İnternet bağımlılığının zihin kuramı performansına etkisinde çocukların sosyal yetkinliğinin aracı rolü
The mediator role of children's social competence in the effect of internet addiction on theory of mind performance
- Tez No: 952324
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ GİZEM TURGUT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Arel Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 114
Özet
Bu araştırmanın amacı, çocukların internet bağımlılığı düzeylerinin zihin kuramı işlevleri üzerindeki etkisinde sosyal yetkinlik düzeylerinin aracı rolünü incelemektir. Bu çalışma doğrultusunda çocuklarda internet bağımlılığı, sosyal yetkinlik ve zihin kuramı arasındaki ilişkilerin daha iyi anlaşılmasına katkı sağlanması, ayrıca sosyal becerilerin zihin kuramı gelişimindeki aracı rolüne yönelik farkındalık oluşturulması amaçlanmıştır. Araştırma ilişkisel tarama modeli çerçevesinde yürütülmüş olup, çalışma grubunu 3-6 yaş 154 okul öncesi dönemdeki çocuklar ve ebeveynleri oluşturmaktadır. Veriler, Demografik Bilgi Formu, Aile-Çocuk İnternet Bağımlılığı Ölçeği, Zihin Kuramı Ölçeği ve Sosyal Yetkinlik ve Davranış Değerlendirme Ölçeği aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmada elde edilen veriler üzerinde sırasıyla Pearson korelasyon analizi, basit ve çoklu doğrusal regresyon analizleri ile Hayes'in (2022) önerdiği PROCESS Makro Model 4 kullanılarak aracılık analizi uygulanmıştır. Korelasyon analizleri sonucunda, internet bağımlılığı ile zihin kuramı arasında (r = .18, p < .05) ve sosyal yetkinlik ile zihin kuramı arasında (r = .20, p < .05) anlamlı ve pozitif yönlü ilişkiler bulunmuştur. Regresyon analizleri, hem internet bağımlılığı hem de sosyal yetkinliğin zihin kuramı işlevlerini anlamlı düzeyde yordadığını ortaya koymuştur. Ancak, sosyal yetkinliğin aracılık rolünü test eden analizde, internet bağımlılığının zihin kuramı üzerindeki dolaylı etkisi istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Bootstrap yöntemiyle test edilen dolaylı etkinin güven aralığı sıfırı içermiş (B = 0.015, 95% GA [–0.0013, 0.0375]) ve bu nedenle sosyal yetkinliğin anlamlı bir aracı rol üstlenmediği sonucuna varılmıştır. Bu bulgular, sosyal yetkinliğin zihin kuramı gelişiminde etkili bir yordayıcı olduğunu, ancak bu etkinin internet bağımlılığı kaynaklı etkileri dolaylı yoldan açıklamada yeterli olmadığını göstermektedir. Araştırma sonuçları, sosyal bilişsel gelişimin açıklanmasında çok boyutlu faktörlerin rolüne dikkat çekmekte; sosyal yetkinlik gibi bireysel becerilerin doğrudan katkısını vurgulamakta ve çocuklarda internet kullanımına ilişkin müdahale programlarının sosyal becerileri de hedeflemesi gerektiğine işaret etmektedir. Araştırmanın bulguları ilgili literatür ışığında tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to examine the mediating role of social competence in the relationship between children's levels of internet addiction and their theory of mind (ToM) performance. In line with this study, it was aimed to contribute to a better understanding of the relationships between internet addiction, social competence and theory of mind in children and to raise awareness of the mediating role of social skills in the development of theory of mind. The research was conducted within a correlational survey model, and the sample consisted of parents of 154 preschool-aged children. Data were collected using the Demographic Information Form, the Parent-Child Internet Addiction Scale, the Theory of Mind Scale, and the Social Competence and Behavior Evaluation Scale. For data analysis, Pearson correlation analysis, simple and multiple linear regression analyses, and Hayes' PROCESS Macro Model 4 (2022) were applied to test the mediation effect. Correlation analyses revealed significant and positive associations between internet addiction and theory of mind (r = .18, p < .05), and between social competence and theory of mind (r = .20, p < .05). Regression analyses indicated that both internet addiction and social competence significantly predicted theory of mind performance. However, in the mediation analysis, the indirect effect of internet addiction on theory of mind via social competence was not statistically significant. The bootstrap confidence interval for the indirect effect included zero (B = 0.015, 95% CI [–0.0013, 0.0375]), suggesting that social competence did not play a significant mediating role in this relationship. These findings suggest that while social competence directly contributes to the development of theory of mind, it does not mediate the effect of internet addiction on social cognitive functioning. The results emphasize the need to consider multiple and independent predictors in understanding children's social-cognitive development and highlight the importance of incorporating social skills components in interventions targeting problematic internet use in early childhood. The findings of the study were discussed in the light of the relevant literature.
Benzer Tezler
- Sekizinci sınıf öğrencilerinde internet tabanlı uzaktan eğitimin sosyal biliş, akademik güdülenme ve internet bağımlılığı üzerine etkilerinin araştırılması
Investigation of the effects of internet-based distance education on social cognition, academic motivation and internet addiction in eightth grade students
HAKAN MEHMET AYDINLIOĞLU
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
PsikiyatriEge ÜniversitesiÇocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKİ YÜNCÜ
- İnternet bağımlılığı, benlik saygısı ve sosyal onay ihtiyacı arasındaki ilişkinin incelenmesi
Investigation of the relationship between internet addiction, self-esteem and the need for social approval
SEREN HACIBAYRAMOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Psikolojiİstanbul Kent ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ZİHNİ SUNGUR
- Sosyal medya bağımlılığının öğrencilerin performanslarına etkileri üzerine bir araştırma
A study on the effects of social media addiction on the performances of students
EDA BÜYÜKGEBİZ
Doktora
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimSüleyman Demirel Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ZİHNİ TUNCA
- Sosyal medya bağımlılığının romantik ilişkilerdeki güven duygusu ve ilişki doyumu açısından incelenmesi
The examination of social media addiction with respect to 'trust' and 'satisfaction' in romantic relationships.
BAŞAK DİNÇSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Psikolojiİstanbul Kent ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ZİHNİ SUNGUR
- Effects of user experience of smart artifacts on perceived smartness
Akıllı ürünlerin kullanıcı deneyiminin algılanan akıllılık üzerine etkileri
GİZEM ÇELEBİ
Doktora
İngilizce
2025
Endüstri Ürünleri Tasarımıİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstriyel Tasarım Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ FATMA PINAR ÖZEMİR