Türkiye'de hayvan refahı tartışmaları: Mevzuat ve uygulamalar
Animal welfare discussions in Turkey: Legislation and practices
- Tez No: 955042
- Danışmanlar: PROF. DR. TEMUÇİN FAİK ERTAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 320
Özet
İnsanın doğa üzerindeki hâkimiyeti, hayvanların da insan kontrolü altında yaşamaya tabi kılınmasına yol açarak, doğanın ayrılmaz bir parçası olan bu canlıların tarihini insanlık tarihiyle paralel şekilde değiştirmiştir. İnsanlık tarihindeki düşünsel ve gelişimsel dönüşümler, hayvanlar hakkındaki algılarımızı ve onlara yönelik davranışlarımızı da şekillendirmiştir. Tarih boyunca insanların hayvanları avcılık, ulaşım, tarım ve arkadaşlık gibi çeşitli amaçlarla kullanması, hayvanlara karşı sorumluluklarını ve onlara yönelik kısıtlamaları da beraberinde getirmiştir. Bu sorumlulukların çerçevesi, etik ve hukuki tartışmalarda önemli bir yer tutmuş ve insan-hayvan ilişkisi toplumsal, kültürel, dini ve felsefi perspektifler doğrultusunda şekillenmiştir. Etik yaklaşımlar, hayvanların daha iyi koşullarda yaşamasını desteklemiş, onları yalnızca bir“araç”olarak kullanmanın meşruiyetini sorgulamış ve hayvanların yalnızca bir mal ya da hizmet aracı değil, aynı zamanda haklara sahip varlıklar olarak görülmesi gerektiği anlayışının gelişmesine zemin hazırlamıştır. Özellikle hayvanların acı ve ıstırap hissedebilmesi, onların ahlaki statüsüne dair temel argümanlardan biri olarak kabul edilerek, hayvanların ahlaki olarak haklara sahip olduğu görüşünü desteklemiştir. Ancak, hayvan haklarına yönelik yaklaşımlar genel olarak insan merkezli bir çerçevede şekillenmiştir. 20. yüzyıl itibarıyla ivme kazanan hayvan hakları hareketleri, hayvan hakları politikalarının“hak temelli”bir düzeye ulaşması için sosyal, ekonomik, hukuki ve etik alanlarda önemli dönüm noktalarını beraberinde getirmiştir. Dünyada ve Türkiye'de hayvan haklarına dair farkındalık özellikle modern dönemde hızla artmış, hayvanların yaşam haklarının korunması, onların yalnızca insanlara hizmet eden varlıklar olmadığı gerçeğiyle ilişkilendirilmiştir. Cumhuriyet'in ilanına kadar Osmanlı Devleti'nde hayvan haklarına ilişkin anlayış, büyük ölçüde İslami değerler ile vakıf sistemi ekseninde şekillenmiştir. Ancak Cumhuriyet'in kurulmasıyla birlikte toplumsal yapıda ve devlet politikalarında meydana gelen köklü dönüşümler, hayvan haklarına yönelik yaklaşımları da derinden etkilemiştir. Türkiye'nin laik ve modern bir devlet kimliği kazanmasıyla birlikte, hayvan hakları alanında yeni bir paradigma gelişmiş; bu alandaki düzenlemeler de söz konusu dönüşümün bir yansıması olmuştur. Türki-ye'de hayvan haklarının tarihsel gelişimi, Osmanlı'dan Cumhuriyet'e uzanan süreçteki toplumsal, hukuki ve kurumsal değişimler çerçevesinde ele alınmaktadır. Bu bağlamda, Osmanlı döneminde vakıflar ve toplumsal dayanışma ekseninde yürütülen hayvan koruma anlayışı, Cumhuriyet sonrasında nasıl bir evrim geçirmiştir? 1923 sonrasında hayvan hakları konusundaki boşluğu hangi yasal ve kurumsal düzenlemeler doldurmuştur? Osmanlı'dan Cumhuriyet'e geçiş sürecinde hayvan haklarının korunması ve refahı konusunda devlet politikaları nasıl şekillenmiştir? Laik ve modern Türkiye'de hayvan hakları hangi hukuki ve etik parametreler üzerinden ele alınmıştır? Türkiye'de hayvan haklarına yönelik düzenlemeler, Batı ülkelerindeki gelişmelerden nasıl etkilenmiştir? Hayvan haklarının korunması, toplumsal duyarlılık ve hukuki çerçeve açısından hangi aşamalardan geçmiştir? Bu çalışmada, Türkiye Cumhuriyeti'nin hayvan hakları anlayışındaki dönüşüm ele alınmakta; özellikle Cumhuriyet sonrasında şekillenen refah temelli yaklaşımlar ve bu doğrultuda ortaya çıkan yeni paradigmalar üzerinde durulmaktadır. 19. yüzyıl sonlarından itibaren hayvanları koruma konusunda atılan adımlar, sivil toplum kuruluşlarının rolü, uluslararası sözleşmelerin etkisi ve 21. yüzyıldaki yasal düzenlemeler ışığında dönemin resmî belgeleri, hukuki metinleri ve toplumsal hareketleri incelenerek aktarılmaktadır.
