Osmanlı tecvid geleneğinde bir eser: Hafız Ferid'in Suʾâl ve Cevâblı Tecvîd adlı eserinin transkripsiyonu ve tahlili
A work in the Ottoman tajweed tradition: Transcription and analysis of Hâfız Ferîd's Su'âl ve Cevâblı Tecvîd
- Tez No: 952800
- Danışmanlar: DR. FAYSAL ARPAGUŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 98
Özet
Bu çalışma, Osmanlı dönemi tecvîd literatüründe yer alan ve bugüne dek akademik anlamda ayrıntılı biçimde ele alınmamış olan Üsküplü Hâfız Mehmed Ferîd'in Su'âl ve Cevâblı Tecvîd adlı eserini konu edinmektedir. Araştırmada, söz konusu risâlenin transkripsiyonu yapılmış, ardından kırâat ilminin temel kaynaklarıyla karşılaştırmalı bir analiz gerçekleştirilmiştir. Eserin dikkat çekici yönlerinden biri, eğitim sürecinde yaygın biçimde kullanılan soru-cevap yöntemiyle kaleme alınmış olmasıdır. Bu yöntem sayesinde, tecvîd kurallarının kolay öğrenilmesi ve akılda kalıcı biçimde aktarılması hedeflenmiştir. Araştırmada, başta med ve kasr olmak üzere, iḫfâ, iẓhâr, iḳlâb, idġâm, ḳalḳale, sekte, maḫreç, râ harfinin kalınlık ve incelik halleri gibi temel tecvîd konuları ele alınmıştır. Bu konular, İbnü'l-Cezerî'nin (ö. 833/1429) en-Neşr fi'l-ḳırâʾâti'l-ʿaşr, onun açıklaması niteliğindeki Şerḥu Ṭayyibeti'n-Neşr fi'l-ḳırâʾâti'l-ʿaşr ve diğer klasik eserlerle karşılaştırılmış, bu karşılaştırmalarda metnin klasik tecvîd anlayışıyla ne ölçüde uyumlu olduğu ortaya konmuştur. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden“tarihsel doküman analizi”deseniyle yapılandırılmıştır. Araştırmanın sonucunda, Hâfız Ferîd'in eserinin hem dil ve üslup itibarıyla sade ve öğretici bir yapıya sahip olduğu anlaşılmıştır. Bu yönüyle eser, dönemin tecvîd öğretimindeki öncelikleri yansıtması bakımından kıymetli bir örnek teşkil etmektedir. Çalışmanın ayrıca Osmanlı dönemine ait tecvîd eserleri bakımından ileriye dönük yeni araştırmalara da zemin hazırlayacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
This study focuses on the work titled Su'âl ve Cevâblı Tecvîd by Üsküplü Hâfız Mehmed Ferîd, which is part of the Ottoman-period tajwīd literature and has not yet been examined in detail in academic terms. In the research, the aforementioned treatise was transcribed and then subjected to a comparative analysis with the main sources of the science of Qur'anic recitation (qirāʾāt). One of the remarkable aspects of the work is that it was written in a question-and-answer format, which was widely used in the educational process. Through this method, it was aimed to facilitate the learning of tajwīd rules and to convey them in a memorable manner. The study addresses fundamental tajwīd topics such as madd and qasr (elongation and shortening), ikhfāʾ, iẓhār, iqlāb, idghām, qalqala, sakt, makhraj (articulation points), and the thick and thin pronunciations of the letter rāʾ. These topics were compared with al-Nashr fī al-Qirāʾāt al-ʿAshr by Ibn al-Jazarī (d. 833/1429), its commentary Sharḥ Ṭayyibat al-Nashr fī al-Qirāʾāt, and other classical works, and through these comparisons, the extent to which the text aligns with the classical understanding of tajwīd was revealed. The study is structured using the“historical document analysis”model, which is one of the qualitative research methods. As a result of the research, it was understood that Hâfız Ferîd's work possesses a plain and instructive structure in terms of language and style. In this respect, the work constitutes a valuable example reflecting the priorities in tajwīd education of its time. It is also believed that this study will pave the way for new future research on tajwid works from the Ottoman period.
Benzer Tezler
- Üslup ve konuları bakımından Osmanlı dönemi tecvid eserlerinden Cühdü'l-mukill ve el-Kavlü's-sedid fî ilmi't-tecvid (Tecvid-i cedid) eserlerinin karşılaştırmalı incelenmesi
Comparative study of Cühdü'l-mukill and el-Kavlü's-sedid fi ilmi't-tecvid (Tecvid-i cedid), among the tecvid works of the Ottoman period, in terms of style and themes
YUNUS DELİBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET KARA
- Fonetik tercihleri itibariyle Saçaklızade Mehmed Mar'aşî'nin tecvit ve tilâvet geleneğindeki yeri
The effect of the phonetic preferences of Sachaklizade Mehmed Mar'ash on the prevalent rules of reading and recitation in Turkey
FATMA YASEMİN MISIRLI
Doktora
Türkçe
2023
DinMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET EMİN MAŞALI
- Tecrîdü'l-Akâid geleneğinde Umûr-ı âmme sorunu
Al-Umūr al-āmmah discussions in the context of Tajrīd Al-'aqā'id tradition
YASİN APAYDIN
Doktora
Türkçe
2017
Felsefeİstanbul ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER MAHİR ALPER
- Bir lügat kitabının kıraat ve tefsir kavramlarına kaynaklık değeri -El-Okyânûsü'l-muhît örneğinde-
The value of a dictionary book as a source for the concepts of definition and interpretation -In the example of El-Okyânûsü'l-muhît-
HATİCE GÖK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
DinAnkara Yıldırım Beyazıt ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ÜNAL
- Transformation of Islamist political thought in Turkey from the empire to the early republic (1908-1960): Necip Fazıl Kısakürek's political ideas
Türkiye'de İslamcı siyasal düşüncenin dönüşümü imparatorluktan erken cumhuriyete (1908-1960): Necip Fazıl Kısakürek'in siyasal düşünceleri
BURHANETTİN DURAN
Doktora
İngilizce
2001
Kamu Yönetimiİhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÜMİT CİZRE