre görüşlerinin karşılaştırılmasında Kruskal Wallis-H testi kullanılmıştır. Öğretmenlerin etkili okula ilişkin görüşlerinin sergiledikleri rol fazlası davranışlar ile olan ilişkisinin düzeyini ya da miktarını ve yönünü açıklayabilmek için Pearson Korelasyon analiz testi uygulanmıştır. Anlamlılık testlerinde α=.05 anlamlılık düzeyi esas alınmıştır. Araştırmada ulaşılan sonuçlara göre, öğretmenlerin etkili okul kapsamında en fazla katıldıkları boyutun öğretmenler olduğu ve en az katıldıkları boyutların ise öğrenciler ve veliler olduğu görülmüştür. Araştırmaya katılan öğretmen görüşleri Etkili Okul Ölçeğinde cinsiyet değişkeni açısından anlamlı bir farklılık göstermemiştir. Fakat katılımcıların, mesleki kıdem, eğitim durumu ve çalıştıkları okul türü değişkenlerine göre görüşlerinde anlamlı bir farklılık gözlemlenmiştir. Öğretmenler en fazla destekleyici rol fazlası davranışlarda bulunmaktadırlar. Katılımcılar, öğretmenlerin en fazla sergiledikleri destekleyici rol fazlası davranışlar öğrencilerin sosyal etkinliklere katılabilmesi için kendi imkanlarını kullanmaları olarak düşünmektedirler. Öğretmenlerin en az düzeyde sergilediği destekleyici rol fazlası davranış ise okulda gönüllülük gerektiren çalışmalara istekli olmama ifadesini görmektedirler. Katılımcılar, öğretmenlerin müdahaleci olarak en fazla sergiledikleri davranış olarak okuldaki sorunları okul yöneticileriyle tartışma olarak görmektedirler. En az düzeyde sergiledikleri müdahaleci rol fazlası davranış olarak ise öğretmen arkadaşlarını uyarmasıdır. Katılımcıların cinsiyet değişkenine göre bakıldığında; erkek öğretmenler kadın öğretmenlere kıyasla daha fazla müdahaleci rol fazlası davranışlarda bulunmaktadırlar. Mesleki kıdem, eğitim durumu ve çalıştıkları okul türü değişkenlerine göre katılımcıların görüşleri arasında istatiksel açıdan anlamlı bir fark gözlemlenmiştir. Öğretmenlerin etkili okul algıları ile sergiledikleri rol fazlası davranışları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur.
Özet (Çeviri)
The purpose of this study is to examine the relationship between effective school perceptions and the extra-role behaviors exhibited by teachers working in secondary schools. The relational screening model was used in this study. The universe of the study consists of 1187 teachers working in public secondary schools located in the city center of Kırklareli and its six districts. Stratified sampling technique was used in sample selection. In this context, 374 teachers were included in the study.In the study, the“Effective School Scale”(Abdurrezzak & Uğurlu, 2019) and the“Extra-Role Behaviors of Teachers Scale”(Güner Demir, 2015) were applied to the participants as data collection tools. Statistical analysis programs were used to analyze the data and to verify the goodness of fit values of the factors. Descriptive statistics techniques such as percentage, frequency, arithmetic mean and standard deviation were used in the data analysis. T-test was used to compare the opinions of the participants according to the variables of gender, education status and the type of school they work in; Kruskal Wallis-H test was used to compare their opinions according to the variable of professional seniority. Pearson Correlation analysis test was applied to explain the level or amount and direction of the relationship between the opinions of the teachers about effective school and the extra-role behaviors they exhibited. In the significance tests, α=.05 significance level was taken as the basis. According to the results of the research, it was seen that the dimension that teachers agreed with the most within the scope of effective school was teachers and the dimensions that they agreed with the least were students and parents. The opinions of the teachers who participated in the research did not show a significant difference in terms of gender variable in the Effective School Scale. However, a significant difference was observed in the opinions of the participants according to the variables of professional seniority, educational status and the type of school they worked in. Teachers exhibit the most supportive extra-role behaviors. Participants think that the most supportive extra-role behaviors exhibited by teachers are using their own resources so that students can participate in social activities. The least supportive extra-role behavior exhibited by teachers is the expression of not being willing to do volunteer work at school. Participants see the most intervening behaviors exhibited by teachers as discussing problems at school with school administrators. The least intervening extra-role behavior exhibited by teachers is warning their fellow teachers. When the gender variable of the participants is examined; male teachers exhibit more intervening extra-role behaviors compared to female teachers. A statistically significant difference was observed between the participants' opinions according to the variables of professional seniority, educational status and the type of school they work in. A positive significant relationship was found between the effective school perceptions of teachers and the extra-role behaviors they exhibit.
Benzer Tezler
- Okullarda kimlik oluşturma sürecinde imaj ve okul kültürü etkileşimine dair bir regresyon modeli
A regression model concerning the interaction between image and school culture in the process of the creation of identity of schools
NESLİHAN CEYLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimCumhuriyet ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSMAİL HAKKI KIZILOLUK
DOÇ. DR. CELAL TEYYAR UĞURLU
- Ortaöğretim kurumlarında okul kültürünün karşılaştırmalı analizi: Türkiye ve Azerbaycan örneği
Comparative analysis of school culture in secondary education institutions: The case of Türkiye and Azerbaijan
ELNUR CAN MUHAMMEDOĞLU
Doktora
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TEMEL ÇALIK
- Okullardaki stratejik planlamanın okul etkililiği üzerindeki etkisi
Impact of strategic planning in schools on school effectiveness
ALİ YALÇIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ATİLA YILDIRIM
- Resmi ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmen ve yöneticilerin okulda hesap verebilirliğe ilişkin görüşleri(Altındağ ilçesi örneği)
Public high school teachers' and principals' opinions about accountability in school(Example of Altındag province)
FERHAT PAMUKCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Eğitim ve ÖğretimHacettepe ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT ÖZDEMİR
- Lider öğretmen yeterliliklerinin incelenmesi üzerine empirik bir araştırma
An empirical study on the analysis of teacher leader adequacy
SEZGİN ÇEKÜÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Bölümü
PROF. DR. AYŞEN BAKİOĞLU