Ebeveyn kaybı yaşamış çocukların bağlanma temsilleri ve aile algısının projektif yöntem olan resim çizme yoluyla incelenmesi
Investigation of attachment representations and family perceptions of children wo have experienced parental loss through projective drawing
- Tez No: 955529
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ VOLKAN DEMİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Ebeveyn Kaybı, Bağlanma Temsilleri, Aile Algısı, Projektif Çizim Testleri, Parental Loss, Attachment Representations, Family Perception, Projective Drawing Tests
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Gelişim Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 91
Özet
Çocukluk döneminde yaşanan ebeveyn kaybı, çocuğun duygusal gelişimini, bağlanma örüntülerini ve aile algısını derinden etkileyebilen travmatik olaylardan biridir. Bu süreçte çocuklar, yaşadıkları duygusal boşlukları ve psikolojik yükleri çoğu zaman sözel olarak ifade etmekte zorlanmakta; bunun yerine içsel dünyalarını, resim gibi projektif yollarla yansıtmaktadırlar. Bu bağlamda, bu araştırmanın amacı, ebeveyn kaybı yaşamış çocukların bağlanma temsilleri ve aile algılarını, projektif değerlendirme aracı olan“Bir Aile Çiz”ve“Kuş Yuvası Çizimi”testleri aracılığıyla incelemektir. Çalışma, ebeveyn kaybının çocukların içsel temsillerine nasıl yansıdığını anlamaya yönelik olarak hem nitel hem de nicel veriler ile yapılandırılmıştır. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik desen çerçevesinde yürütülmüştür. Bununla birlikte, resim analizlerinden elde edilen veriler, sayısal verilere dönüştürülerek frekans ve yüzde analizleriyle tablolaştırılmış; böylece nitel bulgular, nicel destekle yorumlanmıştır. Çalışmanın evrenini, 2024–2025 eğitim-öğretim yılında İstanbul'un Üsküdar ilçesinde çeşitli ilkokul ve ortaokullarda öğrenim görmekte olan, 7–13 yaş aralığındaki 100 çocuk oluşturmaktadır. Bu grubun 50'si ebeveyn kaybı yaşamış çocuklardan (27 kız, 23 erkek), 50'si ise ebeveynleri sağ olan kontrol grubundaki çocuklardan (33 kız, 17 erkek) oluşmaktadır. Katılımcılar, amaçlı örnekleme yöntemlerinden doğrulayıcı ve yanlışlayıcı durum örneklemesi ile belirlenmiştir. Veri toplama sürecinde demografik bilgi formunun yanı sıra“Bir Aile Çiz”Testi ve“Kuş Yuvası Çiz”Testi kullanılmış; uygulamalar, araştırmacının doğrudan katılımı ve yönetimiyle, yüz yüze görüşmeler aracılığıyla gerçekleştirilmiştir. Her katılımcıdan, araştırma öncesinde bilgilendirilmiş onam alınmıştır. Elde edilen veriler, içerik analizi yöntemiyle değerlendirilmiştir. Bulgular; aile çiz testi verilerine göre, ebeveyn kaybı yaşamış çocukların çizimlerinde aile üyeleri arasındaki mesafenin arttığı, bazı önemli figürlerin (örneğin, kaybedilen ebeveyn) çizilmediği veya silik şekilde temsil edildiği; figürler arası duygusal bağların zayıf yansıtıldığı ve çocukların kendilerini resimlerde yalnız ya da dışlanmış şekilde konumlandırdığı gözlemlenmiştir. Kuş yuvası çizimi testi sonuçları ise, ebeveyn kaybı yaşayan çocukların çoğunlukla yalnız kuşlar, eksik yuvalar çizmiş ya da ebeveyn kuş figürlerine hiç yer vermemiştir. Duygusal yakınlığa dair simgesel temsillerin zayıf olduğu gözlenmiştir. Buna karşılık, ebeveynleri sağ olan çocukların çizimleri daha düzenli; aile içi bütünlük, duygusal yakınlık ve güven temalarının daha belirgin olarak temsil edildiği görülmüştür. Bu bulgular, ebeveyn kaybı yaşamış çocukların güvenli bağlanma temsillerinden uzaklaştığını ve çocukların içsel dünyalarında yalnızlık, güvensizlik ve aidiyet eksikliği temalarının yoğun olduğunu ortaya koymaktadır. Bu çalışma, ebeveyn kaybı gibi önemli bir yaşam olayının çocukların bağlanma temsilleri ve aile algıları üzerindeki etkisini projektif değerlendirme araçlarıyla inceleyerek hem akademik literatüre hem de çocuklarla çalışan ruh sağlığı uzmanlarının değerlendirme süreçlerine katkı sunmaktadır. Çocukların içsel dünyalarına ulaşma noktasında çizim gibi projektif tekniklerin duygu ve ilişkileri anlamada etkili ve değerli bir yöntem olduğu bu çalışmayla bir kez daha ortaya konmuştur.
