İktisadi boyutuyla gıda arz güvenliği ve gıda krizi: Türkiye örneği
Food supply security and food crisis in economic terms: A case study of Turkey
- Tez No: 952801
- Danışmanlar: PROF. DR. İLHAN EROĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 133
Özet
Bu tez çalışması, Türkiye'de gıda güvenliğini etkileyen makroekonomik değişkenleri ekonometrik bir çerçevede incelemesi bakımından literatüre önemli bir katkı sunmaktadır. Artan nüfus, iklim değişikliği ve küresel ekonomik dalgalanmalar karşısında gıda arz güvenliği, yalnızca tarımsal üretimle sınırlı kalmayıp, makroekonomik politikalarla doğrudan ilişkilidir. Çalışma, uzun dönemli ekonomik göstergelerle gıda üretimi arasındaki ilişkiyi analiz ederek, karar alıcılara sürdürülebilir ve veri temelli politika geliştirme konusunda yol gösterici olmayı amaçlamaktadır. Bu yönüyle tez, hem akademik araştırmalara hem de tarım ve kalkınma politikalarına stratejik katkı sağlamaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye'de gıda güvenliğini etkileyen makroekonomik faktörleri uzun dönemli dinamikler çerçevesinde analiz etmektir. 1970–2020 dönemine ait yıllık veriler kullanılarak oluşturulan modelde, gıda üretim düzeyi (food) bağımlı değişken olarak ele alınmıştır. Bağımsız değişkenler ise enflasyon oranı (inf), hükümet harcamaları (gov), kişi başına düşen gelir (gdppc), ticaret açıklığı (trade), nüfus (pop), petrol fiyatları (oil) ve küreselleşme endeksi (glob) gibi makroekonomik göstergelerdir. Değişkenler arasında çoklu doğrusal bağlantı sorununun tespit edilmesi üzerine dört ayrı model oluşturulmuş ve serilerin durağanlık düzeyleri ADF ve PP testleriyle analiz edilmiştir. Eşbütünleşme ilişkisini test etmek amacıyla Pesaran vd. (2001) tarafından geliştirilen ARDL sınır testi uygulanmıştır. Test sonuçları, dört modelin tamamında uzun dönemli ilişkiyi doğrulamaktadır. Uzun dönem katsayıları değerlendirildiğinde, kişi başına düşen gelir düzeyindeki artışın gıda üretimini pozitif ve anlamlı şekilde etkilediği görülmektedir. Enflasyon ve petrol fiyatlarının etkisi sınırlı düzeyde kalırken, hükümet harcamalarının gıda üretimi üzerinde negatif etkide bulunduğu tespit edilmiştir. Hata düzeltme modeline göre, kısa dönemde yaşanan şokların uzun dönemde etkisinin ortadan kalktığı ve sistemin dengeye döndüğü görülmüştür. Sonuç olarak, Türkiye'de gıda üretim düzeyinin artırılması ve gıda güvenliğinin sağlanmasında ekonomik büyüme, gelir artışı ve kalkınma politikaları belirleyici rol oynamaktadır. Gıda güvenliği yalnızca tarımsal üretimle değil, aynı zamanda makroekonomik istikrar, nüfus artışı ve küreselleşme gibi çok boyutlu faktörlerle doğrudan ilişkilidir. Bu bağlamda çalışmada elde edilen bulgular, politika yapıcılar için önemli ipuçları sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
This thesis offers a significant contribution to the literature by examining the macroeconomic determinants of food security in Turkey through an econometric framework. In the face of population growth, climate change, and global economic fluctuations, food supply security is no longer solely a matter of agricultural production but is closely linked to macroeconomic policies. By analyzing the long-run relationship between key economic indicators and food production, the study aims to provide guidance for policymakers in developing sustainable and evidence-based strategies. In this regard, the thesis holds both academic value and strategic relevance for agricultural and development policy formulation. This study aims to analyze the macroeconomic determinants affecting food security in Turkey within a long-run dynamic framework. Utilizing annual data from 1970 to 2020, an econometric model was constructed in which the food production index (food) serves as the dependent variable. The independent variables include inflation rate (inf), government expenditures (gov), per capita income (gdppc), trade openness (trade), population (pop), oil prices (oil), and the globalization index (glob). Due to the detection of multicollinearity among variables, four separate models were developed, and the stationarity of the series was examined using ADF and PP unit root tests. To test for cointegration, the ARDL bounds testing approach developed by Pesaran et al. (2001) was applied. The test results confirm the existence of a long-run relationship in all four models. In the long run, an increase in per capita income has a statistically significant and positive impact on food production. While inflation and oil prices have a limited positive effect, government expenditures negatively affect food output. The results of the error correction model indicate that short-term shocks dissipate over time and the system returns to equilibrium. In conclusion, enhancing food security in Turkey requires not only increasing agricultural production but also maintaining macroeconomic stability. Economic growth and income improvement are found to be critical determinants of food production. Food security is a multidimensional issue linked to population dynamics, globalization, and economic policies. Therefore, the findings provide important implications for policymakers in designing effective strategies for sustainable food systems.
Benzer Tezler
- Yarı göçebe hayvancılık faaliyetlerinin kırsal sistemlerin sürdürülebilirliği ve gıda güvencesi bakımından önemi: Gömürgen Köyü (Kayseri) örneği
The importance of semi-nomadic livestock activities in terms of the sustainability and food security of rural systems: Example of Gömürgen Village (Kayseri)
RAMAZAN KOCA
- Turkey's role in Afghanistan in the post 9/11 era
11 Eylül'den günümüze Türkiye'nin Afganistan'daki rolü
CANAN BAYRAM ÇUBUK
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
Uluslararası İlişkilerOrta Doğu Teknik ÜniversitesiUluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. IŞIL ANIL
- Uluslararası ticaretin dinamiği
Başlık çevirisi yok
NAMIK TEVER
Yüksek Lisans
Türkçe
1993
Ekonomiİstanbul ÜniversitesiPara Banka Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HALİT TARGAN ÜNAL
- Nesne-insan ilişkisi bağlamında Haldun Taner'in öyküleri
The stories of Haldun Taner in the context of object-human relations
MÜGE OCAKTAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul 29 Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALPHAN YUSUF AKGÜL
- Merkezi planlı ekonomilerin krizine alternatif açıklamalar
Başlık çevirisi yok
R.RENGİN AKINCILAR(KÜCE)