0-3 yaş grubu çocukların ebeveynlerinin Meningokok ve Rotavirüs aşıları hakkındaki bilgi düzeyi ve aşı yaptırma durumlarının değerlendirilmesi
Evaluation of the knowledge level and application status of parents of children aged 0-3 years regarding Meningococcal and Rotavirus vaccines
- Tez No: 955874
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HACER HİCRAN MUTLU
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Aile Hekimliği, Family Medicine
- Anahtar Kelimeler: Özel Aşılar, Menenjit Aşısı, Rotavirüs Aşısı, Aşıya İlişkin Tutumlar Ölçeği, Aşı Farkındalığı, Bilgi Düzeyi, Optional Vaccines, Meningococcal Vaccine, Rotavirus Vaccine, Vaccine Attitude Scale, Vaccine Awareness, Knowledge Level
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Medeniyet Üniversitesi
- Enstitü: Tıp Fakültesi
- Ana Bilim Dalı: Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 102
Özet
Bu çalışma ile ebeveynlerin Meningokok ve Rota Virüs aşıları hakkında sahip oldukları bilgi düzeyini belirlemek, bu bilgilerin aşı yaptırma kararlarına etkilerini ve aşı yaptırma oranlarını belirleyerek ailelerin farkındalıklarını değerlendirmek amaçlanmıştır. Çalışmaya hastanemiz Aile Hekimliği polikliniğine başvuran 0-3 yaş grubu çocuğu olan ebeveynlerden katılmayı kabul edenler (n:280) dahil edilmiştir. Çalışmaya dahil edilen ebeveynlerin yüz yüze görüşme tekniği uygulanarak sosyodemografik özellikleri, çocukluk çağı aşıları, özel aşılardan olan Meningokok ve rota virüs aşıları ile ilgili bilgi düzeyleri 30 soruluk anket formu ile; aşılara karşı tutum ve davranışları Cvjetkovic ve arkadaşları tarafından 2017 yılında geliştirilen, Türkçe uyarlaması Özümit tarafından yapılan 14 maddeden oluşan aşıya ilişkin tutum ölçeği kullanılarak değerlendirildi. Verilerin analizi SPSS-27 yazılımı kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çalışmaya 280 ebeveyn katıldı. Ebeveynlerin eğitim düzeyi: Annelerin %6,4'ü (n:18) ilköğretim mezunu, %17,5'i (n:49) lise mezunu, %76,0'sı (n:213) lisan ve üzeri mezunudur. Babaların ise %6,7'si (n:19) ilköğretim mezunu, %24,6'sı (n:69) lise mezunu, %68,5'i lisans ve üzeri mezunudur. Ebeveynlerin gelir durumu: %88,5'i asgari ücretten fazla gelire sahip, %11,4'ü ise asgari ücret düzeyinde gelire sahiptir. Ailelerin çocuk sayısı: %60,3'ünün bir, %32,1'inin iki, %7,1'inin üç ve %0,3'ünün dört veya daha fazla çocuğu vardır. Katılımcıların %90,3'ü (n:253) özel aşılar hakkında bilgi sahibi, %9,6'sı(n:27) ise bilgi sahibi değildir. Ebeveynlerin özel aşıları yaptırma oranı %38,5'tir. Menenjit ve rotavirüs aşılarının bilinirliği sırasıyla rotavirüs %88,5, menenjit %86,4'tür. Katılımcıların menenjit aşısı yaptırma oranı %33,2 iken, rotavirüs aşısı yaptırma ise %29,2'dir. Ebeveynler özel aşıları yaptırmama sebeplerini ise en sık %44,0'ı maddi yetersizlik, %26,7'si zorunlu aşı takviminde yer almama olarak belirtti. Katılımcılara menenjit ve rotavirüs aşısı ile Ebeveynlerin %57,7'si bilgi veya maddi imkân