Türkiye'de kuraklığın zamansal ve alansal özelliklerinin araştırılması
Investigating spatio-temporal characteristics of droughts in Turkey
- Tez No: 954283
- Danışmanlar: PROF. DR. OSMAN YILDIZ, DR. ÖĞR. ÜYESİ GAYE AKTÜRK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İnşaat Mühendisliği, Civil Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırıkkale Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 318
Özet
Toplum ve çevre üzerinde pek çok etkisi olan kuraklık, suyun yokluğundan veya kıtlığından kaynaklanır. Kuraklık değişik zaman dilimlerinde ve farklı boyutlarda şiddetiyle pek çok alanda ve tüm canlılar üzerinde olumsuz etkiye sahip bir doğal afettir. Özellikle kurak ve yarı kurak iklim kuşağında bulunan ülkelerde yakın gelecekte gerekli önlemler alınmazsa, su kaynaklarına erişim büyük bir sorun haline gelecektir ve sosyal, ekonomik ve politik yaşam su kıtlığından olumsuz yönde etkilenecektir. Yarı kurak veya kurak bir bölgede, kuraklığın bu olumsuz etkilerini azaltmak ve sürdürülebilir su kaynakları yönetimi alanında doğru bilgi ve bakış açısını sunmak için kuraklığın zamansal ve alansal özelliklerinin araştırılması önemlidir. Bu amaçla bu çalışmada Türkiye'de bulunan 25 akarsu havzasının gözlemlenmiş yağış verileri ve HadGEM2-ES küresel iklim modelinin yağış projeksiyon verileri kullanılarak havzaların kuraklık şiddeti- alan yüzdesi- frekans eğrileri oluşturulmuştur. Çalışma yedi aşamadan oluşmaktadır ilk olarak gözlemlenmiş yağış verilerinin eksik yağış verileri tamamlanmıştır. İkinci adım olarak yağış verilerinden kuraklık şiddetleri hesaplanmıştır. Kuraklık şiddeti hesabında Standartlaştırılmış Yağış İndisi (SYİ) Metodu kullanılmıştır. Üçüncü adımda noktasal kuraklık değerleri ArcGIS programında Ters Mesafe Ağırlıklı Enterpolasyon (IDW) metodu kullanılarak alansal değerlere dönüştürülmüştür. Dördüncü adımda yine ArcGIS kullanılarak kuraklık haritalarının herbir hücresindeki kuraklık değeri elde edilmiştir. Beşinci adımda kuraklık şiddeti değerleri alansal yüzdelere çevrilmiştir. Altıncı adımda belirlenen alansal yüzdeler için frekans analizi yapılmış ve 2 ile 100 yıl arasında farklı tekerrür süreleri için kuraklık şiddetleri elde edilmiştir. Son adımda ise kuraklık şiddeti- alan yüzdesi- frekans eğrileri oluşturulmuştur. Oluşturulan bu grafikler sayesinde havzanın farklı tekerrür süreleri için kuraklık şiddeti değerinin havzanın ne kadarlık kısmında etkili olduğu görülebilmektedir. Havzanın %50'si için elde edilen kuraklık şiddetlerinin havzayı temsil ettiği varsayımı ile tüm yağış verilerinde her bir tekerrür süresi için farklı havzalar ülkedeki en kurak havzalar olarak ortaya çıkmıştır. Gözlemlenmiş yağış verileri kullanılarak yapılan analizlerde en fazla kuraklığın yaşandığı yıl 2008(20 havzada kuraklık) daha sonra ise 1989(14 havzada kuraklık) yılı olduğu görülmüştür. RCP4.5 ve RCP8.5 senaryosu karşılaştırıldığında RCP8.5 senaryosuna göre daha kurak çıkan havzaların Ege ve Akdeniz bölgesinde olduğu tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Drought, which has many impacts on society and the environment, is caused by the absence or lack of water. It is a natural disaster that has a negative impact on many areas and all living things in a wide range of intensity in various time periods. In a semi-arid or arid region, it is important to analyze the temporal and spatial characteristics of drought in order to reduce these negative effects of drought and to provide the right information and perspective in the field of sustainable water resources management. For this purpose, in this study, drought intensity- areal extent- frequency curves of 25 river basins in Türkiye were created using observed precipitation data and the precipitation projection data of HadGEM2-ES general circulation model. The study consists of seven steps. First, missing precipitation data of the observed precipitation data were completed. Secondly, drought intensities were calculated through the precipitation data.The Standardized Precipitation Index (SPI) method was used in the calculation of drought intensity. In the third step, drought values were converted into areal values using the Inverse Distance Weighted Interpolation (IDW) method in ArcGIS program. In the fourth step, the drought value in each cell of the drought maps was obtained using ArcGIS. In the fifth step, drought intensity values were converted into areal percentages. In the sixth step, frequency analysis was performed for the determined areal percentages and drought intensities were obtained for different periods between 2 and 100 years. In the last step, drought intensity- areal extent- -frequency curves were created. Thanks to these graphs, it can be seen how much of the basin is affected by the drought intensity value for different periods of the basin. With the assumption that the drought intensities obtained for 50% of the basin are representative of the basin, different basins have emerged as the driest basins in the country for each frequency period in all precipitation data. Analyses using observed precipitation data demonstrate that the year with the highest drought was 2008 (drought in 20 basins), followed by 1989 (drought in 14 basins). If the RCP4.5 and RCP8.5 scenarios are compared, it is determined that the basins that are drier than the RCP8.5 scenario are in the Aegean and Mediterranean regions.
Benzer Tezler
- Meteorolojik kuraklık modellemesi ve Türkiye uygulaması
Meteorological drought modelling and application to Turkey
SEVİNÇ SIRDAŞ
Doktora
Türkçe
2002
Meteorolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMeteoroloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKAİ ŞEN
- Hydrometeorological aspects and water resources management in the northern part of Libya
Hydrometeorological aspects and water resources management in the northern part of Libya
ALİ GEATH MAHMOUD ELJADİD
Doktora
İngilizce
1997
Meteorolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMetalurji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKAİ ŞEN
- Seyhan havzasında kuraklığın zamansal ve alansal değişiminin incelenmesi
Investigation of temporal and spatial changes of drought in Seyhan basin
AYŞEGÜL KUZUCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
İnşaat MühendisliğiDokuz Eylül Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLAY ONUŞLUEL GÜL
- İklim değişikliğinin Türkiye'de yağış-sıcaklık verileri üzerindeki etkisi ve stokastik zaman seri modelleri ile kuraklık değerlendirmesi
Effect of climate change on precipitation-temperature data in Turkey and drought assessment with stochastic time series models
AHMET IYAD CEYHUNLU
Doktora
Türkçe
2023
İnşaat MühendisliğiSakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÖKMEN ÇERİBAŞI