Cultural adaptation and feasibility of SOLAR on reducing psychological distress among mental health and psychosocial support (MHPSS) workers post-earthquake in Türkiye: Proof of concept
Türkiye'de deprem sonrası ruh sağlığı ve psikososyal destek (MHPSS) çalışanlarının psikolojik sıkıntılarını azaltmada SOLAR'ın kültürel adaptasyonu ve uygulanabilirliği: Kavram kanıtı
- Tez No: 952303
- Danışmanlar: DOÇ. DR. CEREN ACARTÜRK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Koç Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 99
Özet
Türkiye'de 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen depremler, hem afetzedeler hem de afetzedelere ülke çapında destek verenler üzerinde önemli bir psikolojik etki yaratmıştır. Bu tür felaketler sırasında ve sonrasında birincil bakım sağlayan ruh sağlığı ve psikososyal destek (MHPSS) çalışanlarının sıklıkla ikincil travmatik stres ve psikolojik sıkıntı yaşadıkları bilinmektedir. Kritik rollerine ve ruh sağlığı üzerindeki doğrudan etkilerine rağmen, kendi ruh sağlığı ihtiyaçlarını ele alan müdahaleler sınırlıdır. Bu kavram kanıtlama çalışması, Yaşama Uyum ve Dayanıklılık Becerileri (SOLAR) müdahale programının kültürel olarak uyarlanmış bir versiyonunun Türkiye'deki MHPSS çalışanları arasında kültürel adaptasyonunu, uygulanabilirliğini ve olası etkilerini değerlendirmeyi amaçlamıştır. Bu amaçla, öncelikle SOLAR'ın çevirisi ve kültürel adaptasyonu, Ekolojik Geçerlilik Modeli (Bernal vd., 2025) kullanılarak yürütülmüştür. Kültürel adaptasyonu ve uygulanabilirliğini test etmek için karma yöntemli, tek gruplu ön-son tasarım kullanılmıştır. Subklinik düzeyde sıkıntı yaşayan, intihar riski olmayan, en az 18 yaşında olan ve depremzedelerle aktif olarak çalışan 11 MHPSS çalışanı (%91'i kadın; ortalama yaş = 28.3) uyarlanmış SOLAR müdahalesine katılmıştır. Kessler Psikolojik Sıkıntı Ölçeği (K10), Hasta Sağlık Anketi-9 (PHQ-9), Yaygın Anksiyete Bozukluğu-7 (GAD-7) ve İkincil Travmatik Stres Ölçeği (STSS) gibi nicel ölçümler başlangıçta ve müdahale sonrasında uygulanmıştır. Fizibilite sonuçları hesaplanmıştır. Süreç değerlendirme görüşmeleri yapılmış ve tematik analiz kullanılarak analiz edilmiştir. Nicel sonuçlar, ikincil travmatik stres, depresif semptomlar ve anksiyete semptomlarında büyük etki büyüklükleriyle anlamlı düşüşler gösterirken, psikolojik sıkıntı klinik anlamlılık göstermemiş ancak orta düzeyde etki büyüklüğü göstermiştir. Fizibilite sonuçları kabul edilebilir seviyeleri temsil etmektedir: uygunluk oranı (%67,9), çalışmaya alım oranı (%100), ve bırakma oranı (%26,6). Tematik analiz, duygusal düzenleme için öğrenilen ve mesleki işlevsellik için yararlı olan becerilerde yüksek program kabul edilebilirliği ve algılanan faydalar bildirmiştir. Kültürel olarak uyarlanmış SOLAR, afet sonrası bir ortamda MHPSS çalışanları için kültürel açıdan uygun, uygulanabilir ve potansiyel olarak etkili görünmektedir. Bu bulgular, kontrollü çalışmalarla daha büyük örneklemlerde daha fazla değerlendirme yapılmasını önermekte ve insani yardım bağlamlarında MHPSS profesyonellerinin ruh sağlığı ihtiyaçlarının ele alınmasının önemini vurgulamaktadır.
