Atmosphere as spatial language: Semiotics of atmospheric aesthetics in sci-fi dystopian films
Mekansal bir dil olarak atmosfer: Bilim-kurgu distopya filmlerinde atmosferik estetiğin göstergebilimi
- Tez No: 955910
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FATMA İPEK EK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Yaşar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 395
Özet
Bu tez, bilim kurgu sinemasının mekân atmosfer, duyusal ifade ve mimari tasarım aracılığıyla anlamı nasıl inşa ettiğini, özellikle distopya mimarisi çerçevesinde incelemektedir. Gernot Böhme'nin atmosferik estetik kuramı ile Michael A. K. Halliday'in dizgeci işlevsel dilbilgisine dayanan çalışma, sinemasal mekânın nesne odaklı analizi ile izleyici algısına yönelik özne odaklı çözümlemeyi birleştiren çift eksenli bir analiz modeli geliştirmektedir. Blade Runner (1982), Dark City (1998) ve The Matrix Reloaded (2003) ile The Matrix Revolutions (2003) filmlerinin ayrıntılı çözümlemeleri yoluyla, mekânsal kompozisyonun, ışıklandırmanın, işitsel katmanlamanın ve mimari motiflerin, film mekânı boyunca kontrol, direniş, gözetim ve varoluşsal parçalanma gibi karmaşık temaları ileten dilsel bir sistem olarak işlediği ortaya konmaktadır. Böhme'nin atmosferik jeneratörleri sinemasal temsilin özgül gerekliliklerine uyarlanarak genişletilmiş ve yeniden yapılandırılmış; Halliday'in düşünsel, kişi temelli ve metinsel (bu tezde bağlamsal olarak yeniden kavramsallaştırılmıştır) dilin üst-işlevleri ise izleyici yorumlarının ve duygusal tepkilerin analizine temel oluşturmuştur. Mimarlık öğrencileriyle gerçekleştirilen film gösterimleri, yansıtmalı yazılı anlatılar, tartışma temelli oturumlar ve çizim analizlerine dayanan ampirik veri, distopya atmosferlerinin bilişsel olarak nasıl işlendiğine ve duygusal olarak nasıl içselleştirildiğine dair katmanlı bir bakış sunmaktadır. Atmosferi anlatının estetik bir tamamlayıcısı olarak görmek yerine, bu çalışma onu kurgusal kent mekânının estetiğine gömülü iletişimsel bir yapı olarak yeniden çerçevelemektedir. Bu yaklaşım, sinemasal mekânı ve onu tanımlayan mimari düzenlemeleri, ideolojik anlamların üretildiği etkin bir özne olarak konumlandırmaktadır. Disiplinlerarası bu araştırma, film çalışmaları, mekân kuramı ve göstergebilim alanındaki güncel tartışmalara katkıda bulunmakta; duyusal ve mekânsal kodların bilim kurgu sinemasında anlamı nasıl biçimlendirdiğini anlamaya yönelik kuramsal temellere dayanan ve yöntemsel açıdan tutarlı bir yaklaşım sunmaktadır.
Özet (Çeviri)
This thesis investigates the ways in which sci-fi cinema constructs meaning through spatial atmosphere, sensory expression, and architectural design, particularly within the framework of dystopian architecture. Drawing on Gernot Böhme's theory of atmospheric aesthetics and Michael A. K. Halliday's systemic functional linguistics, the study formulates a dual-axis analytical model that integrates object-oriented analysis of cinematic space with subject-oriented audience reception. Through close analysis of Blade Runner (1982), Dark City (1998), and The Matrix Reloaded (2003) and The Matrix Revolutions (2003), the research reveals how spatial composition, lighting, acoustic layering, and architectural motifs function as a linguistic system, conveying complex themes of control, resistance, surveillance, and existential fragmentation across the filmic environment. Böhme's atmospheric generators are expanded and recalibrated for the specific demands of cinematic representation, while Halliday's ideational, interpersonal, and textual (reconceptualized in this thesis as [con]textual) metafunctions of language inform the analysis of audience interpretation and emotional response. Empirical data, collected through film screenings, reflective writing, discussion-based sessions, and sketch-based analysis conducted with architecture students, provide a layered perspective on how dystopian atmospheres are cognitively processed and effectively internalized. Rather than treating atmosphere as an aesthetic supplement to narrative, the study reframes it as a communicative structure embedded in the aesthetics of fictional urban space. In doing so, it positions cinematic space, and the architectural configurations that define it, as an active agent of ideological articulation. This interdisciplinary investigation contributes to ongoing debates in film studies, spatial theory, and semiotics, offering a theoretically grounded and methodologically coherent approach to understanding how sensory and spatial codes shape meaning in sci-fi cinema.
Benzer Tezler
- Analyzing spatial design patterns of third-person shooter video games
Üçüncü şahıs nişancı video oyunlarının mekansal tasarım örüntülerinin analizi
SENA AYÇA METİN AKŞAHİN
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Bilim ve Teknolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiBilişim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MERYEM BİRGÜL ÇOLAKOĞLU
- Evcil pratikler: Seksenli yıllarda ev imgesi ve mekansal izdüşümler
Domestic practices: Spatial projections of the home image in 1980s
BÜŞRA KARA
- Zeki Demirkubuz sinemasında tasarım dili; Görsel anlatım
Başlık çevirisi yok
AYÇE TOKATLIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
İletişim BilimleriBahçeşehir Üniversitesiİletişim Tasarımı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NAZLI EDA NOYAN
- Resim sanatı tarihinde mekansal espas anlayışına antitez olarak minimalist resim anlayışı
Minimalist art as an anti-thesis to the spatial space concept in paintng art
DİLEK ÇAVDAR ÇOBAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Güzel Sanatlarİstanbul Kemerburgaz ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. NEDRET YAŞAR