Eğitimde yapay zekâ uygulamalarının değerlendirilmesi: Bir karma-meta çalışması
Evaluation of artificial intelligence applications in education: A mixed-meta study
- Tez No: 953846
- Danışmanlar: PROF. DR. BİRSEN BAĞÇECİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gaziantep Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eğitim Programları ve Öğretim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 207
Özet
Bir karma-meta çalışmasından oluşan bu tez, dünya genelinde eğitim odaklı yapılan yapay zekâ uygulamalarının öğrencilerin akademik başarılarına etkisi ve öğrenci gelişimini nasıl etkilediği konusunda mevcut boşlukları doldurma amaçlı yapılmıştır. Eğitimde gerçekleştirilen yapay zekâ müdahalelerinin öğrencilerin akademik başarılarına etkisine ilişkin literatürü sentezlemek için meta-analiz kullanılırken, öğrencilere yönelik yapılan yapay zekâ uygulamalarına ilişkin öğrenci görüşlerine yer verilmiş olan nitel çalışmaların sentezlenmesi için ise meta-tematik analiz kullanılmıştır. Bu amaç doğrultusunda 2014-2024 yılları arasında yapılmış uluslararası çalışmalardan meta-analiz için 62 çalışmadan elde edilen 70 veri, meta-tematik için 53 çalışma incelenmiştir. Meta-analiz kapsamında eğitimde yapay zekâ uygulamalarının öğrencilerin akademik başarısı üzerindeki etki büyüklüğünün deney grubu lehine yüksek olduğu tespit edilmiştir. Yapılan moderatör analizleri öğretim kademesi ve uygulama süresi değişkenlerinin akademik başarıyı etkilemediğini, ders alanı ve örneklem büyüklüğü değişkenlerinin akademik başarı üzerinde etkili olduğunu ortaya çıkarmıştır. Meta-tematik analiz kapsamında öğrenci görüşleri incelenmiştir. Sonuç olarak“Öğrencilerin Genel Yapay Zekâ Algıları”teması altında“Destekleyici Görüşler”ve“Eleştiriler ve Riskler”,“Öğrencilerin Eğitimde Yapay Zekâ Kullanımına Dair Düşünceleri”teması kapsamında ise“Eğitimde Yapay Zekâ Kullanımının Duyuşsal ve Bilişsel Etkileri”ve“Eğitimde Yapay Zekâ Kullanımıyla İlgili Sorunlar”kategorileri elde edilmiştir. Araştırma sonuçları; eğitim süreçlerinde yapay zekâ uygulamalarıyla ilgili öğrencilerin bireysel pratiklik ile toplumsal faydanın harmanlandığı bir algıya sahip oldukları tespit edilmiştir. Duyuşsal açıdan öğrencilerde öz güven, motivasyon ve derse karşı olumlu tutum değişikleri ortaya çıkmış, bilişsel açıdan etkili geri bildirim ve öğretimde kişiselleştirme özellikleriyle öğrencileri desteklediği belirlenmiştir. Bununla birlikte bilişsel karmaşa ve kavram yanılgıları, güvenirlik, kullanılabilirlik zorlukları, yaratıcılık ve özgün düşünme üzerindeki olumsuz etkiler, etik ihlaller ve adil kullanım endişeleri öne çıkmıştır.
Özet (Çeviri)
This thesis, which comprises a mixed meta-study, was conducted to address the existing gaps in the impact of education-oriented artificial intelligence applications worldwide on student academic success and their effect on student development. While the meta-analysis method synthesised the literature on the effects of artificial intelligence interventions in education on students' academic success, the meta-thematic analysis synthesised qualitative studies that included student opinions on artificial intelligence applications for students. For this purpose, 70 data points were obtained from 62 studies for meta-analysis, and 53 studies for meta-thematic analysis were analysed from international studies conducted between 2014 and 2024. The meta-analysis found that artificial intelligence applications in education have a positive impact on students' academic success. The moderator analyses revealed that the teaching level and application period variables did not affect academic success. In contrast, the course area and sample size variables had a significant impact on academic success. Student opinions were examined within the scope of meta-thematic analysis. As a result, under the theme of“Students' General Perceptions of Artificial Intelligence”, the categories of“Supportive Views”and“Criticism and Risks”were obtained. Under the theme of“Students' Thoughts on the Use of Artificial Intelligence in Education”, the categories of“Affective and Cognitive Effects of the Use of Artificial Intelligence in Education”and“Problems Related to the Use of Artificial Intelligence in Education”were obtained. The research results indicate that students have a perception of artificial intelligence applications in educational processes that combines individual practicality and social benefit. Affective changes in students' self-confidence, motivation and positive attitudes towards the course have emerged, and cognitively, it has been determined that it supports students with effective feedback and personalisation features in teaching. However, cognitive complexity and misconceptions, reliability, usability difficulties, adverse effects on creativity and original thinking, ethical violations and fair use concerns came to the fore.
Benzer Tezler
- Açık uçlu matematik sorularının değerlendirilmesinde yapay zekâ ve öğretmen puanlamalarının karşılaştırılması
A comparison of artificial intelligence and teacher scoring in the assessment of open-ended mathematics questions
SERRA SEZİN ŞENER
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEHER YALÇIN
- Eğitimde yapay zekâ uygulamalarına ilişkin meta analiz çalışması
Meta-analysis study on artificial intelligence applications in education
ESRA YAZAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimFırat ÜniversitesiBilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜNYAMİN ATICI
- Eğitimde yapay zekânın kullanılmasına dair öğretmen görüşleri
Teacher opinions on the use of artificial intelligence in education
MEHMET YAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimGaziantep ÜniversitesiEğitim Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET BAŞARAN
- The evaluation of the English language teacher education program Introduced in 2018 by Higher Education Council in Türkiye
Türkiye'de Yükseköğretim Kurulu tarafından 2018 yılında uygulamaya konulan İngilizce öğretmenliği lisans eğitim programının değerlendirilmesi
ŞEHNAZ NİGAR ÇELİK
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Eğitim ve ÖğretimÇukurova Üniversitesiİngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN BEDİR
- Yapay zekâ uygulamalarının fikir ve sanat eserleri hukuku anlamında eser kavramı kapsamında değerlendirilebilirliği ve bunların hukuki niteliği
The evaluability of artificial intelligence applications within the scope of the concept of work under intellectual property law and their legal nature
ERTUĞRUL KIYICI