Özet (Çeviri)
The earthquakes that occurred in Türkiye on February 6, 2023, had a significant psychological impact on both survivors and those supporting survivors across the country. It is known that mental health and psychosocial support (MHPSS) workers who provide primary care during and after such disasters often experience secondary traumatic stress and psychological distress. Despite their critical role and direct impact on mental health, interventions addressing their own mental health needs are limited. This proof-of-concept study aimed to evaluate the cultural adaptation, feasibility, and possible effects of a culturally adapted version of Skills for Life Adjustment and Resilience (SOLAR) intervention program among MHPSS workers in Türkiye. For this purpose, first the translation of SOLAR and its cultural adaptation were conducted, by using Ecological Validity Modal (Bernal et al., 2025). A mixed-method, single-group pre-post design was used to test cultural adaptation and feasibility. 11 MHPSS workers (91% female; mean age = 28.3 years), who have subclinical level of distress, no suicidal risk, are at least 18 years of age, and working actively with the earthquake survivors, participated in the adapted SOLAR intervention. Quantitative measures including the Kessler Psychological Distress Scale (K10), Patient Health Questionnaire-9 (PHQ-9), Generalized Anxiety Disorder-7 (GAD-7), and Secondary Traumatic Stress Scale (STSS) were administered at baseline and post-intervention. Feasibility outcomes such as recruitment and dropout rates were calculated. Process evaluation interviews were conducted and analyzed using thematic analysis. Quantitative outcomes showed significant decreases in secondary traumatic stress, depressive symptoms, and anxiety symptoms with large effect sizes, while psychological distress did not show clinical significance. Feasibility outcomes represented acceptable levels: eligibility rate (67.9%), recruitment rate (100%), and dropout rate (26.6%). Thematic analysis reported high program acceptability and perceived benefits in skills learned for emotional regulation and useful for professional functioning. The culturally adapted SOLAR appears relevant, feasible, and potentially effective for MHPSS workers in a post-disaster setting. These findings suggest further evaluation in larger samples with controlled trials and highlight the importance of addressing the mental health needs of MHPSS professionals in humanitarian contexts.
Benzer Tezler
- Doğumsal üst ekstremite anomalilerinde değerlendirme profili oluşturulması
Generating an assessment profile of congenital upperextremity anomalies
İLKEM CEREN SIĞIRTMAÇ
- Depresif ve kaygı belirtilerine yönelik bütünleşik tanılar üstü bir müdahalenin uyarlanması ve etkisinin değerlendirilmesi
Adaptation and investigation of the effect of the unified protocol for transdiagnostic treatment of anxiety and depressive symptoms
ÖZGE ERARSLAN İNGEÇ
- Savaş ve iltica: Travmatik olaylara maruz kalmış geçici koruma statüsündeki Suriyeli kadınlara yönelik inceleme ve psikolojik müdahale
War and immigration: Implementing psychosocial interventions to Syrian refugee women who are exposed to psychological trauma
HALİME SEVDE ESKİCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Psikolojiİstanbul Şehir ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ZEYNEP CEREN ACARTÜRK
- Tarihi konaklama yapılarının doğuşu, gelişimi ve günümüzde çağdaş işlevle değerlendirilmesi: Edirne Rüstempaşa Kervansarayı örneği
The architectural evolution of historical accomodation buildings and their contemporary uses in present times: Case of Edirne Rüstempaşa Caravanserai
GAMZE FAHRİYE ERAYBAT
- Pelvik organ prolapsusunda vücut imajı ölçeği'nin kültürel adaptasyonu, güvenirlik-geçerliği ve vücut imajının farklı parametrelerle ilişkisinin incelenmesi
Cultural adaptation and reliability-validity of the body image in the pelvic organ prolapse questionnaire and examination of the relationships of body image with different parameters
İLAYNUR KUL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Fizyoterapi ve RehabilitasyonHacettepe ÜniversitesiTemel Fizyoterapi Ve Rehablitasyon Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERAP ÖZGÜL