sağlanması durumunda özel aşıları yaptırabileceğini ifade etti. Ebeveynlerin %81,7 sinin aşılarla ilgili bilgiyi doktorlardan aldığını xiv belirtti. Özel aşılar hakkında bilgi sahibi olan ebeveynlere meningokok ve rotavirüs aşıları ve enfeksiyonları hakkında bilgilerinin sorgulandığı sorular yöneltildi. Ebeveynlerin rotavirüs ve menenjit hastalıklarına ilişkin bilgi düzeylerinin büyük ölçüde yeterli olduğu görüldü. Katılımcıların %95,7'si rotavirüsün ilk 5 yaşta görülen hızlı başlangıçlı ishallerin en sık nedeni olduğunu doğru belirtmiştir. Rotavirüs kaynaklı salgınların kreş, bakımevi ve çocuk hastanelerinde görülebileceği bilgisi %94,6 oranında doğru yanıtlanmıştır. Rotavirüsün dışkı ile kirlenmiş su ve gıdalarla bulaştığı bilgisi ise %80,3 oranında doğru ifade edilmiştir. Menenjit ile ilgili ifadelere bakıldığında, ebeveynlerin büyük çoğunluğunun bu hastalığa dair temel bilgilere sahip olduğu anlaşılmaktadır. Menenjitin beyin ve beyin zarlarının iltihaplanması olduğu bilgisi %91,4 oranında doğru yanıtlanırken, hastalığın başlıca semptomlarının ateş, bulantı, kusma, baş ağrısı ve bilinç değişiklikleri olduğu bilgisi de %94,6 oranında doğru olarak belirtilmiştir. Menenjit bağışıklamasında farklı alt gruplar için farklı aşıların mevcut olduğu bilgisi ise katılımcıların %70,3'sı tarafından doğru yanıtlanmıştır. Bununla birlikte, bu aşılardan sadece birinin tüm menenjit etkenlerine karşı koruma sağladığı yönündeki yanlış ifadeye katılımcıların %75'i doğru şekilde“yanlış”cevabını vererek, menenjit aşılarının kapsamına dair farkındalığa sahip olduklarını göstermiştir. Katılımcıların Aşıya ilişkin tutumlar ölçeği cevaplarına bakıldığında ebeveynin eğitim düzeyi ve gelir düzeyi arttıkça ve ailedeki çocuk sayısı azaldıkça tutum ölçeğinin olumlu yönde arttığı görülmekteydi. Bu çalışmamız, ebeveynlerin özel aşılar konusundaki bilgi düzeyi, aşıya yönelik tutumları ve sosyo-demografik özellikleri arasındaki ilişkileri kapsamlı biçimde ortaya koymuştur. Elde edilen bulgular, katılımcıların büyük çoğunluğunun rotavirüs ve menenjit hastalıkları ile ilgili temel bilgilere sahip olduğunu, rotavirüs ve meningokok aşılarının bilinirliğinin yüksek düzeyde olduğunu göstermiştir. Bununla birlikte, bilgi sahibi olma düzeyi ile özel aşı yaptırma oranları arasında beklenen düzeyde bir paralellik gözlenmemiş, özel aşı yaptırmama gerekçeleri arasında maddi yetersizlik ve aşının zorunlu aşı takviminde yer almaması öne çıkmıştır. Ayrıca, eğitim ve gelir düzeyi yüksek ebeveynlerde, aşıya yönelik daha olumlu tutumlar sergilendiği ve bu gruplarda aşı yaptırma oranlarının anlamlı biçimde yüksek olduğu saptanmıştır. Ebeveynlerin büyük çoğunluğunun aşılarla ilgili bilgiyi hekimlerden alıyor olması, sağlık profesyonellerinin bu konudaki yönlendirici rolünü pekiştirmektedir. Bulgular, özel aşıların yaygınlaştırılmasında bilgiye erişimin desteklenmesi kadar, ekonomik erişilebilirliğin artırılmasının da belirleyici faktör olduğunu göstermektedir.
