Makarnalık buğday kümelenmiş ilişki haritalaması popülasyonunda öne çıkan ileri hatların verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi
Evaluation of prominent advanced lines in durum wheat nested association mapping populations for yield and quality traits
- Tez No: 955443
- Danışmanlar: PROF. DR. ZİYA DUMLUPINAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarımsal Biyoteknoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 250
Özet
Bu çalışma, Kahramanmaraş koşullarında 2022-2023 ve 2023-2024 ürün yetiştirme sezonlarında, Eminbey makarnalık buğdayının Zenit, Ecem, Saragolla, Svevo ve Karakılçık yerel çeşitleri ile melezlenmesi sonucu oluşturulan toplamda 300 adet ileri kademe genotip ve ebeveynlerinden oluşan Kümelenmiş İlişki Haritalaması Popülasyonunda (NAM) bazı tarımsal ve kalite özelliklerinin genotipik ve çevresel varyasyonunu detaylı bir şekilde incelemek amacıyla yürütülmüştür. İki yıllık ortalama sonuçlara göre, incelenen özellikler bakımından genotipler oldukça geniş bir varyasyon göstermiştir. Popülasyonlardaki genotiplerin bitki boyu 78.27-145.2 cm, başaklanma süresi 120.78-160.67 gün, ekim olgunlaşma süresi 173.94-203.33 gün, tane dolum periyodu 33.28-59.67 gün, başak uzunluğu 5.86-12.23 cm, başaktaki başakçık sayısı 16.39-29.1 adet, başaktaki tane sayısı 21.23-81.94 adet, başaktaki tane ağırlığı 0.72-4.01 g, bin tane ağırlığı 21.47-58.39 g ve hektolitre ağırlığı 52.26-83.37 kg/hl arasında değişim gösterirken, popülasyondaki genotiplerin tane veriminin ise 143.1-1312.83 kg/da arasında oldukça geniş bir varyasyon gösterdiği tespit edilmiştir. Kalite özelliklerinden protein oranı %12.34-%25.1 arasında, nişasta oranı %33.69-%71.08 arasında, yaş glüten oranı %24.09-%52.86 arasında, Zeleny sedimantasyon değeri 35.41-84.13 ml arasında ve camsılık oranı bakımından popülasyondaki genotiplerin %80-100 arasında değerler aldığı belirlenmiştir. Popülasyonlardaki genotiplerin başaklanma ve ekim olgunlaşma sürelerinin ikinci yıl yüksek sıcaklık değerlerinin etkisiyle önemli ölçüde kısaldığı gözlemlenmiştir. Tane dolum periyodu da artan sıcaklık ve azalan yağışa bağlı olarak kısalmış; ancak Eminbey × Svevo popülasyonunda ikinci yıl gözlenen artış, farklı genotiplerin çevresel streslere adaptasyon yeteneğini göstermiştir. Genotiplerin ortalama başak uzunluğu ve başaktaki başakçık sayısı, ikinci yıl artan yağış miktarına bağlı olarak artış göstermiş, su mevcudiyetinin generatif gelişimdeki kritik rolü ortaya koyulmuştur. Tane verimi bakımından popülasyonlar arasında önemli farklılıklar olduğu gözlemlenmiştir. Eminbey × Ecem, Eminbey × Saragolla ve Eminbey × Svevo popülasyonundaki genotipler sırasıyla ortalama 842.22 kg/da, 794.65 kg/da ve 735.56 kg/da ile tane verimi bakımından yüksek performans gösterirken, Eminbey × Karakılçık popülasyonundaki genotipler ise ortalama 543.28 kg/da ile en düşük tane verimine sahip olmuşlardır. Protein oranı bakımından da popülasyonlar arasında önemli farklılıklar gözlemlenmiş; Eminbey × Svevo, Eminbey × Karakılçık ve Eminbey × Zenit popülasyonundaki genotipler sırasıyla ortalama %17.99, %17.88 ve %17.86 yüksek protein oranlarıyla öne çıkmıştır. Araştırma bulguları, incelenen özelliklerden tane verimi ve verim bileşenlerinin kalite özellikleri olan protein, yaş glüten ve zeleny sedimantasyon değerleri ile aralarında güçlü negatif ilişkiler olduğunu ortaya koymuştur. Tane verimi ve verim bileşenleri bakımından Eminbey × Zenit popülasyonundan A32, A41, A3, A47, A58, A59, A34, A55, A25 ve A51, Eminbey × Svevo popülasyonundan B4, B38, B21, B41, B40, B39, B42, B6, B1 ve B5, Eminbey × Ecem popülasyonundan C2, C18, C12, C23, C22 ve C16, Eminbey × Saragolla popülasyonunda D3, D1, D2, D11, D23, D21, D4, D48 ve D9, Eminbey × Karakılçık popülasyonundan ise E17, E2, E3, E9, E21, E23, E39, E25 ve E1 genotiplerinin ön plana çıktığı görülmüştür. Kalite özellikleri bakımından Eminbey × Zenit popülasyonundan A12, A11, A10, A9 ve A16, Eminbey × Svevo popülasyonundan B13, B12, B9, B8, B11, B53, B10, B51, B52, B15 ve B45, Eminbey × Ecem popülasyonundan C52, C45, C37 ve C43, Eminbey × Saragolla popülasyonunda D54, D59, D31, D55, D53, D37 ve D60, Eminbey × Karakılçık popülasyonundan ise E58, E51, E53, E50, E60, E6, E52, E59 genotipleri yüksek performans gösteren genotipler olmuşlardır.
