Geri Dön

Mimarlık meslek pratiğini düzenleyici bir model önerisi

A model proposal for regulating architectural professional practice

PDF İndir

  1. Tez No: 954253
  2. Yazar: CUDİ YILDIRIM
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. CAN TUNCAY AKIN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Mimarlık, Architecture
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Dicle Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 302

Özet

Bu araştırma, Türkiye'de mimarlık meslek pratiğine ilişkin yapısal sorunları çok boyutlu biçimde değerlendirmek ve bu sorunlara yönelik, ulusal bağlama özgü ancak uluslararası geçerlilik ilkeleriyle uyumlu bir mesleki model önerisi geliştirmek amacıyla tasarlanmıştır. Çalışma, yalnızca mevcut sistemi betimlemeyi değil; aynı zamanda uygulanabilir, veriye dayalı ve kavramsal temelli bir çözüm modeli üretmeyi hedeflemektedir. Bu yönüyle araştırma, tasarım temelli araştırma (design-based research) yaklaşımıyla yapılandırılmıştır. Araştırmada, model geliştirme sürecine yön verecek biçimde hem nicel hem de nitel veriler kullanılmış; bu doğrultuda eşit ağırlıklı eşzamanlı karma yöntem benimsenmiştir. Hem sayısal eğilimler hem de kurumsal yapılar birlikte analiz edilerek araştırma problemlerine bütüncül bir yaklaşım sunulmuştur. Nicel veri kaynağını oluşturan dört paydaş grubundan (lisanslı mimarlar, mimarlık öğrencileri, mimarla çalışan firmalar ve vatandaşlar) çevrim içi anket yoluyla toplam 2040 katılımcıdan veri toplanmıştır. Elde edilen veriler, Türkiye'deki mimarlık pratiğinde mesleki yeterlilik, uygulama deneyimi ve toplumsal güven gibi alanlardaki eksiklikleri ortaya koymuştur. Nitel veri kaynağı ise 11 ülkenin mimarlık mesleğine kabul süreçlerine ve tıpta uzmanlaşmaya ilişkin mevzuat, yönetmelik ve kurumsal belgelerin karşılaştırmalı analizi ile oluşturulmuştur. Bu analiz, önerilen modelin uluslararası sistemlerle uyum düzeyini belirleyerek yapısal bileşenlerinin kuramsal dayanaklarını sağlamıştır. Elde edilen bulgular, mevcut sistemin mesleğe yeterlilik temelli bir geçiş sunmadığını ve uygulama deneyimi, mevzuat bilgisi ve şantiye tecrübesi gibi kritik alanlarda önemli eksiklikler doğurduğunu göstermiştir. Ayrıca, uluslararası sistemlerle yapılan karşılaştırmalar, Türkiye'nin yeterlik, sınav ve sürekli gelişim gibi mekanizmalarda geri planda kaldığını ortaya koymuştur. Tez kapsamında önerilen“Mimarlık Meslek Pratiğini Düzenleyici Ana Model”,“Yeni Yüzyıl Türkiye'si Modeli”ve“Motivasyon Kaynağı Modeli”olmak üzere iki alt bileşene sahiptir. Model, yalnızca kuramsal bir öneri değil, aynı zamanda farklı paydaşların görüşleriyle şekillenmiş, uygulanabilirliği yüksek bir reform önerisidir. Bu yönüyle tez, Türkiye'de mimarlık meslek pratiğinin yeniden yapılandırılmasına yönelik bütüncül ve stratejik bir çerçeve sunmaktadır. Sonuç olarak, bu çalışma yalnızca mevcut sorunlara eleştirel bir bakış sunmakla kalmayıp, Türkiye'deki mimarlık meslek pratiği için uygulanabilir, denetlenebilir ve uluslararası geçerliliği olan bütüncül bir reform modeli önermektedir. Çalışma, yasa yapıcılar, eğitim kurumları ve meslek örgütleri için stratejik bir referans niteliğindedir.

Özet (Çeviri)

This research is designed to evaluate the structural problems in architectural professional practice in Türkiye from a multidimensional perspective and to develop a profession-specific model proposal that is tailored to the national context while aligning with principles of international validity. The study aims not only to describe the current system but also to generate a feasible, data-driven, and conceptually grounded solution model. In this regard, the research is structured using the design-based research approach. Both quantitative and qualitative data were utilized to guide the model development process, adopting an equal-status concurrent mixed methods design. By jointly analysing numerical trends and institutional structures, the study offers a comprehensive approach to the research problems. Quantitative data were collected through an online survey from a total of 2,040 participants across four stakeholder groups: licensed architects, architecture students, firms working with architects, and the general public. The data revealed significant deficiencies in areas such as professional competency, practical experience, and public trust in architectural practice in Türkiye. The qualitative data consisted of a comparative analysis of legislation, regulations, and institutional documents concerning professional admission processes in architecture across 11 countries, as well as specialization processes in the field of medicine. This analysis established the theoretical foundations of the model's structural components and assessed its alignment with international systems. Findings indicate that the current system does not provide a competency-based transition into the profession and lacks critical elements such as practical training, legal knowledge, and on-site construction experience. Moreover, international comparisons highlighted that Türkiye lags behind in mechanisms such as professional qualification, licensing exams, and continuous professional development. The model proposed in this dissertation“Main Model for Regulating Architectural Professional Practice”includes two subcomponents: the“The New Century Türkiye Model”and the“Motivational Source Model”. The model is not merely a theoretical suggestion; it is a highly applicable reform proposal shaped by the perspectives of diverse stakeholders. In this respect, the dissertation presents a comprehensive and strategic framework for the restructuring of architectural professional practice in Türkiye. In conclusion, this study not only offers a critical perspective on current problems but also proposes a practical, auditable, and internationally relevant reform model for architectural professional practice in Türkiye. It serves as a strategic reference for legislators, educational institutions, and professional organizations.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    935266

    Türkiye'de karbon emisyonlarının azaltılmasına yönelik lamine masif ahşap mimarisi ve yöntemleri

    Laminated mass timber architecture and methods for reducing carbon emissions in Türkiye

    ÜLKEM ARTUÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2025

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SİNAN MERT ŞENER

  2. Tez No

    292225

    Telif haklarının kanunla korunmasının mimarlık mesleği açısından incelenmesi

    To protect copyrights with law for architectural projects

    GÜLFEM KARAER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    Hukukİstanbul Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. E. NİGAN BAYAZIT

  3. Tez No

    723352

    Mimarlık eğitiminde uzamsal yetenek sorunsalı

    Spatial ability problematic in architectural education

    MESUT DURAL

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. RİFAT GÖKHAN KOÇYİĞİT

    PROF. DR. UFUK DOĞRUSÖZ

  4. Tez No

    795450

    Mimarlık pratiğinde toplum odaklı yaklaşımlar ve dayanışma mimarlığı

    Socially minded approaches in architectural practice and solidarity architecture

    MEHMET GÖKHAN BERK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    MimarlıkYıldız Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. MUZAFFER TOLGA AKBULUT

  5. Tez No

    161942

    The ethos of architectural practice in Turkey

    Türkiye'de mimar kimliği ve mimarlık meslek pratiği üzerine bir çalışma

    NİLGÜN FEHİM KENNEDY

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2005

    SosyolojiOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Sosyoloji Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HASAN ÜNAL NALBANTOĞLU

Geri Dön