Yöneticilere özgü yapay zeka yetkinlik setinin oluşturulması
Developing an artificial intelligence competency set for managers
- Tez No: 952123
- Danışmanlar: PROF. DR. SELÇUK KARAMAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Yönetim Bilişim Sistemleri, Management Information Systems
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Yönetim Bilişim Sistemleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 100
Özet
Yapay zekâ (YZ) teknolojilerinin yönetim süreçlerinde dönüştürücü etkiler yarattığı ve bu teknolojilere uyum sağlama sürecinde yöneticilerin belirli yetkinliklere ihtiyaç duyduğu bilinmektedir. Alandaki uygulama deneyimlerinden yola çıkarak kamu ve özel sektörde yöneticilerin YZ çağındaki rol değişimlerini ve yetkinlik ihtiyaçlarını inceleyen araştırmaların, yapay zekâ entegrasyonunun sürdürülebilirliği açısından önemli olduğu düşünülmektedir. Bu noktadan hareketle çalışmanın amacı, YZ teknolojilerinin yönetsel etkilerini analiz etmek ve yöneticilerin bu dönüşüme uyum sağlayabilmek için ihtiyaç duyduğu bilgi, beceri ve tutumları ortaya koymaktır. Bu amaca ulaşabilmek için kamu ve özel sektörde görev yapan yöneticiler, BT (Bilişim Teknolojileri) personeli ve uzmanlardan oluşan 55 katılımcı ile yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşmelerden elde edilen veriler içerik analizi yöntemiyle değerlendirilmiştir. Yapılan analizler sonucunda yapay zekânın iş süreçlerini otomatize ederek veri odaklı karar almayı güçlendirdiği, insan-makine iş birliğini teşvik ettiği ve değişim yönetimi gereksinimlerini artırdığı belirlenmiştir. Bu dönüşüm karşısında yöneticilerin ihtiyaç duyduğu yetkinlikler; bilgi (YZ prensipleri, etik ve hukuki düzenlemeler), beceri (veri okuryazarlığı, yapay zekâ okuryazarlığı, komut mühendisliği, değişim yönetimi), tutum (öğrenmeye açıklık, yeni teknolojilere açıklık), deneyim ve bağlam boyutlarında tanımlanmıştır. Ayrıca, yapay zekânın sorumlu kullanımına yönelik şeffaflık, algoritmik adalet, veri güvenliği, insan merkezli yaklaşım ve sosyal sorumluluk gibi ilkelerin kritik olduğu ortaya konmuştur. Bu araştırmada, YZ çağında yöneticilerin karşılaştığı dönüşüm sürecini yönetebilmeleri amacıyla yetkinlik gelişimi, etik liderlik ve değişim yönetimine yönelik ilkelere dayalı bir yönetişim yaklaşımı önerilmiştir.
Özet (Çeviri)
It is well known that artificial intelligence (AI) technologies create transformative effects in management processes and that managers need specific competencies to adapt to these technologies. Research examining the changing roles and competency needs of managers in the age of AI, based on practical experiences from the field, is considered crucial for the sustainability of AI integration in both the public and private sectors. Based on this premise, the aim of this study is to analyze the managerial impacts of AI technologies and to identify the knowledge, skills, and attitudes managers need to adapt to this transformation. To achieve this goal, semi-structured interviews were conducted with 55 participants, including managers, IT (Information Technology) personnel, and experts working in the public and private sectors. The data obtained from the interviews were analyzed using content analysis. The findings indicate that AI strengthens data-driven decision-making by automating business processes, promotes human-machine collaboration, and increases the need for change management. The competencies required by managers in response to this transformation were defined in terms of knowledge (AI principles, ethical and legal regulations), skills (data literacy, AI literacy, prompt engineering, change management), attitudes (openness to learning, openness to new technologies), as well as experience and contextual dimensions. Additionally, the study highlights the critical importance of principles such as transparency, algorithmic fairness, data security, a human-centered approach, and social responsibility for the responsible use of AI. Based on these insights, the research proposes a governance approach grounded in principles of competency development, ethical leadership, and change management to enable managers to effectively navigate the transformation process in the AI era.
Benzer Tezler
- Duygusal zekanın yönetici etkinliğindeki rolünün kadın yöneticiler bağlamında incelenmesi ve bir araştırma
Examining the role of the emotional intelligence on management effectiveness in terms of women managers, and a research
ESRA PAMUKOĞLU
- Ar-Ge projelerinde risk ve performans yönetiminde ödül-ceza modelleri ve hibrit çok kriterli karar verme karşılaştırılması
Comparison of reward-penalty models and hybrid multi-criteria deci̇si̇on maki̇ng i̇n R&D project ri̇sk and performance management
EZGİ GÜL DİNÇER
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiSakarya ÜniversitesiMühendislik Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SAFİYE SENCER
- Machine learning applications for time series analysis
Zaman serileri analizi için makine öğrenmesi uygulamaları
MERT CAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Matematikİstanbul Teknik ÜniversitesiMatematik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ATABEY KAYGUN
- Unintended consequences of generative AI in product ideation: A product management perspective
Ürün fikir geliştirme sürecinde üretken yapay zekânın istenmeyen sonuçları: Ürün yönetimi perspektifi
TUĞÇE GÜLTEKİN ATLI
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
İşletmeİstanbul Teknik Üniversitesiİşletme Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DENİZ TUNÇALP
- İnsan kaynakları personel alım sürecinde yapay zekanın kullanımı
Usage of artificial intelligence in human resources recruitment processes
NİMET SAYĞILI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
İşletmeMersin Üniversitesiİşletme Bilgi Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEMİLE ÇELİK