Özet (Çeviri)
This study aimed to assess parents' level of knowledge regarding Meningococcal and Rotavirus vaccines, examine how this knowledge influences their decisions to vaccinate, determine vaccination rates, and evaluate parental awareness about these vaccines. The study included parents (n = 280) of children aged 0–3 years who visited the Family Medicine outpatient clinic of our hospital and agreed to participate. Using a face-to-face interview method, parents' sociodemographic characteristics, their knowledge regarding childhood vaccinations—specifically the Meningococcal and Rotavirus vaccines (which are considered optional)—were assessed using a 30-item questionnaire. Attitudes and behaviors toward vaccines were evaluated using the 14-item Vaccine Attitude Scale developed by Cvjetkovic et al. (2017) and adapted to Turkish by Özümit. Data were analyzed using SPSS version 27. A total of 280 parents participated in the study. Educational level of mothers: 6.4% (n = 18) were primary school graduates, 17.5% (n = 49) high school graduates, and 76.0% (n = 213) had a bachelor's degree or higher. For fathers: 6.7% (n = 19) were primary school graduates, 24.6% (n = 69) high school graduates, and 68.5% had a bachelor's degree or higher. In terms of income level, 88.5% of parents had income above the minimum wage, while 11.4% had income at the minimum wage level. Regarding the number of children: 60.3% had one child, 32.1% had two, 7.1% had three, and 0.3% had four or more. About 90.3% (n = 253) of participants reported having knowledge about optional vaccines, while 9.6% (n = 27) did not. The rate of parents who had their children receive optional vaccines was 38.5%. The awareness rates for Rotavirus and Meningococcal vaccines were 88.5% and 86.4%, respectively. The vaccination rate for Meningococcal vaccine was 33.2%, and 29.2% for Rotavirus vaccine. Among those who did not vaccinate their children with optional vaccines, xvi 44.0% cited financial constraints, and 26.7% indicated the exclusion of the vaccines from the national immunization schedule as the main reasons. Furthermore, 57.7% of parents stated that they would consider having their children vaccinated if they were provided with adequate information or financial support. Notably, 81.7% of participants reported that they received vaccine-related information from physicians. Parents who had knowledge about optional vaccines were asked questions about the Meningococcal and Rotavirus vaccines and their associated diseases. Results showed that most parents had sufficient knowledge regarding Rotavirus and Meningitis. Specifically, 95.7% correctly identified Rotavirus as the leading cause of acute onset diarrhea in children under the age of five. Additionally, 94.6% knew that Rotavirus outbreaks could occur in nurseries, daycares, and pediatric hospitals. About 80.3% correctly stated that Rotavirus is transmitted via water and food contaminated with feces. Regarding meningitis, 91.4% correctly recognized it as an inflammation of the brain and its membranes, while 94.6% accurately identified symptoms such as fever, nausea, vomiting, headache, and altered consciousness. Moreover, 70.3% correctly responded that different vaccines exist for various meningococcal serogroups, and 75% accurately identified as false the claim that a single vaccine protects against all strains— indicating awareness of vaccine limitations. Analysis of the Vaccine Attitude Scale responses revealed that higher parental education and income levels, along with having fewer children, were associated with more positive vaccine attitudes. This study comprehensively revealed the relationship between parental knowledge about optional vaccines, their vaccination attitudes, and various sociodemographic factors. The findings demonstrated that most parents possessed fundamental knowledge regarding Rotavirus and Meningitis, and awareness of Meningococcal and Rotavirus vaccines was high. However, this level of awareness did not always translate into actual vaccination behavior. Financial limitations and the exclusion of these vaccines from the national immunization schedule were the most commonly cited barriers. Moreover, parents with higher educational and income levels exhibited significantly more positive attitudes toward vaccination and higher vaccination rates. The fact that the majority of parents received vaccine information from physicians underscores the crucial role of healthcare professionals in vaccine communication. These findings suggest that improving economic accessibility, alongside information dissemination, is key to increasing the uptake of optional vaccines.
Benzer Tezler
- 3-6 yaş çocuğu olan ebeveynlere ev ziyaretinde transteoretik model kullanılarak verilen sigara bıraktırma eğitiminin etkinliği
Activity of smoking cessation training using transtheoretic model at home visit to 3-6 years old parents
ESENGÜL ÇAMÖZÜ
Doktora
Türkçe
2017
HemşirelikSağlık Bilimleri ÜniversitesiHalk Sağlığı Hemşireliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HATİCE BEBİŞ
- Araç içi trafik kazalarındaki 0-6 yaş grubu çocukların yaralanmalar ve oto koltuğu kullanımı yönünden değerlendirilmesi
Evaluation of injuries and child safety seat use in 0-6 year-old children involved in motor vehicle accidents
MEHMET BİÇER
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2019
İlk ve Acil YardımSağlık Bilimleri ÜniversitesiAcil Tıp Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖMER LEVENT AVŞAROĞULLARI
- Konjenital kalp hastalığı olan ve olmayan çocukların gelişimsel özellikleri ve ebeveyn tutumlarının karşılaştırılması
Comparison of developmental characteristics and parentattitudes of children with and without congenital heart disease
YUSEIN HASAN VELI
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Hemşirelikİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HATİCE YILDIRIM SARI
- Obez olan ve olmayan 13-18 yaş grubu çocukların yaşam kaliteleri ve öz kavramı düzeylerinin değerlendirilmesi
Evaluation of life qualities and self- concept levels of children in 13-18 age group, who are obese and not obese
İPEK ŞENGÜL
- Sağlık okuryazarlığının çocuklarda nemlendiriciler ve atopik egzama konusunda ebeveyn bilgisine etkisi
The effect of health literacy on mother's knowledge of moisturizers and atopic eczema in children
SÜMEYYE GÜNEŞ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2024
Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıDicle ÜniversitesiÇocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AHMET KAN