Kapalı atış poligonları yapay aydınlatma tasarım kriterleri ve Türkiye örnekleri
Design criteria for artificial lighting in indoor shooting ranges and case studies from Turkey
- Tez No: 956038
- Danışmanlar: PROF. DR. CÜNEYT KURTAY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Spor, Architecture, Sports
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Başkent Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 100
Özet
Bu tez çalışması, Türkiye'deki kapalı atış poligonlarında kullanılan yapay aydınlatma sistemlerinin güncel durumunu tespit etmek, bu sistemleri uluslararası standartlarla karşılaştırmak ve elde edilen bulgular doğrultusunda tasarım, iyileştirme ve standartlaştırma önerileri sunmak amacıyla hazırlanmıştır. Atıcılık sporu, görsel doğruluğun ve konsantrasyonun ön planda olduğu bir branş olması nedeniyle, mekanın aydınlatma kalitesi sporcu performansı açısından doğrudan belirleyici bir unsurdur. Ancak Türkiye'de bu konu üzerine yapılmış akademik çalışmaların oldukça sınırlı olduğu gözlemlenmiş, özellikle mimarlık literatüründe bu alandaki boşluk dikkat çekmiştir. Araştırmada, saha çalışmaları kapsamında Türkiye'de ulusal ve uluslararası düzeyde müsabakaların gerçekleştirildiği üç önemli kapalı atış poligonu incelenmiştir: Mersin Erdemli Atış Poligonu, Samsun Şehit Mustafa Serin Atış Poligonu ve Trabzon Merkez Atış Poligonu. Her bir tesiste 90 cm ve 140 cm yüksekliklerinden aydınlık düzeyi (lx) ölçümleri yapılmış, genel aydınlatma, hedef hattı aydınlatması, ışık tekdüzeliği, kamaşma riski ve renk sıcaklığı gibi temel parametreler analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular, tüm poligonların ISSF ve IESNA gibi uluslararası kurumların önerdiği minimum aydınlatma seviyelerini karşılayamadığını göstermiştir. En yüksek değerlere sahip olan Mersin Erdemli Atış Poligonu dahi, atış hattı yönünde düşey düzlemde 1000 lx'ü sağlayamamaktadır. Samsun'daki tesisin düşük tavan yüksekliği kamaşma ve ışık yönlendirmesi açısından önemli sorunlar doğururken, Trabzon'daki poligon, yetersiz aydınlatma değerleri ve homojenlik problemi ile en zayıf performansı sergilemektedir. Tez kapsamında ulaşılan sonuçlar doğrultusunda, mevcut tesislerin aydınlatma altyapılarının iyileştirilmesine yönelik hem mimari hem de teknik öneriler sunulmuştur. Bunlar arasında, armatür yerleşimlerinin yeniden düzenlenmesi, yüksek verimli LED sistemlerinin kullanılması, renk sıcaklığı bütünlüğünün sağlanması ve düşük tavanlı alanlarda kamaşma kontrolü için uygun optik elemanların kullanılması gibi maddeler yer almaktadır. Ayrıca, gelecekte tasarlanacak kapalı atış poligonları için minimum tavan yüksekliği, aydınlatma düzeyleri ve armatür konumlandırmaları açısından bir yol haritası ortaya konmuştur. Sonuç olarak bu tez, hem akademik literatüre katkı sağlayacak nitelikte hem de sahadaki uygulamalar için pratik ve uygulanabilir öneriler sunan disiplinlerarası bir çalışmadır. Türkiye'de atış sporlarına uygun mekan tasarımı bağlamında önemli bir eksikliği gidererek, performans odaklı, güvenli ve sürdürülebilir bir aydınlatma yaklaşımının geliştirilmesine katkı sağlamaktadır.
Özet (Çeviri)
This thesis investigates the current state of artificial lighting systems in indoor shooting ranges across Turkey, aiming to evaluate their performance against international standards and to propose practical and architectural solutions for improvement and future design. Given the highly visual and precision-oriented nature of shooting sports, lighting is not merely a functional requirement but a critical component of athlete performance, safety, and visual comfort. Despite this importance, a noticeable gap in architectural literature was identified regarding the lighting design of shooting ranges in Turkey. To address this deficiency, three major indoor shooting ranges were selected for field analysis based on their eligibility to host national and international competitions: Mersin Erdemli Shooting Range, Samsun Şehit Mustafa Serin Shooting Range, and Trabzon Central Shooting Range. At each site, illuminance measurements were taken at 90 cm and 140 cm heights, covering key performance indicators such as general lighting levels, target line illumination, lighting uniformity, glare risk, and color temperature consistency. The results indicate a widespread inadequacy in meeting the illumination benchmarks set by institutions such as the International Shooting Sport Federation (ISSF) and the Illuminating Engineering Society of North America (IESNA). Even the best-performing facility, the Mersin Erdemli range, falls short of the 1000 lx requirement for vertical illuminance at the target line. The Samsun facility's low ceiling height exacerbates glare issues and limits the effective placement of luminaires, while the Trabzon range exhibits the most critical deficiencies in both light intensity and spatial uniformity, with dangerously low lx values. In light of these findings, the thesis presents a set of detailed architectural and technical recommendations aimed at upgrading current lighting infrastructures. These include the reconfiguration of luminaire placement, integration of high-efficiency LED systems, maintenance of consistent color temperatures across zones, and implementation of optical glare-control devices in low-ceiling environments. For future facilities, the thesis outlines a framework addressing minimum ceiling heights, target-area lighting strategies, and design criteria for ensuring compliance with international lighting standards. Ultimately, this research contributes to both academic discourse and professional practice by bridging a critical knowledge gap and offering actionable insights for enhancing lighting quality in indoor shooting sports environments. It sets a precedent for future design methodologies that prioritize athlete performance, safety, and regulatory alignment within sports architecture.
Benzer Tezler
- Türkiye'deki atış poligonlarının ergonomik açıdan incelenmesi
The purpose of this research is to examine shooting range in Turkey from ergonomical point of wiew
AYTUĞ ALTAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiGazi ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. CEVRİYE GENCER
- Havalı tabanca atıcılarında gövde, skapula ve omuz kuşağı kaslarının enduransının performans üzerine etkisi
The effects of core, scapula and shoulder muscle endurance on air pistol shooting performance
EBRU GÜL ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Fizyoterapi ve RehabilitasyonHacettepe ÜniversitesiFizyoterapi ve Rehabilitasyon Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İREM DÜZGÜN
- Ateşli silah atış artığının atış sayısı ve farklı mermi çekirdeklerine bağlı nicel değişiminin araştırılması.
Investigation of the quantitative change of firearms shot residue due to the number of shoots and different bullet types.
MURAT YAYLA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Adli TıpHitit ÜniversitesiAdli Bilimler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEVİL ÖZKINALI
- Adli bilimlerde ICP-MS yöntemiyle Lucilia sericata larvalarında ateşli silah atış artığı araştırılması
Başlık çevirisi yok
MERVE ÇİL
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Adli Tıpİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaFen Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜSEYİN ÇAKAN
- Okçuluk sporcularında kinezyo bantlamanın atış ve üst ekstremite performansı üzerine etkisi
The effect of kinesio taping on shooting and upper extremity performance in archery athletes
ÖMER KÜRŞAD KATIRCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Fizyoterapi ve RehabilitasyonMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiFizyoterapi ve Rehabilitasyon Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BANU BAYAR