Özet (Çeviri)
This study was carried out in Kahramanmaraş conditions during the 2022-2023 and 2023-2024 crop growing seasons to investigate in detail the genotypic and environmental variation of some agronomic and quality traits in the Nested Association Mapping Population (NAM), consisting of a total of 300 advanced genotypes and their parents, created by hybridizing Eminbey durum wheat with Zenit, Ecem, Saragolla, Svevo and Karakılçık local varieties. According to the two-year average results, genotypes showed a wide variation in terms of the examined traits. Plant height of the genotypes in the populations varied between 78.27-145.2 cm, days to heading 120.78-160.67 days, days to maturity 173.94-203.33 days, grain filling period 33.28-59.67 days, spike length 5.86-12.23 cm, number of spikelets per spike 16.39-29.1, number of grains per spike 21.23-81.94, grain weight per spike 0.72-4.01 g, thousand grain weight 21.47-58.39 g, test weight 52.26-83.37 kg/hl. It was found that the grain yield of the genotypes in the population showed a wide variation between 14.31-131.28 kg/ha. Among the quality characteristics, protein content varied from 12.34% to 25.1%, starch content from 33.69% to 71.08%, wet gluten content from 24.09% to 52.86%, Zeleny sedimentation value from 35.41 ml to 84.13 ml, and vitreousness from 80% to 100%. It was observed that the heading days and days to maturity of the genotypes in the populations were significantly shortened in the second year due to the effect of high temperature values. The grain filling period was also shortened due to the increased temperature and decreased rainfall; however, the increase observed in the Eminbey × Svevo population in the second year showed the ability of different genotypes to adapt to environmental stresses. The average spike length and the number of spikelets per spike of the genotypes increased due to the increased rainfall in the second year, revealing the critical role of water availability in generative development. It was observed that there were significant differences among the populations in terms of grain yield. While the genotypes in Eminbey × Ecem, Eminbey × Saragolla and Eminbey × Svevo populations showed the highest performance in terms of grain yield with an average of 84.22 kg/ha, 79.46 kg/ha and 73.55 kg/ha, respectively, the genotypes in Eminbey × Karakılçık population had the lowest grain yield with an average of 54.32 kg/ha. Significant differences were also observed among the populations in terms of protein content; the genotypes in Eminbey × Svevo, Eminbey × Karakılçık and Eminbey × Zenit populations stood out with high protein content of 17.99%, 17.88% and 17.86%, respectively. Research findings revealed strong negative relationships between grain yield, its components, and the quality traits protein content, wet gluten content, and Zeleny sedimentation value. Regarding grain yield and yield components, the prominent genotypes were: A32, A41, A3, A47, A58, A59, A34, A55, A25 and A51 from the Eminbey × Zenit population; B4, B38, B21, B41, B40, B39, B42, B6, B1 and B5 from the Eminbey × Svevo population; C2, C18, C12, C23, C22 and C16 from the Eminbey × Ecem population; D3, D1, D2, D11, D23, D21, D4, D48 and D9 from the Eminbey × Saragolla population; and E17, E2, E3, E9, E21, E23, E39, E25 and E1 from the Eminbey × Karakılçık population. Conversely, for quality traits, the high-performing genotypes included: A12, A11, A10, A9 and A16 from the Eminbey × Zenit population; B13, B12, B9, B8, B11, B53, B10, B51, B52, B15 and B45 from the Eminbey × Svevo population; C52, C45, C37 and C43 from the Eminbey × Ecem population; D54, D59, D31, D55, D53, D37 and D60 from the Eminbey × Saragolla population; and E58, E51, E53, E50, E60, E6, E52, E59 from the Eminbey × Karakılçık population.
Benzer Tezler
- Akdeniz bölgesine uygun ekmeklik buğdaylarda (Triticum aestivum L.) d-genomundaki değişimlerin SSR markörleri yoluyla belirlenmesi
Identify via SSR markers changes in d-genome of appropriate bread wheats (Triticum aestivum L.) to Mediterranean region
VOLKAN VUSLAT OKYAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
ZiraatMustafa Kemal ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA ERAYMAN
- Güneydoğu Anadolu bölgesinde, farklı dozlarda uygulanan çinko (ZnSO4) gübresinin makarnalık buğday çeşitlerinde verim, verim unsurları ve kalite özelliklerine etkisi
Effect of different levels of zinc fertilization (ZnSO4) on yield and yield components and quality traits of some durum wheat cultivars (Triticum turgidum Var. Durum L.) in the southeastern Anatolian region conditions
ENVER KENDAL
- Makarnalık buğday çeşitlerinde camsılık oranı ve tane iriliğinin sapa kalkma öncesi bazı morfolojik özellikler üzerine etkileri
The effects of different seed size and vitreousness on some morphological characters of durum wheat varieties at previous stem elongation stage
BURAK GÜRBÜZ
- Güneydoğu Anadolu Bölgesi makarnalık buğday (Triticum durum) ıslahında varyasyon sınırlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma
A Research on variation limits durum breeding of Southeast Anatolia Region
ÇETİN KARADEMİR
- Makarnalık buğday (Triticum durum L.) ileri hatları ile ticari çeşitlerinin verim ve kalite parametrelerinin belirlenmesi
Determination of yield and quality parameters of durum wheat (Triticum durum L.) advanced lines and commercial cultivars
ALİ KORKMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
ZiraatKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTarımsal Biyoteknoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZİYA DUMLUPINAR