Ney icrasında tonun oluşumu: Müzikal, biyomekanik ve estetik dinamikler üzerine bir inceleme ve uygulamaya yönelik öneriler
Formation of tone in the ney instrument: A study on musical, biomechanical, and aesthetic dynamics with practical recommendations
- Tez No: 954053
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BEKİR ŞAHİN BALOĞLU, DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞEBNEM UŞEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Müzik ve Sahne Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 94
Özet
Bu çalışma, ney enstrümanında tonun oluşumunu etkileyen müzikal, biyomekanik ve estetik unsurları çok yönlü biçimde incelemeyi amaçlamaktadır. Ton bu bağlamda fizyolojik yaklaşıma ek olarak pedagojik, duyusal ve yorumlayıcı boyutlarıyla kapsamlı bir bakış açısıyla ele alınmıştır. Araştırmada, kuramsal çerçevede tonun ney icrasında teknik bir çıktı olmanın ötesinde, icraya anlam, karakter, üslup ve estetik duyarlılık kazandıran çok katmanlı bir yapı sunduğu değerlendirilmiştir. Literatürde konuya dair yapılan çalışmaların sınırlılığı nedeniyle, araştırma alanında yetkin on beş neyzen ile yapılan nitel görüşmelerle desteklenmiştir. Görüşmelerde, tonun oluşumuna etki eden çeşitli etkenler çok boyutlu olarak ele alınmış, icracı deneyimi, pedagojik yönelimler ve kişisel gözlemler doğrultusunda çeşitli veriler elde edilmiştir. Bu görüşmelerde, diyafram ve nefes kullanımı, dudak pozisyonu, dilin işlevi, postür ve rezonatör bölgeler gibi biyomekanik unsurların yanı sıra eğitsel ve estetik boyutların da ton oluşumundaki belirleyiciliği değerlendirilmiştir. Eğitim sürecinde pedagojik yönlendirmelerin önemli bir rol oynadığı; bireysel çalışmalarda ise uzun ses, dem ses, nüans ve kondisyon odaklı egzersizlerle birlikte dinleme, taklit ve kayıt temelli değerlendirme yöntemlerinin tınısal gelişimi destekleyebileceği ifade edilmiştir. Ayrıca, ton üretimi evresinin özel bir çalışma disiplini gerektirebileceği, dudak pozisyonunda yapılan denemelerin kişisel tını oluşumuna katkı sağlayabileceği yönünde ortak görüşler bildirilmiştir. Bu bağlamda tonun gelişiminin sabit teknik kalıplardan ziyade, icracının bedensel farkındalığı, deneyim temelli gözlemleri, ruhsal hali ve estetik yönelimleriyle şekillenebileceği düşünülmektedir. Bu araştırma, ton gelişiminin icracının fiziksel, eğitsel ve estetik süreçlerde kazandığı deneyimlerle şekillendiğini göstermektedir.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the musical, biomechanical, and aesthetic factors influencing tone production in the ney instrument through a multifaceted approach. Within this context, tone is addressed not only from a physiological perspective but also through pedagogical, sensory, and interpretive dimensions. The research evaluates tone in ney performance as a multilayered construct that extends beyond a technical output, contributing meaning, character, style, and aesthetic sensitivity to musical expression. Due to the limited number of studies on the subject in existing literature, the research is supported by qualitative interviews conducted with fourteen experienced ney players. These interviews explored the factors affecting tone production in a multidimensional manner and yielded data based on performers' experiences, pedagogical orientations, and personal observations. In these interviews, biomechanical components such as diaphragmatic breathing, embouchure position, tongue function, posture, and resonating areas were evaluated alongside educational and aesthetic dimensions in terms of their influence on tone. Pedagogical guidance is noted as crucial in the learning process, while in individual practice, tone development is supported by long tone exercises, lowpitched notes, dynamic control (nuance), endurance-based techniques, listening, imitation, and self-evaluation through recordings. Additionally, participants expressed a shared view that the initial stage of tone production requires specific discipline, and that experimentation with lip positioning contributes significantly to developing a personal timbre. Accordingly, it is suggested that tone evolves not through fixed technical formulas but through the performer's bodily awareness, experiential insights, emotional state, and aesthetic inclinations. This study demonstrates that tone development is shaped by the performer's experiences gained through physical, educational, and aesthetic processes.
Benzer Tezler
- Farklı materyallerden üretilen başparenin ney icrasına etkisi
The effect of mouthpiece produced from different materials on ney performance
ONUR TUNA BARÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
MüzikYüzüncü Yıl ÜniversitesiGeleneksel Türk Müzikleri Ana Sanat Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÖNENÇ HONGUR
- 20. yüzyılda klasik Türk müziği enstrümanları ve icracıları hakkında genel bir değerlendirme
A General analysis of twentieth century classical Turkish music, instruments and performens
NEVA ÖZGEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiTemel Bilimler Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ. İHSAN ÖZGEN
- Dünden bugüne rebab ve yeniden ele alınması
Başlık çevirisi yok
M. REFİK KAYA
Sanatta Yeterlik
Türkçe
1998
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiTürk Sanat Müziği Ana Sanat Dalı
DOÇ. M. CAHİT ATASOY
- Nâyi Osman Dede'ye ait Mîrâciye adlı eserin makamsal yapısının incelenmesi
Analyzing the makam structure of Mîrâciye by Nâyi Osman Dede
SEYFULLAH ÖZBAYRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
MüzikHacettepe ÜniversitesiGeleneksel Türk Müzikleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CENK GÜRAY
- Coğrafi yayılım, kültür-medeniyet etkileşimleri çerçevesinde: 'Ney'; tarih, teknik ve icrasına ilişkin karşılaştırmalı bir analiz
Ney, its geographic spread and a comparative analysis regarding its history, technique and execution within the scope of interaction between culture and civilisation
ALİ TÜFEKÇİ
Doktora
Türkçe
2011
Müzikİstanbul Teknik ÜniversitesiMüzikoloji ve Müzik Teorisi Ana Bilim Dalı
PROF. Ş. ŞEHVAR BEŞİROĞLU