Özet (Çeviri)
The dominance of humans over nature has led to animals being subjected to human control, thus changing the history of these creatures, which are an inseparable part of nature, in parallel with the history of humanity. The intellectual and developmental transformations in human history have also shaped our perceptions of animals and our behaviors towards them. Throughout history, humans have used animals for various purposes such as hunting, transportation, agriculture and companionship, which has brought with it responsibilities towards animals and restrictions on them. The framework of these responsibilities has held an important place in ethical and legal discussions, and the human-animal relationship has been shaped in line with social, cultural, religious and philosophical perspectives. Ethical approaches have supported animals to live in better conditions, questioned the legitimacy of using them merely as a“tool”and paved the way for the development of the understanding that animals should be seen not only as goods or services, but also as beings with rights. In particular, the fact that animals can feel pain and suffering has been accepted as one of the fundamental arguments regarding their moral status, supporting the view that animals have moral rights. However, approaches to animal rights have generally been shaped within a human-centered framework. Animal rights movements, which gained momentum as of the 20th century, brought about important turning points in social, economic, legal and ethical areas for animal rights policies to reach a“rights-based”level. Awareness of animal rights in the world and in Türkiye has increased rapidly, especially in the modern period, and the pro-tection of animals' right to life has been associated with the fact that they are not only beings that serve humans. Until the declaration of the Republic, the understanding of animal rights in the Ottoman Empire was largely shaped on the axis of Islamic values and the foundation system. However, with the establishment of the Republic, the radical transformations in the social structure and state policies deeply affected the approaches to animal rights. With Turkey becoming a secular and modern state, a new paradigm has developed in the field of animal rights and the regulations in this field have been a reflection of this transformation. In this context, the historical development of animal rights in Turkey is analysed within the framework of social, legal and institutional changes from the Ottoman Empire to the Republic. In this context, how did the understanding of animal protection, which was carried out on the basis of foundations and social solidarity during the Ottoman period, evolve after the Republic? What legal and institutional regulations filled the gap in animal rights after 1923? How were state policies shaped regarding the protection and welfare of animal rights during the transition from the Ottoman Empire to the Republic? Based on which legal and ethical parameters were animal rights addressed in secular and modern Türkiye? How were animal rights regulations in Turkey affected by developments in Western countries? What stages did the protection of animal rights go through in terms of social sensitivity and legal framework? This study examines the transformation in the understanding of animal rights in the Re-public of Turkey, with a particular focus on the welfare-based approaches and emerging para-digms that have taken shape in the post-Republican period. It explores the historical trajectory of animal protection efforts from the late 19th century onward, analyzing the role of civil so-ciety organizations, the influence of international conventions, and the impact of 21st-century legal reforms. These developments are contextualized through an examination of official do-cuments, legal texts, and social movements of the relevant periods.
Benzer Tezler
- Hayvan etiği tartışmaları bağlamında Türkiye'de hayvan hakları üzerine bir inceleme
An analysis of animal rights in Türkiye within the context of animal ethics
ECE KAYA
- Çağdaş toplumlarda hayvan hakları ve refahı
Animal rights and welfare in a modern countries.
NEJLA ABANOZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Kamu YönetimiAtılım ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü
PROF. DR. AYHAN FİLAZİ
- Unleashing hate: How Turkey's anti-street dog movement hijacked politics
Nefretin zincirlerini kırmak: Sokak köpeği karşıtı hareketin Türk siyasetini ele geçirişi
ENGİN ANIL YOLCU
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
SosyolojiBoğaziçi ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ TUNA KUYUCU
DR. ÖĞR. ÜYESİ SİNAN ERENSÜ
- Türkiye'de hayvan hakları politikalarının tarihsel gelişimi ve toplumsal yansımaları
Turkey's history of animal rights policies and their societal implications
MEHMET ERSİN DİZLEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
TarihTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAKAN YAŞAR