Stres ile tükenmişlik arasında öz-yeterliğin aracı rolünün okul iklimine göre incelenmesi
Investigation of the effect of stress on burnout through self-efficacy by school climate
- Tez No: 953166
- Danışmanlar: PROF. DR. ARİF ÖZER
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 155
Özet
Bu araştırma eğitim stresi ile okul tükenmişliği arasındaki ilişkide akademik öz-yeterliğin aracılık rolünü, okul ikliminin düzenleyici etkilerini incelemeyi ve Akademik Öz-yeterlik Ölçeği'ni (AÖÖ) lise düzeyine uyarlamayı amaçlamaktadır. Çalışmada yordamaya dönük ilişkisel desen kullanılmıştır. Çalışma grubu 2023-2024 eğitim ve öğretim yılında Gaziantep ili ve ilçelerinde eğitimine devam eden ve uygun örnekleme yoluyla seçilen 397 lise öğrencisinden oluşmaktadır. Veriler öz-bildirim ölçekleriyle toplanmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi ve durumsal aracı analiz için R'da uygun paketler ve SPSS 27 için Process 5.2 script kullanılmıştır. Bulgular; AÖÖ'nün lise kademesine uyarlanan formu için yapılan doğrulayıcı faktör analizinde, üç boyutlu kuramsal modelin yüksek genel uyum katsayılarına sahip olduğunu, faktör yüklerinin ve güvenirlik katsayılarının kabul edilebilir değerlerin üstünde olduğunu göstermiştir. Ayrıca akademik öz-yeterlik ile not ortalaması arasında düşük düzeyde; algılanan akademik mükemmeliyetçilik ile orta düzeyde pozitif bir ilişki bulunurken; cinsiyet, sınıf düzeyi ve not ortalamasının tükenmişlik üzerinde önemli bir etkisi bulunmamaktadır. Okulda algılanan ayrımcılık tükenmişlik düzeyini pozitif yönde orta düzeyde etkilerken; diğer değişkenlerin (mükemmeliyetçilik, dayanıklılık, helikopter ebeveyne sahip olma, sınıf mevcudu gibi) etkileri anlamlı ancak zayıf düzeydedir. Eğitim stresi akademik öz-yeterliği zayıflatmakta, olumlu okul iklimi öğrencilerin öz yeterliğini güçlendirmektedir. Dahası, eğitim stresi doğrudan okul tükenmişliğini artırırken; güçlü bir okul iklimi ve yüksek akademik öz-yeterlik düzeyleri tükenmişlik hissini azaltmaktadır. Okul iklimi daha olumlu algılandıkça eğitim stresinin öz-yeterlik aracılığıyla tükenmişliğe olan etkisinin zayıflamaktadır. Sonuçlar, stres yönetimi, öz-yeterlik destekleyici ve okul iklimini iyileştirici müdahalelerin öğrenci refahını koruma ve başarıyı artırma açısından kritik öneme sahip olduğunu göstermektedir.
Özet (Çeviri)
This study aimed to examine the mediating role of academic self-efficacy in the relationship between educational stress and school burnout as well as the moderating effect of perceived school climate. Additionally, it sought to adapt the Academic Self-Efficacy Scale (ASES) for use with Turkish high school students. A predictive correlational design was employed with a sample of 397 students selected through purposive sampling from a metropolitan area during the 2023–2024 academic year. Data were collected using self-report measures, including the School Burnout Scale, Educational Stress Scale, adapted ASES, and the Delaware School Climate Scale. Confirmatory factor analysis (CFA) and assumption checks were conducted using R, and a moderated mediation model was tested using PROCESS macro v5.2 in SPSS 27. The CFA results supported the three-dimensional structure of the adapted ASES (social status, cognitive strategies, technical skills) with satisfactory factor loadings and reliability coefficients. Academic self-efficacy showed a weak positive correlation with GPA and a moderate correlation with perceived academic perfectionism, whereas demographic variables (gender, grade) and GPA had no significant effect on burnout. Perceived discrimination moderately predicted burnout, while other contextual variables (perfectionism, resilience, helicopter parenting, and class size) had marginal effects. Educational stress negatively affected academic self-efficacy, whereas the positive school climate enhanced it. Stress directly increased burnout, but high self-efficacy and a positive climate reduced it. Notably, the indirect effect of stress on burnout through self-efficacy was weaker when school climate was perceived more positively. These findings highlight the importance of school-based interventions that focus on stress regulation, self-efficacy development, and climate improvement to support students' psychological well-being and academic outcomes.
Benzer Tezler
- Kadın doğum alanında çalışan hemşire ve ebelerin öz-şefkatini, öz-bakım, şefkat yorgunluğu ve psikolojik dayanıklılık yordar mı? Bir karma yöntem çalışması
Does the self-care, compassion fatigue and psychological resilience predict self-compassi̇on of nurses and midwives working in the field of obstetrics and gynecology? A mixed method study
ALEV MEMİŞOĞLU
- Hekimlerde tükenmişlik düzeyi ve algılanan stres düzeyinin gastrointestinal semptomlar ile ilişkisi
The relationship of burnout level and perceived stress level with gastrointestinal symptoms in physicians
FATMA NUR ÇOBANOĞLU
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2021
Aile Hekimliğiİstanbul Medeniyet ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAK CELAL ULAŞOĞLU
- Fen ve teknoloji öğretmenlerinin mesleki tükenmişliğini etkileyen değişkenlerin yapay sinir ağı ile öngörüsü (Zonguldak ili örneği)
Acting on science and technology teachers' professional burnout variables forecasting with artificial neural network (The sampling of Zonguldak)
İLDA ÖZDEMİR
Doktora
Türkçe
2015
Eğitim ve ÖğretimAhi Evran Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. DİLBER POLAT
- COVİD-19 pandemisi sırasında yüksek risk altında ve düşük risk altında çalışan sağlık çalışanlarının tükenmişlik, kaygı, depresyon, algılanan stres düzeyi, somatik belirtiler, psikolojik dayanıklılık, damgalama ve travmatize olma düzeylerinin karşılaştırılması
Depression, anxiety, depression, perceived stress level, somatic symptoms, psychological resistance of health care professionals who work at high risk and at low risk during COVID-19 pandemia
AYÇA TURAN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2021
PsikiyatriBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiRuh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. MEHMET HAMİD BOZTAŞ
- COVID-19 salgını sürecinde sağlık çalışanlarının iş talepleri ve iş kaynakları ile eş duyum yorgunluğu, tükenmişlik, eş duyum tatmini, depresyon, kaygı, stres belirtileri arasında psikolojik dayanıklılığın ve bilinçli öz bakımın düzenleyici rolü
The role of psychological resilience and mindful self-care as moderators between job demands-job resourses and compassion fatigue, burnout, compassion satisfaction, depression, anxiety, stress symptoms among health care workers during COVID-19 outbreak
CENNET SÜZME