Orta anadolu bölgesine uygun yüksek verimli konservelik bezelye hatlarının geliştirilmesi
Development of the pea lines that are highly yielded for canned which are favorable for central anatolian conditions
- Tez No: 954025
- Danışmanlar: PROF. DR. ERCAN CEYHAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Selçuk Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 151
Özet
Bu çalışmada, Orta Anadolu koşullarına uygun, yüksek verimli konservelik bezelye hatlarının geliştirilmesini amaçlamaktadır. Araştırma kapsamında 2023 ve 2024 yıllarında Konya ekolojik koşullarında yürütülen tarla denemelerinde, 5 ebeveynin birbirleriyle çaprazlanmasıyla oluşturulan tam diallel melezleme yöntemi uygulanmış ve elde edilen F₁ ve F₂ melez kombinasyonları agronomik özellikler yönünden değerlendirilmiştir. Tane verimi, 100 tohum ağırlığı, bitki boyu, bakla sayısı ve baklada tohum sayısı gibi temel özelliklerde anlamlı düzeyde genetik varyasyon saptanmıştır. Elde edilen bulgulara göre, bazı ebeveynler yüksek genel kombinasyon yeteneği (GKY) göstererek eklemeli gen etkileri açısından üstünlük sağlamıştır. Öte yandan, bazı melez kombinasyonlarının özel kombinasyon yeteneği (ÖKY) değerleri yüksek bulunmuş, bu da özelliklerin kalıtımında eklemeli olmayan (dominant ve epistatik) gen etkilerinin etkili olduğunu göstermiştir. Heterosis ve heterobeltiosis analizleri sonucunda, birçok melez kombinasyonunun ebeveynlerine göre üstün performans sergilediği ve bazı kombinasyonlarda %200'ün üzerinde heterosis etkisi ortaya çıktığı belirlenmiştir. Bu durum, bezelye gibi kendilenmeye meyilli bir türde dahi hibrit ıslahının potansiyel taşıdığını ortaya koymaktadır. Genetik varyans bileşenlerinin analizi, tohum verimi ve bitki boyu gibi karakterlerin genetik kontrolünde eklemeli olmayan gen etkilerinin ağırlıkta olduğunu, 100 tohum ağırlığı gibi bazı özelliklerde ise kalıtım oranlarının orta düzeyde olduğunu göstermiştir. Bu sonuçlar, klasik ıslah stratejilerinde hem melezleme hem de seleksiyon yöntemlerinin birlikte kullanılmasının gerekli olduğunu ortaya koymaktadır. Elde edilen üstün kombinasyonlar, Orta Anadolu gibi yarı kurak bölgelerde yetiştirilmeye uygun, yüksek verimli ve sanayiye yönelik bezelye çeşitlerinin geliştirilmesi için değerli bir genetik kaynak sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aimed to develop high-yielding pea lines suitable for canning and adapted to the ecological conditions of Central Anatolia. Field experiments were conducted during the 2023 and 2024 growing seasons under Konya conditions, using a full diallel mating design involving five parental lines. The resulting F₁ and F₂ hybrids were evaluated for major agronomic traits including seed yield, 100-seed weight, plant height, number of pods per plant, and number of seeds per pod. Significant genetic variation was observed among genotypes for all studied traits. According to the findings, certain parents exhibited high general combining ability (GCA), indicating strong additive gene effects. Additionally, specific crosses showed high specific combining ability (SCA) values, suggesting that non-additive gene actions (dominant and epistatic) played an important role in the inheritance of several traits. Heterosis and heterobeltiosis analyses revealed that many hybrid combinations outperformed their respective parents, with some showing heterotic effects exceeding 200%. These results highlight the potential of hybrid breeding strategies even in a predominantly self-pollinated species like pea. Analysis of genetic variance components revealed that traits such as seed yield and plant height were primarily governed by non-additive gene effects, whereas 100-seed weight exhibited moderate heritability. These findings emphasize the importance of combining hybridization and selection approaches in classical breeding programs. The superior hybrid combinations identified in this study offer valuable genetic material for developing stable, high-yielding pea cultivars tailored to semi-arid regions, such as Central Anatolia, that meet both producer and processing industry demands.
Benzer Tezler
- İskilip ilçesinin coğrafyası
The Geographical of İskilip town
MUSTAFA ERTÜRK
Doktora
Türkçe
2000
CoğrafyaAtatürk ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAYATİ DOĞANAY
- Önemli zeytin (Olea europaea L.) çeşitlerinin izoenzim polimorfizmleri ve genetik özellikleri
Isoenzyme polymorphisms and genetic characteristics of important olive (Olea europaea L.) cultivars and types
SEVDA DÜLGER
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
ZiraatÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MURAT ŞEKER
- Resource assessment in Aydin-Pamukören geothermal field
Aydın Pamukören jeotermal sahası kaynağının değerlendirilmesi
İLKER ATMACA
Yüksek Lisans
İngilizce
2010
Maden Mühendisliği ve MadencilikOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMaden Mühendisliği Bölümü
DOÇ. DR. HASAN AYDIN BİLGİN
PROF. DR. MAHMUT PARLAKTUNA
- DSSAT bitki simülasyon modeli ve uzaktan algılama verilerinden elde edilen indisler kullanılarak buğday verim tahmini: İslahiye ve Nurdağı örneği
Wheat yield estimation using DSSAT crop simulation model and indices obtained from remote sensing: Islahiye and Nurdagi case
ÖMER VANLI
Doktora
Türkçe
2019
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Uygulamaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BURAK BERK ÜSTÜNDAĞ