Özet (Çeviri)
The loss of a parent during childhood is one of the traumatic events that can deeply affect the child's emotional development, attachment patterns and perception of family. During this process, children often have difficulty verbally expressing the emotional voids and psychological burdens they experience; instead, they reflect their inner worlds through projective ways such as drawing. In this context, the purpose of this study is to examine the attachment representations and family perceptions of children who have experienced parental loss through projective assessment tools such as“Draw a Family”and“Bird's Nest Drawing”tests. The study was structured in the light of both qualitative and quantitative data to understand how parental loss is reflected in children's internal representations. The research was conducted within the framework of phenomenological design, which is one of the qualitative research methods. In addition, the data obtained from the picture analyzes were converted into numerical data and tabulated with frequency and percentage analyzes; thus, qualitative findings were interpreted with quantitative support. The universe of the study consists of 100 children between the ages of 7 and 13 who are studying in various primary and secondary schools in the Üsküdar district of Istanbul in the 2024–2025 academic year. This group consists of 50 children who have lost a parent (27 girls, 23 boys), and 50 children in the control group whose parents are alive (33 girls, 17 boys). Participants were determined by confirmatory and falsifying case sampling from purposeful sampling methods. In the data collection process, in addition to the demographic information form, the“Draw a Family”Test and the“Draw a Bird's Nest”Test were used; the applications were carried out through face-to-face interviews with the direct participation and management of the researcher. Informed consent was obtained from each participant before the research. The obtained data were evaluated using the content analysis method. Findings: according to the family drawing test data, it was observed that the distance between family members increased in the drawings of children who had experienced parental loss, some important figures (e.g. the lost parent) were not drawn or were represented in a blurred manner; emotional ties between figures were weakly reflected, and children positioned themselves as alone or excluded in the drawings. The bird nest drawing test results showed that children who experienced parental loss mostly drew lonely birds, incomplete nests or did not include parental bird figures at all. It was observed that symbolic representations of emotional closeness were weak. In contrast, the drawings of children with living parents were more organized, and themes of family unity, emotional closeness, and trust were more clearly represented. These findings reveal that children who have experienced parental loss move away from secure attachment representations and that themes of loneliness, insecurity, and lack of belonging are prevalent in children's inner worlds. This study contributes to both academic literature and the assessment processes of mental health professionals working with children by examining the impact of a significant life event such as parental loss on children's attachment representations and family perceptions using projective assessment tools. This study has once again demonstrated that projective techniques such as drawing are an effective and valuable method for reaching children's inner worlds and understanding emotions and relationships.
Benzer Tezler
- Okul öncesi çocuklarda kaygının ebeveyn-çocuk ilişkisine yönelik değişkenler açısından değerlendirilmesi
Investigation of preschool childrens' anxiety in relation with the dynamics of the mother-child bond
FATMA BEYZA YEŞİLDAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
PsikolojiUfuk ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MELTEM ANAFARTA ŞENDAĞ
- Yetişkinlerde bağlanma stilleri ile sürekli kaygı düzeyi ve sosyotropik-otonomik kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Research the relationsip between adult attachment styles with trait anxiety and sociotrophic-autonomic personality traits
DENİZ SENEM DEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
PsikolojiIşık ÜniversitesiKlinik Psikoloji Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ RUKİYE HAYRAN
- Çocuk ve ergenler için psikolojik sağlamlık programı'nın baba kaybı yaşamış çocukların psikolojik sağlamlık düzeyine etkisi
The impact of the psychological resilience programme for children and adolescents on the psychological level of children who have experienced father loss
ZEYNEP TATARER
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Psikolojiİbn Haldun ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BURCU UYSAL
- Ebeveyn kaybının duygusal zeka ve problem çözme becerisi üzerindeki etkisi
The effect of parental loss on emotional intelligence and problem solving skills
AYLİN UYAR KURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
PsikolojiBeykent ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HÜSEYİN EBADİ
- Çocuk ve ergen psikiyatrisi polikliniğine başvuran, ebeveyn kaybı yaşamış ve yaşamamış çocukların ruhsal sorunlar, psikolojik dayanıklılık, erken dönem maladaptif şemalar ve yaşam kalitesi açısından karşılaştırılması
Comparison of mental problems, psychological resilience, early maladaptive schemas, and quality of life of children who apply to child and adolescent psychiatry outpatient clinic, with and without parental loss
BUKET BELENDİR
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2022
PsikiyatriDokuz Eylül ÜniversitesiÇocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BURCU SERİM DEMİRGÖREN